به گزارش مشرق، بندر چابهار، به‌عنوان یکی از نقاط استراتژیک ایران، از ظرفیت‌های ژئوپولیتیکی چشمگیری برخوردار است و می‌تواند نقشی کلیدی در اتصال مناطق اقتصادی ایفا کند. این بندر پتانسیل تبدیل‌شدن به پل ارتباطی مهمی برای تجارت میان کشورهای آسیای مرکزی، شبه‌قاره هند و جنوب شرق آسیا را دارد.
علاوه بر این، چابهار می‌تواند به کانونی برای تسهیل روابط تجاری میان اوراسیا، روسیه و بلاروس با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و قاره آفریقا تبدیل شود. کارشناسان بر این باورند که با تجاری‌سازی این ظرفیت در سال‌های آینده، چابهار می‌تواند نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور ایفا کند.
در سال‌های اخیر، بندر چابهار به‌عنوان یک مسیر ترانزیتی مهم در ارتباط میان شرق و غرب و همچنین شمال و جنوب شناخته شده است. اهمیت این بندر به حدی است که آن را به یکی از ابزارهای کلیدی در تعیین جایگاه ایران در نظم جدید جهانی تبدیل کرده است.
فرآیند توسعه بندر چابهار با تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری شتاب چشمگیری یافته است. این تأکیدات که با هدف گسترش همکاری‌های اقتصادی با کشورهای غیرغربی و دستیابی به امنیت اقتصادی پایدار مطرح شده‌اند، زمینه‌ساز انجام سرمایه‌گذاری‌های گسترده در این بندر و پروژه‌های زیرساختی مرتبط، از جمله توسعه راه‌ها و خطوط ریلی شده است.
جایگزینی برای کانال سوئز
راه‌گذر بین‌المللی شمال ـ جنوب (INSTC) که مسیری ۷۲۰۰ کیلومتری است و در دهه ۲۰۰۰ به‌عنوان جایگزینی برای کانال سوئز مطرح شد، اهمیت راهبردی ویژه‌ای برای کشورهای هند و روسیه دارد. این مسیر برای تسهیل دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی، قفقاز، اروپا و جنوب شرق آسیا طراحی شده است.
این راه‌گذر از سه شاخه تشکیل شده است:
شاخه شرقی که هند را از طریق ایران به آسیای مرکزی (و افغانستان)، روسیه و در نهایت اروپا متصل می‌کند.
شاخه میانی که هند را از مسیر ایران و دریای خزر به روسیه و اروپا وصل می‌سازد.
شاخه غربی که هند را به واسطه ایران و آذربایجان به روسیه و اروپا متصل می‌کند.
توسعه چابهار؛ کلید اتصال آسیای مرکزی و افغانستان به هند
از میان این مسیرها، شاخه شرقی، اتصال‌دهنده کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان به هند، به توسعه هرچه بیشتر بندر چابهار وابسته است. در همین راستا، ایران قراردادی ۱۰ ساله به ارزش ۱۲۰ میلیون دلار با شرکت IPGL هند برای توسعه این بندر امضا کرده است.
با وجود برخورداری بندر چابهار از ظرفیت‌های گسترده در حوزه تجارت و ترانزیت، این منطقه در سال‌های اخیر به میزان شایسته مورد توجه و بهره‌برداری قرار نگرفته است. بر همین اساس، کارشناسان معتقدند که تسریع در راه‌اندازی مسیر ترانزیتی چابهار ـ آسیای مرکزی و افغانستان ـ شبه‌قاره هند و جنوب شرق آسیا می‌تواند نقشی مؤثر در ایجاد تحول اساسی در عرصه‌های اقتصادی و راهبردی کشور ایفا کند.
ضرورت جذب سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در چابهار
علاوه بر قرارداد منعقد شده با شرکت IPGL هند، ضروری است جمهوری اسلامی ایران با ارائه طرح‌های تجاری جذاب و مبتنی بر منافع مشترک، سایر کشورهای ذی‌نفع را نیز به سرمایه‌گذاری و مشارکت در توسعه بندر چابهار و مناطق پس‌کرانه‌ای آن ترغیب کند.
خصوصی‌سازی؛ راهکاری برای تسریع توسعه چابهار
در همین راستا، پیشنهاد می‌شود به‌منظور تسریع در روند توسعه زیرساخت‌های این منطقه، اپراتوری اسکله‌ای در بندر شهید بهشتی چابهار و همچنین اجرای پروژه خط ریلی چابهار ـ سرخس به بخش خصوصی واگذار گردد.
این رویکرد علاوه بر ایجاد تحول در توسعه اقتصادی شرق کشور، می‌تواند به افزایش تاب‌آوری اقتصادی در برابر تحریم‌ها، ارتقای جایگاه ایران در زنجیره ارزش منطقه‌ای و همچنین هم‌افزایی منافع اقتصادی میان دولت و مردم منجر شود.
