به گزارش تسنیم، در سال‌های اخیر، مشاهده شده که بسیاری از طبیعت‌گردان هنگام حضور در جنگل‌ها، کوهستان‌ها، سواحل و سایر مناطق طبیعی، از اسپیکرهای بزرگ و باندهای خودرو برای پخش موسیقی با صدای بلند استفاده می‌کنند. این رفتار که اغلب با هدف افزایش لذت از سفر و ایجاد فضایی شاد انجام می‌شود، در واقع تأثیری مخرب و جبران‌ناپذیر بر محیط زیست و حیات وحش دارد.
بسیاری از گونه‌های جانوری به حس شنوایی خود متکی هستند و سر و صدای زیاد می‌تواند زیستگاه آنها را ناامن، فرایند زادآوری را مختل و حتی منجر به مرگ برخی گونه‌ها شود. با توجه به نزدیک شدن فصل نوروز و بهار که زمان اوج حضور مردم در طبیعت است، لازم است این موضوع مورد توجه جدی قرار گیرد و با اقدامات پیشگیرانه، از ادامه این روند جلوگیری شود.
چگونه آلودگی صوتی به حیات وحش آسیب می‌زند؟
حیات وحش به شدت به محیط آرام و طبیعی خود وابسته است. آلودگی صوتی ناشی از صدای زیاد موسیقی می‌تواند تأثیرات متعددی بر حیوانات داشته باشد، که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
1. افزایش استرس و تغییر رفتار حیوانات
بسیاری از پستانداران و پرندگان وحشی در برابر صداهای بلند دچار افزایش استرس، ترس و فرار غیرضروری از زیستگاه خود می‌شوند. برای مثال:
آهوها، گرازهای وحشی و روباه‌ها در مواجهه با سر و صدای ناگهانی ممکن است زیستگاه خود را ترک کنند و به مناطقی مهاجرت کنند که از نظر غذایی یا ایمنی شرایط نامناسبی دارد.
پرندگان شکاری مانند عقاب‌ها و جغدها که برای شکار به شنوایی دقیق خود نیاز دارند، در صورت وجود صدای زیاد، توانایی شکار خود را از دست داده و در نهایت ممکن است از گرسنگی تلف شوند.
2. کاهش زادآوری پرندگان و سایر گونه‌ها
مطالعات نشان داده که آلودگی صوتی تأثیر مستقیم بر میزان زادآوری پرندگان دارد. به عنوان مثال، در برخی مناطق که میزان سر و صدای انسانی زیاد بوده، پرندگانی مانند دارکوب‌ها، بلبل‌ها و سهره‌ها تخم‌گذاری کمتری داشته‌اند و برخی از آنها حتی منطقه را ترک کرده‌اند. این موضوع در درازمدت می‌تواند باعث کاهش تنوع زیستی در یک منطقه شود.
3. اختلال در ارتباط و سیستم هشدار حیوانات
بسیاری از حیوانات برای هشدار به یکدیگر در مورد خطرات، به صداهای طبیعی وابسته‌اند. پخش موسیقی با صدای بلند می‌تواند این ارتباط را مختل کند. برای مثال:
گوزن‌ها و خرگوش‌های وحشی برای هشدار دادن به هم‌نوعان خود از صداهای خاصی استفاده می‌کنند که اگر در میان صدای بلند موسیقی گم شود، آنها ممکن است نتوانند به موقع از خطر فرار کنند.
4. افزایش برخورد حیوانات با جاده‌ها و انسان‌ها
زمانی که حیوانات به دلیل آلودگی صوتی از زیستگاه خود فرار می‌کنند، بیشتر در معرض تصادفات جاده‌ای قرار می‌گیرند. گزارش‌های متعددی نشان می‌دهد که افزایش رفت‌وآمد حیوانات وحشی به جاده‌ها در برخی مناطق، ناشی از فرار آنها از سر و صدای ایجادشده در طبیعت بوده است.
کشورهایی که با آلودگی صوتی در طبیعت مقابله کرده‌اند
بسیاری از کشورها با درک تأثیرات مخرب آلودگی صوتی، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری از این معضل وضع کرده‌اند. برخی از این کشورها عبارت‌اند از:
آلمان: در پارک‌های ملی این کشور، پخش موسیقی با صدای بلند مشمول جریمه‌های سنگین است و در صورت تکرار، فرد ممکن است محدودیت ورود به مناطق طبیعی را دریافت کند.
سوئیس: قوانین زیست‌محیطی این کشور تصریح کرده که هرگونه تولید آلودگی صوتی در طبیعت غیرقانونی است و متخلفان ممکن است تا چند هزار فرانک جریمه شوند.
ایالات متحده آمریکا: در پارک‌های ملی مانند یلوستون و یوسمیتی، پخش موسیقی با صدای بلند ممنوع است و محیط‌بانان حق دارند افراد خاطی را از منطقه اخراج کنند.
سوئد: در این کشور، جنگل‌بانان می‌توانند افرادی که با صدای بلند در طبیعت اختلال ایجاد می‌کنند را جریمه کنند و حتی اسپیکرهای آنها را ضبط نمایند.
لزوم برخورد قانونی با آلودگی صوتی در ایران
با توجه به اینکه ایران نیز دارای اکوسیستم‌های حساسی مانند جنگل‌های هیرکانی، تالاب‌های مهم بین‌المللی و مناطق حفاظت‌شده کوهستانی است، لازم است قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری از ایجاد آلودگی صوتی در طبیعت تصویب و اجرا شود. پیشنهادهایی که می‌تواند توسط سازمان محیط زیست و سازمان منابع طبیعی اجرا شود، عبارت‌اند از:
تعیین جریمه نقدی برای پخش موسیقی با صدای بلند در مناطق طبیعی
ایجاد تابلوهای هشداردهنده در مناطق گردشگری و جنگلی
تشدید نظارت محیط‌بانان و جنگل‌بانان بر تخلفات صوتی
فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی
حمایت از محیط‌بانان و جنگل‌بانان؛ مسئولیت اجتماعی ما
محیط‌بانان و جنگل‌بانان، در سخت‌ترین شرایط، جان خود را برای حفاظت از حیات وحش و طبیعت به خطر می‌اندازند. آنها شبانه‌روز در مناطق دورافتاده فعالیت می‌کنند تا از شکار غیرقانونی، قطع درختان و آلودگی‌های زیست‌محیطی جلوگیری کنند. وقتی این افراد جان خود را برای حفظ طبیعت فدا می‌کنند، ما نباید با رفتارهای غیرمسئولانه، زحمات آنها را از بین ببریم.
نوروز و بهار، فصل سفرهای طبیعت‌گردی است. اما تفریح نباید به قیمت آسیب رساندن به محیط زیست و حیات وحش تمام شود. ضروری است که مردم با درک اثرات مخرب آلودگی صوتی، از استفاده از اسپیکرهای بزرگ و صدای بلند در طبیعت پرهیز کنند. در عین حال، سازمان‌های مسئول باید با تصویب قوانین و اجرای نظارت‌های سخت‌گیرانه، از تکرار این تخلفات جلوگیری کنند. طبیعت یک میراث ارزشمند برای نسل‌های آینده است و هر یک از ما وظیفه داریم که آن را حفظ کنیم.
منابع:
National Park Service (NPS), United States Department of the Interior (2021). "Acoustic Monitoring Report."
European Environment Agency (EEA) (2022). "Environmental Noise in Europe—2022 Report."
International Union for Conservation of Nature (IUCN) (2020). "Guidelines on anthropogenic noise and wildlife conservation."
