به گزارش مشرق، در واپسین ساعات شب گذشته منابع خبری از توافق «ابو محمد الجولانی»، سرکرده گروه تروریستی «هیئت تحریر الشام» و رئیس خودخوانده دوره انتقالی در سوریه با «عبدی مظلوم»، فرمانده شبه نظامیان کُرد موسوم به «نیروهای سوریه دموکراتیک» (قسد) خبر دادند.
توافقی که نقطه‌عطف بسیار مهمی در تحولات سوریه محسوب می‌شود و تبعات آن تنها داخل سوریه را شامل نخواهد شد، بلکه روی منطقه از جمله ترکیه تأثیر خواهد گذاشت.
بر این اساس دو طرف درباره ادغام همه مؤسسات مدنی و نظامی وابسته به اداره خودمختار کُردها از جمله گذرگاه‌های مرزی، فرودگاه‌ها و میدان‌های نفتی و گازی به حکومت جولاتی توافق کردند.
اهمیت توافق
مناطق تحت کنترل قسد به خاطر غنای اقنصادی از اهمیت بسیار زیادی در سوریه و برای حکومت جولانی برخوردار هستند. اغلب چاه‌های نفت و گاز سوریه و همچنین سدهای آبی احداث شده روی رودخانه فرات در این منطقه قرار دارند.
همچنین، این منطقه به دلیل داشتن خاک حاصلخیز به کشاورزی معروف است، به همین دلیل از آن تحت عنوان «سبد غذایی» سوریه نامبرده می‌شود.
این موجب می‌شود، از توافق جولانی و قسد به عنوان توافقی تاریخی یاد شود که تأثیرات بسیاری چه در داخل سوریه و چه خارج آن خواهد گذاشت.
نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد)
نیروهای سوریه دموکراتیک که با نام مخفف «قسد» نیز شناخته می‌شوند، اکتبر ۲۰۱۵ از ائتلاف گروه‌ها و تشکل‌های نظامی مختلف با اکثریت کُرد تشکیل شدند.
در طول این سال‌ها قسد همواره از حمایت مستقیم آمریکا برخوردار بود که به دلیل تسلط آنها بر مناطق نفت‌خیز سوریه امری کاملا منتظره و پیش‌بینی شده بود، به ویژه آنکه کُردهای سوریه نه توان رویارویی با نظام اسد را داشتند و نه دشمنی‌های آنکارا و نه داعش که در آن زمان در سوریه یکه‌تازی می‌کرد.
تأسیس و شکل‌گیری
نیروهای سوریه دموکراتیک در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵، ۱۱ روز پس از اعلام مداخله نظامی روسیه برای حمایت از نظام سوریه در مقابله با گروه‌های تروریستی تأسیس شد. تأسیس این نیرو در شهر «المالکیه»، در استان الحسکه در شمال شرقی سوریه صورت گرفت.
مهم‌ترین گروه‌های تشکیل‌دهنده قسد به شرح ذیل بودند:
ائتلاف عربی سوریه که گروه‌های شبه نظامی مانند ارتش انقلابیون، نیروهای الصنادید، اتاق عملیات برکان فرات و تجمع گردان‌های الجزیره را شامل می‌شد.
یگان‌های مدافع خلق: این یگان‌ها متشکل از گروه‌های حامی حزب کارگران کردستان و وابسته به حزب کارگران کردستان ایجاد شدند.
یگان‌های حمایت از زنان: شاخه زنان یگان‌های مدافع خلق و بخشی از نیروهای سوریه دموکراتیک به شمار می‌آمد.
شورای نظامی سریانی‌ها: این شورای در ژانویه ۲۰۱۲ در شهر قامشلی با ۷۰ نفر شبه‌نظامی تأسیس شد.
در مجموع تخمین زده می‌شود که قسد دارای بیش از ۵۰ هزار شبه نظامی باشد.
اهداف قسد
قسد به طور کلی سه هدف اصلی را برای خود به شرح ذیل کرده بود:
اهداف دفاعی: شامل دفاع از مرزهای سوریه در برابر تهاجم خارجی و همکاری و هماهنگی با نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا برای مبارزه با تروریسم
اهداف امنیتی: شامل مبارزه با جاسوسی و انهدام شبکه‌های تروریستی، مداخله سریع برای کنترل حوادث امنیتی
اهداف بشردوستانه: شامل ارائه کمک‌های بشردوستانه در زمان وقوع بلایای طبیعی
حمایت‌های آمریکا از قسد
نیروهای سوریه دموکراتیک همانطور که مقامات آمریکایی بارها اعلام کرده‌اند، از حمایت مستقیم آمریکا برخوردار هستند.
حمایت رسمی آمریکا از قسد بلافاصله پس از تأسیس این نیروها آغاز شد. دو روز بعد از تشکیل قسد، سخنگوی وقت فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) یعنی ۱۲ اکتبر ۲۰۱۵ اعلام کرد که «ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا ۵۰ تُن سلاح به گروه‌های عربی مسلح سوری داده است.» بدون اینکه نامی از این قسد ببرد.
اما در بیانیه به تأثیرگذار بودن نبردهای قسد در شمال شرقی سوریه علیه داعش اشاره شده بود. حمایت‌های آمریکا به کمک‌های تسلیحاتی و لجستیکی محدود نشد، بلکه قسد از مستشاران آمریکایی در سطوح مختلف از جمله سطح فنی بهره برد.
مناطق تحت کنترل قسد
نیروهای سوریه دموکراتیک بیشترین درصد اراضی سوریه را در مقایسه با دیگر گروه‌های شبه‌نظامی در داشتند. آنها در پایان سال ۲۰۱۹ بر حدود ۲۵.۶ درصد از خاک سوریه سیطره داشتند که شامل بخش‌هایی از دیرالزور، رقه، حسکه و حلب می‌شد و برای این اعمال تسلط و کنترل صد در صد به نیروهای آمریکایی مستقر در پایگاه‌های نظامی ما بین دیرالزور و حسکه تکیه می‌کردند.
مواضع بین‌المللی در برابر قسد
آمریکا
همان‌گونه که گفته شد، آمریکا اولین و بزرگ‌ترین حامی قسد در سوریه است. «جان کربی»، سخنگوی وقت وزارت خارجه آمریکا در ۹ فوریه ۲۰۱۶ صراحتا اعلام کرد که «ایالات متحده از این واحدها حمایت می‌کند و با دیدگاه ترکیه نسبت به این نیروها موافق نیست.»
«برت مک گورک»، نماینده ویژه باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا در فوریه ۲۰۱۶ ضمن بازدید از کوبانی با سرکردگان قسد نیز دیدار کرد.
روسیه
روس‌ها نیز موضعی مشابه آمریکا در برابر قسد داشتند. اداره خودمختار کُردهای روسیه ۱۰ فوریه ۲۰۱۶ شعبه‌ای از این اداره را در مسکو افتتاح و در ادامه نشست‌هایی با فرماندهان نظامی روس و دیدارهایی با برگزار کرد.
همچنین منطقه عفرین شاهد آموزش نیروهای قسد توسط روس‌ها بود. علاوه بر آن، نیروی هوایی روسیه طی نبردهای قسد با گروه تروریستی ارتش آزاد سوریه پشتیبانی هوایی به عمل می‌آورد.
موضع ترکیه
ترکیه موضع خصمانه‌ای در برابر کُردهای سوریه به ویژه قسد دارد و آنها را ادامه و عقبه حزب اتحاد دمکراتیک کردستان و تروریستی می‌داند، لذا به آن مبارزه می‌کند و در طول این سال‌ها چندین عملیات را علیه قسد انجام داده که کشته شدن حدود ۱۵۰ شبه‌نظامی کُرد و زخمی شدن ده‌ها نفر دیگر را در پی داشته است.
آمریکایی‌ها بار دیگر خیانت می‌کنند
آمریکا نزدیک به یک دهه کُردهای سوریه حمایت کرد. اگرچه کاخ سفید مدعی بود، حمایتش از کُردهای سوریه با هدف مبارزه آنها با داعش صورت می‌گیرد، اما در واقع آمریکا داعش را به این مناطق گسیل کرده بود تا با ایجاد ناامنی و بی‌ثباتی غارت نفت سوریه را برای خود تسهیل کند.
در این فرایند، نیروهای کُرد سوریه از خلأ قدرت ایجاد شده در سوریه استفاده کردند تا ابتدا منطقه‌ای نیمه‌خودمختار را در این مناطق برای خود ایجاد کنند و بعد آرزوی خود «روج آفا» یا همان کشور کردستان سوریه متشکل از سه منطقه جزیره، کوبانی و عفرین را محقق کنند.
پس از سقوط نظام اسد امیدواری به تأسیس کشور کردستان سوریه در میان کُردهای سوریه بیش از پیش افزایش یافت، اگرچه با دو مانع بسیار مهم مخالفت شدید ترکیه و حکومت جولانی مواجه بودند، اما به خوبی می‌دانستند، در صورت همراهی و حمایت آمریکا این آرزوی آنها محقق خواهد شد.
تا پیش از ورود ترامپ به کاخ سفید و به دست گرفتن قدرت، دولت بایدن رویکرد حمایتی خود از کُردهای سوریه را ادامه داد، اما دولت جدید آمریکا از اعلام موضع صریح خود در قبال کُردهای سوریه، به‌عنوان متحد خود، خودداری کرد.
ترامپ ضمن بی‌اعتنایی به تحولات جاری در سوریه، در سخنانی حتی از خروج نظامیان آمریکایی از سوریه نیز سخن گفت. در حقیقت، کُردهای سوریه از زمان به قدرت رسیدن ترامپ با سه چالش اساسی مواجه شدند:
بیم از قطع حمایت‌های آمریکا
وحشت از عملیات نظامی ترکیه به ویژه پس از پیام اوجالان در زمینه خلع سلاح پ‌ک‌ک
فشارهای حکومت جولانی و همراهی آن با ترکیه
بازگشت دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا این سؤال را مطرح کرد که حمایت واشنگتن از کردها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ آمریکا دهه‌هاست که از گروه‌های کُرد به‌عنوان ابزاری جهت پیشبرد منافع خود در عراق و سوریه استفاده کرده و پس از رسیدن به مقاصد خود، حمایت از این گروه‌ها را متوقف کرده است.
بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ تداوم حمایت آمریکا از کُردهای سوریه را در هاله ای از ابهام قرار داد. ترامپ در دوره نخست ریاست جمهوری خود نیروهای آمریکایی را از شمال سوریه خارج کرده و قسد را در معرض حمله ترکیه قرار داده بود و حالا بیم این می‌رود که این سناریو بار دیگر برای کُردها تکرار شود.
آنچه این احتمالات را تقویت می‌کند، اظهارات «رابرت فورد»، سفیر پیشین آمریکا در سوریه و «جیمز جفری»، نماینده پیشین آمریکا در مبارزه با داعش است که در این زمینه خاطرنشان کرده بودند که آینده خوبی برای کُردهای سوریه پیش‌بینی نمی‌کنند. آنها از احتمال خروج نیروهای آمریکایی، رویارویی کُردها با حاکمان جدید سوریه و عملیات نظامی ترکیه سخن گفته بودند.
حالا کُردها نه تنها رؤیای تشکیل کشور کردستان سوریه (روج آفا) را بر باد رفته می‌بینند، بلکه در حکومت جولانی با شرایطی به مراتب بدتر از گذشته مواجه هستند.
مخالفت جولانی با تداوم وضعیت نیمه‌خودمختاری کُردها در شمال و شمال شرقی سوریه، در کنار روابط نزدیک او با ترکیه و دشمنی دیرینه ترکیه با کُردها شرایط را بیش از پیش برای آنها دشوار می‌کند.
از سوی دیگر به قدرت‌رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا و عدم تمایل وی به حمایت از کُردها باعث خواهد شد، آنها بزرگ‌ترین و مهم‌ترین حامی خود را از دست بدهند و این شرایط را بغرنج‌تر می‌کند.
این ثابت می‌کند، اتحاد آمریکا با کُردها تاکتیکی و نه راهبردی است، موضوعی که مقامات آمریکایی تاکنون بارها به آن اذعان داشته‌اند.
