به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ نماز جمعه از جمله مناسک عبادی اسلام به شمار می‌رود که از ماهیتی سیاسی – اجتماعی برخوردار است. "نماز جمعه که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است باید هرچه شکوهمندتر و پرمحتواتر اقامه شود. ملت گمان نکند که نماز جمعه یک نماز عادی است؛ نماز جمعه با شکوهمندی که دارد برای نهضت کوتاه عمر ما یک پشتوانه محکم و در پیشبرد انقلاب اسلامی عامل موثر و بزرگی است. ملت عظیم و عزیز با شرکت خود باید این سنگر اسلامی را هرچه عظیم‌تر و بلندپایه‌تر حفظ نماید تا به برکت آن توطئه‌های خائنانه و دسیسه‌های مفسدان خنثی شود" (۱۳۵۸/۶/۱۹). این تعبیر امام خمینی (ره) از نماز جمعه یکی از گویاترین توصیفاتی است که به خوبی فلسفه این عبادت را تبیین می‌کند. به نظر می‌رسد این موضوع سبب شده است در طول تاریخ اسلام، حتی حکومت‌های طاغوت نیز از تلاش برای تسلط بر سخن گاه نماز جمعه فرو گذار نکنند. این تلاش‌ها گاهی به تعطیلی یا کم رنگی این مراسم عبادی مهم می‌انجامید. در ایران نیز تا پیش از انقلاب اسلامی نماز جمعه توسط امامان جمعه‌ای که معمولا از سوی دربار‌ها تعیین می‌شدند، بدون رونق و رمق اقامه می‌شد؛ این در حالی بود که برخی از علما نیز مستقل از دولت اقدام به اقامه نماز جمعه می‌کردند؛ اقامه جمعه توسط آیت الله سید محمد تقی خوانساری و آیت الله اراکی در قم و نمازجمعه مسجد نارمک تهران در سال ۴۷ توسط آیت الله طالقانی از نمونه‌های بارز این موضوع به شمار می‌آید.
پس از انقلاب اسلامی نیز در برخی نقاط کشور به صورت غیر رسمی نمازجمعه اقامه می‌شد تا اینکه آیت الله طالقانی با توجه به اهتمام ویژه‌ای که از سال‌های پیش از انقلاب اسلامی به نماز جمعه داشتند، پیشنهاد برگزاری این مراسم سیاسی- عبادی را خدمت حضرت امام (ره) ارائه کردند. ایشان نیز با پذیرش این پیشنهاد، مسئولیت اقامه نماز جمعه را به شخص آیت الله طالقانی واگذار کردند. بدین ترتیب اولین نماز جمعه پس از انقلاب توسط امام جمعه‌ای که منصوب از سوی ولی فقیه بود، در جمعه ۵ مرداد ماه ۱۳۵۸ که مصادف با دوم ماه مبارک رمضان قمری بود ۱۳۹۹ بود، اقامه شد.
در این روز صد‌ها هزار نفر از مردم تهران با زبان روزه و در گرمای شدید تابستان با اشتیاق در زمین چمن دانشگاه تهران گرد هم آمده و با شعار‌هایی از قبیل "خمینی بت شکن امام امت ماست" و "رهبری خمینی اساس وحدت ماست" به استقبال این نماز جمعه تاریخی رفتند. آیت الله طالقانی که به تعبیر امام (ره) زبان گویای او، چون شمشیر مالک اشتر؛ بُرنده بود و کوبنده (صحیفه امام، ج۹، ص۴۸۶) نیز با بیانی پر شور و حماسی خطبه‌ها را خواندند. ایشان در خطبه‌های نماز، به بیان موضوعاتی مانند ارزش و جایگاه نماز جمعه، قدرت ایمان مردم، لزوم مبارزه دشمنان و استعمارگران و انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی پرداختند که این سخنان به سرعت در رسانه‌ها انعکاس یافت؛ و این سرآغازی مبارک از ماهی پر برکت بود برای برگزاری نماز جمعه‌های رسمی در سایر نقاط کشور.
