فرارو - وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، با رای عدم اعتماد نمایندگان مجلس برکنار شد. عبدالناصر همتی، وزیری که از ابتدای کارش تا امروز و همچنین دوران ریاستش بر بانک مرکزی زیر تیغ تیز انتقادات قرار داشت، تبدیل شد به اولین وزیر دولت وفاق ملی که با محل ماموریتش خداحافظی می‌کند. طبق قانون، مسعود پزشکیان برای تصدی وزارت اقتصاد سرپرست معرفی می‌کند و طی سه ماه آینده باید تکلیف جایگاه مدیریت این وزارتخانه مشخص شود.
به گزارش فرارو، این استیضاح فرامتن خاصی داشت. می‌شود آن را از زوایای متعددی نگاه کرد و مورد سنجش قرار داد. بخشی از آن به خاطر شرایط خاص کشور است، قسمتی دیگر به شرایط دولت پزشکیان و بخشی دیگر به خاطر شخص عبدالناصر همتی.
استیضاح طبق قانون، حق نمایندگان است. هیچ مقام دولتی از شخص مسعود پزشکیان تا وزیر سابق اقتصاد در روز‌های گذشته در این موضوع تشکیک نکردند. رئیس‌جمهور و وزیر مذکور باید می‌توانستند مجلس را قانع کنند که نتیجه رای‌گیری نشان می‌دهد در این کار موفق نشدند. با توجه به تبار سیاسی نمایندگان پیگیری‌کننده استیضاح و همچنین اظهاراتی که پس از مشخص شدن نتیجه در فضای مجازی و رسانه مطرح شد، از ابتدا این شائبه مطرح بود که استیضاح عبدالناصر یک اقدام سیاسی برای قدرتنمایی در برابر پزشکیان است. منطق قائلان به این نظریه در این یک خط خلاصه شده بود که وضعیت بحرانی اقتصاد کشور محصول حدود ۶ ماه وزارت همتی نیست که با برکناری او حتی اندکی بهبود بیابد. اما همتی به خاطر انتقادهایش از سیاست‌های اقتصادی دوران دولت سیزدهم و مسئولیتش در دوران حسن روحانی مغضوب این جریان سیاسی است. مخالفان این نظر نیز می‌گویند وضعیت بازار متشنج است و آنها برای کمک به دولت پزشکیان این اقدام را انجام دادند. این که استیضاح همتی سیاسی بود یا نه، به طور قطعی قابل اثبات نیست، چون هر طرف منطق و استدلال خود را بیان می‌کند.
مسعود پزشکیان دیروز برای اولین پس از ماه‌ها، لب به اندکی انتقاد از دولت سیزدهم گشود. پزشکیان از زمانی که ریاست‌جمهوری را به دست گرفت، بر خلاف سنت دیرینه دولت‌های چپ و راست در ایران که تا مدتی مدعی آواربرداری بودند و همه چیز را به دولت قبل نسبت می‌دادند، از انجام این کار خودداری کرد. او شاید در ماه‌های گذشته چند بار در توضیح علت بروز برخی ناترازی‌ها، در حد چند جمله راجع به این شرایط صحبت کرد. معروف‌ترین جمله کوتاه او نیز زمانی بود که در اولین مصاحبه تلویزیونی خود گفت: «می‌گویند وارث چیز خوبی شدیم، اما پولی در آن نیست.» برخی معتقدند شاید این تحفظ پزشکیان مربوط به نحوه درگذشت سیدابراهیم رئیسی باشد.
اما این بار مسعود پزشکیان بدون نام بردن از رئیس دولت سیزدهم، در واکنش به اظهارات برخی نمایندگان راجع به کمبود دارو، گفت: هنگامی که دولت را تحویل گرفتیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۹۰ هزار میلیارد تومان بدهی داشت. برای گندم مجموع اعتباری که اختصاص یافته بود ۲۲۰ همت بود. در مورد پرداخت پاداش پایان خدمت بازنشستگان نیز وضع به همین منوال بود. وزارت نیرو ۱۲۰ همت بدهی داشت. تامین اجتماعی نیاز به ۱۲۰ همت بودجه داشت که باید امسال پرداخت می‌شد که بودجه‌ای هم برای آن نداشتیم. تلاش کردیم که این بدهی‌ها را پرداخت کنیم.»
رئیس‌جمهور در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به بدهی ۱۲۰هزار میلیارد تومانی وزارت راه و شهرسازی به پیمانکاران برای نگهداری از جاده‌ها اشاره کرد. پزشکیان درباره شرایط آغاز به کار دولت چهاردهم نیز گفت: «از سوی دیگر دولت از نخستین روز فعالیت خود با مسائلی همچون شهادت اسماعیل هنیه در تهران، جنگ در غزه، لبنان و انتخاب و تحریم‌ها و فشار حداکثری ترامپ و .. مواجه بوده است؛ در جنگ تمام عیار با دشمن قرار داریم که جنگ ۸ ساله در مقابل آن چیزی نبود.»
پزشکیان در توضیح شرایط کشور به استجازه از رهبری برای برداشت از صندوق ذخیره ارزی اشاره کرد و گفت: «برای پرداخت بدهی‌های بخش بهداشت و درمان از رهبر انقلاب اجازه گرفتیم ۹۰ همت از صندوق ذخیره ارزی برداشت کنیم، آیا این بدهی مربوط این دولت بود؟» پزشکیان به تحریم کشتی‌های حامل نفت و گاز ایران اشاره کرد که به خاطر تحریم‌های آمریکا نمی‌دانند محموله‌هایشان را کجا تخلیه کنند.
عبدالناصر همتی نیز در دفاعیات خود، به چند موضوع مهم از شرایط کشور اشاره کرد. از جمله این که ریشه تورم به کسری بودجه و ناترازی بانک‌ها باز می‌گردد. او همچنین تاکید کرد: «تکالیفی که مجلس به نظام بانکی اعمال می‌کند و ضعفی که در سیستم بانکی داریم و بانک‌های خصوصی ما ناتراز است و این یک واقعیت وحشتناک است که همه اینها بر تورم فشار می‌آورد.»
او به این موضوع که در نهایت مشکلات بین‌المللی ایران باید حل شود، با بیان اینکه وقتی فروش نفت بیشتر می‌شود، تورم به طور مقعطی کاهش می‌یابد، یادآور شد: «در دوره برجام رشد اقتصادی ما به ۱۱ درصد رسید و تورم تک رقمی شد؛ پس نگوییم در یک دوره کاهش یا افزایش تورم داشتیم؛ همه اش به نفت برمی گردد تا زمانی که مسائل بین المللی ما حل نشود، نفت هم حل نمی‌شود ما در حال کنترل این موضوع هستیم.» همتی در صحبت‌های خود به همچنین به این مسئله اشاره کرد که ۳۵ درصد از ارز حاصل صادرات به کشور بازنگشته چرا که این قیمت ارز برای آنان صرفه ندارد؛ و از آن مهم‌تر اشاره وزیر سابق اقتصاد به این موضوع است که کاری در این حوزه نمی‌شود کرد.
رهبر معظم انقلاب چندی پیش موضع فعلی جمهوری اسلامی ایران در قبال ترامپ و موضوع مذاکره را مشخص کردند. موضعی که بلافاصله مورد توجه و پذیرش رئیس‌جمهور نیز قرار گرفت. پزشکیان در این جلسه استیضاح به این مسئله نیز پرداخت. رئیس‌جمهور گفت: «بنده اعتقاد داشتم که گفت‌و‌گو کنیم بهتر است، رهبر انقلاب فرمودند که با آمریکا گفت‌و‌گو نمی‌کنیم و بنده هم اعلام کردم ما با آمریکا گفت‌و‌گو نمی‌کنیم. ولی باید راه‌های مناسب را پیدا کنیم که مشکلات را حل کنیم.» با توجه به این صحبت رئیس‌جمهور و سیاستی که دونالد ترامپ در پیش گرفته، در حال حاضر چشم‌اندازی برای دیپلماسی وجود ندارد. پزشکیان چند بار بر کلیدواژه‌های جنگ تمام‌عیار اقتصادی و لزوم همکاری میان دستگاه‌های مختلف تاکید کرد. به نظر می‌رسد در حال حاضر تلاش برای یافتن راه‌های جایگزین است.
