در آستانه بازآفرینی حوزه سلامت هستیم؛ حوزه‌ای که هوش مصنوعی، دستگاه‌های پوشیدنی، داده‌های چندوجهی، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و دیگر نوآوری‌ها به‌سرعت درحال پیشبرد آن هستند. جامعه پزشکی سال‌های اخیر، شاهد تأثیر فزاینده هوش مصنوعی بر مراقبت‌های بالینی بوده است اما همچنان راه‌های جدیدی کشف می‌کنیم که AI از طریق آنها می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد، نتایج سلامت را بهتر و قدرت بیماران را بیشتر کند.
دکتر دنیل کرفت (Dr. Daniel Kraft) از چهره‌های برجسته نوآوری‌های سلامت و بنیان‌گذار رویداد نکست‌مِد هلث (NextMed Health) است این رویداد با هدف بحث درباره تسریع ایجاد فناوری‌های جدید در حوزه سلامت از ۳۰ مارس (۱۰ فروردین) تا ۲ آوریل (۱۳ فروردین برگزار می‌شود) برگزار می‌شود، دکتر کرفت در خط مقدم تلاش برای تحقق چنین تحولی ایستاده اس و به چندین پیشرفت کلیدی که در آینده پزشکی در دهه پیش رو شکل خواهند گرفت، اشاره می‌کند. رویداد (NextMed Health) با هدف بحث درباره تسریع ایجاد فناوری‌های جدید در حوزه سلامت از ۳۰ مارس (۱۰ فروردین) تا ۲ آوریل (۱۳ فروردین) برگزار خواهد شد. در ادامه، ۶ دستاورد ایجاد شده در حوزه سلامت به‌واسطه هوش مصنوعی را که برخی از آنها می‌توانند خودمراقبتی تأثیرگذار را ممکن کنند، بیان کنیم. دکتر کرفت در این رویداد درباره این دستاوردها توضیح خواهد داد.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای حوزه سلامت امکان‌پذیر شدن پایش مداوم علائم حیاتی با استفاده از دستگاه‌های پوشیدنی هوشمند و کم‌هزینه است. در گذشته نه‌چندان دور، پایش لحظه‌ای فقط در بخش‌های مراقبت ویژه ممکن بود؛ جایی که پزشکان می‌توانستند ضربان قلب، فشار خون و سایر شاخص‌های حیاتی را رصد کنند اما تصور کنید ازاین‌پس این ابزارها برای همه، در هر روز و هر لحظه، در دسترس باشند.
قابلیت پایش لحظه‌ای شاخص‌های کلیدی سلامت می‌تواند شناسایی زودهنگام بیماری‌ها، انجام مداخلات پیشگیرانه و اعمال درمان‌های مؤثرتر و کم‌تهاجمی‌تر را ممکن کند. سیستم‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی این تحول را ممکن خواهند کرد و مسیر مراقبت‌های پزشکی را از مدلی واکنشی، به رویکردی مداوم و شخصی‌سازی‌شده در بهینه‌سازی سلامت تغییر خواهند داد. می‌توان گفت امکان‌پذیرکردن پایش مداوم علائم حیاتی مهم‌ترین کاربرد هوش مصنوعی در پزشکی است.
هوش مصنوعی درحال کشف بینش‌های جدید درباره انواع داده‌های سلامت چندوجهی است که فراتر از علائم حیاتی شناخته‌شده معمول امروزی هستند. دکتر کرفت بر بهره‌مندی از توانایی‌های بالقوه حوزه‌های مرتبط با یکپارچه‌سازی ژنومیک، تجزیه‌وتحلیل میکروبیوم، متابولومیکس و عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت برای ایجاد پروفایل‌های جامع سلامت تأکید دارد. این جریان‌های داده می‌توانند هوشمندسازی فرایند کنترل سلامت و ارائه توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده براساس سن، فرهنگ، شخصیت و اهداف سلامتی هر فرد را ممکن کنند.
دکتر کرفت در یکی از سخنرانی‌های اخیرش درباره این موضوع گفته است:
من دوست دارم چنین پیشرفتی را بیشتر «سلامت مولد» در نظر بگیرم. به لطف چنین پیشرفتی اشکال جدید داده‌های چندوجهی از ژنوم، متابولوم، میکروبیوم، سوشیوم، دیجیتوم و... گرد هم می‌آیند و معنا پیدا می‌کنند. در این فرایند، عوامل سلامت ما براساس سن، فرهنگ، زبان، نوع شخصیت، سطح تحصیلات، اهداف سلامت و سایر عوامل مرتبط، با ما تعامل خواهند داشت.
با کمک هوش مصنوعی برای درک این سیستم‌های پیچیده، می‌توانیم به درک بهتری از آنچه روزانه در بدن ما رخ می‌دهد؛ دست یابیم؛ در نتیجه می‌توانیم رویکردهای مراقبت سلامت را شخصی‌سازی کنیم و به شکل پیشگیرانه‌تری به کار بگیریم. این تحول نه‌فقط باعث می‌شود سال‌های بیشتری کاملاً سالم و بدون مشکل زندگی کنیم، بلکه زمان صرف‌شده برای مقابله با بیماری‌ها را نیز به حداقل خواهد رساند.
تشخیص زودهنگام همچنان یکی از مؤثرترین راه‌ها برای بهبود نتایج سلامت است. درحال‌حاضر ابزارهای تشخیصی مبتنی‌بر AI قادر به شناسایی بیماری‌هایی مانند سرطان، مشکلات قلبی و اختلالات عصبی با دقتی بی‌سابقه و در مراحل اولیه‌اند. مدل‌های یادگیری ماشینی که براساس تصاویر پزشکی آموزش دیده‌اند، درحال‌حاضر به رادیولوژیست‌ها کمک می‌کنند ناهنجاری‌ها را با دقت بسیار بالایی شناسایی کنند.
پایش گسترده سلامت منجر به ایجاد جامعه سالم‌تری می‌شود اما تأثیر تحول‌آفرین واقعی هوش مصنوعی در قابلیت آن برای مقرون‌به‌صرفه‌تر و دردسترس‌ترکردن مراقبت‌های پزشکی برای همه، نهفته شده است. هزینه بالای خدمات پزشکی که عمدتاً از نیاز به نیروی انسانی متخصص و تجهیزات پیشرفته نشأت می‌گیرد، برای همه بیماران مشکل‌ساز شده است. بااین‌حال AI می‌تواند با کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری، این معادله را تغییر دهد و نظام سلامت را از وابستگی به نیروی انسانی و زیرساخت‌های پرهزینه دور کند.
با ادغام هرچه بیشتر تشخیص‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی در جریان کارهای بالینی، تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع می‌تواند به استاندارد تبدیل شود. این تغییر می‌تواند نیاز به درمان‌های تهاجمی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد و نرخ بقا را بهبود ببخشد.
آندریا پالم، معاون وزیر بهداشت و خدمات انسانی ایالات‌متحده، درباره این موضوع گفته است:
ما در وزارت بهداشت به پتانسیل تحول‌آفرین هوش مصنوعی خوش‌بینیم. این فناوری‌ها توانایی بی‌نظیری در پیشبرد نوآوری دارند. این فناوری‌ها می‌توانند از طریق روش‌هایی مثل تسریع پیشرفت‌های علمی، بهبود ایمنی و اثربخشی محصولات پزشکی، ارتقای نتایج سلامت از طریق بهینه‌سازی مراقبت‌ها، افزایش دسترسی به خدمات انسانی و بهبود سلامت عمومی، به تحقق این اهداف کمک کنند اما این خوش‌بینی با حس عمیقی از مسئولیت‌پذیری همراه است. باید مطمئن بشویم مردم آمریکا در برابر خطرات احتمالی محافظت می‌شوند. استقرار و پذیرش هوش مصنوعی باید به نفع جامعه باشد و باید همه ذی‌نفعان این اکوسیستم را برای دستیابی به این هدف، پاسخگو نگه داریم.
با ادغام هوش مصنوعی در جریان‌های کاری حوزه سلامت، اتوماسیون، تشخیص از راه دور و دستیارهای سلامت مجازی می‌توانند باعث بهینه‌سازی عملیات، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت مراقبت‌های درمانی شوند. این تغییر می‌تواند باعث کاهش نابرابری‌های حوزه سلامت و دسترسی عموم به خدمات پزشکی باکیفیت شود؛ نه‌فقط برای اقشار مرفه، بلکه برای همه افراد جامعه.
اگر AI هوشمندانه و مسئولانه اجرا شود، نه‌فقط مراقبت‌های پزشکی را بهبود خواهد داد، بلکه دسترسی همه به خدمات درمانی در نظام سلامت کمک خواهد کرد.
ادغام هوش مصنوعی در حوزه سلامت، شیوه‌های پزشکی را نیز متحول می‌کند. دانشجویان سال اول پزشکی تا سال ۲۰۳۲ آموزش خود را به پایان نخواهند رساند و تا آن زمان AI عمیقاً در جریان‌های کاری بالینی نهادینه خواهد شد.
سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری مبتنی‌بر AI می‌توانند در کمک به پزشکان در تشخیص، برنامه‌ریزی درمان و جراحی، کاهش مسئولیت شناختی آنها و بهبود نتایج درمانی بیماران مؤثر باشند. در ضمن، اتوماسیون مبتنی‌بر AI می‌تواند با ساده‌سازی وظایف اداری به کاهش فرسودگی شغلی کمک و زمینه‌ای فراهم کند که پزشکان زمان بیشتری به مراقبت از بیماران اختصاص دهند.
معمولاً حوزه پزشکی در پذیرش فناوری‌های جدید، کند عمل کرده است اما هوش مصنوعی فرصتی به وجود آورده تا روش‌های سنتی بازنگری شوند و نظام سلامت کارآمدتر و بیمارمحورتری شکل بگیرد.
یکی دیگر از جنبه‌های تحول‌آفرین حوزه سلامت به لطف هوش مصنوعی، ظهور «دوقلوهای دیجیتال» است؛ مفهومی که به ایجاد نسخه‌های مجازی از سیستم‌های پیچیده، مربوط می‌شود. ایجاد دوقلوی دیجیتال از بیمار می‌تواند در قالب مدل ارائه‌دهنده اطلاعات آنی از وضعیت سلامت او، عمل و تشخیص‌های شخصی‌سازی‌شده، بینش‌های پیش‌بینی‌کننده و مداخلات درمانی هدفمند را ممکن کند.
واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR) و محاسبات فضایی نیز به ابزارهای ارزشمندی در آموزش پزشکی و مراقبت از بیماران تبدیل شده‌اند. این فناوری‌ها محیط‌های تعاملی را برای آموزش ایجاد کرده‌اند و برای انجام رویه‌های پیچیده، راهنمایی لحظه‌ای ارائه می‌دهند. همچنین لایه‌های اطلاعاتی تقویت‌شده با هوش مصنوعی در بستر واقعیت افزوده می‌توانند اطلاعات حیاتی را در اختیار جراحان قرار دهند یا به پزشکان کمک کنند داده‌های بیماران را به شیوه‌های جدید تجسم کنند و دقت و تصمیم‌گیری درست در حوزه بالینی را بهبود بخشند.
درنهایت، دکتر کرفت در رویداد NextMed Health درباره «هوش مصنوعی عاملی (Agentic AI)» و استفاده از «عامل‌های دیجیتال» برای نظارت بر سلامت ما صحبت می‌کند. این فناوری می‌تواند باعث تسهیل مکالمات سلامت‌محور، ارائه هشدارهای لازم و پیشنهادهایی برای بهبود سبک زندگی، القای احساس قدرت بیشتر به بیمار و ممکن‌کردن کنترل بیشتری بر سلامت روزمره ما شود.
این «دستیارهای سلامت مبتنی‌بر هوش مصنوعی» در نقش همراهان شخصی حوزه سلامت، استفاده خواهند شد و با ردیابی علائم حیاتی، عادات سبک زندگی و سوابق پزشکی بازخورد لحظه‌ای و توصیه‌های پیشگیرانه‌ای ارائه خواهند کرد. این عامل‌های دیجیتال می‌توانند مکالمات پیرامون سلامت را گسترش دهند، هشدارهای زودهنگام صادر و به افراد کمک کنند کنترل بیشتری بر رفاه خود داشته باشند.
با تکامل هوش مصنوعی، سیستم سلامت از مدل «واکنشی» متمرکز بر درمان بیماری‌ها به رویکردی «پیشگیرانه» و «بهینه‌ساز سلامت» تغییر خواهد کرد.
فرایند همسو شدن هوش مصنوعی، دستگاه‌های پوشیدنی، پلتفرم‌های سلامت دیجیتال و پزشکی شخصی‌سازی‌شده در آستانه ایجاد انقلاب در حوزه سلامت است. در سال‌های پیش رو، AI زمینه‌ای برای تبدیل شدن مراقبت‌های پیشگیرانه، پیش‌بینی‌کننده و شخصی‌سازی‌شده به استانداردی رایج و بهبود نتایج درمان بیماران فراهم می‌کند. در ضمن، این فناوری می‌تواند زمینه افزایش طول عمر و کاهش نابرابرها در حوزه سلامت را نیز فراهم کند.
سؤال این نیست که «هوش مصنوعی پزشکی را متحول می‌کند یا خیر؟»؛ زیرا این تحول هم‌اکنون درحال وقوع است. چالش واقعی این است که چگونه از این پتانسیل «مسئولانه و عادلانه» بهره بگیریم تا آینده حوزه سلامت را «هوشمندتر، در دسترس‌تر و انسان‌محورتر» کنیم.
