تنها شهری که خارج از آسیا در فهرست آلوده ترین شهرها قرار دارد، انجامنا، پایتخت چاد در آفریقای مرکزی است که به عنوان کشوری با بدترین آلودگی هوا نامگذاری شده است.
به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، اکثریت شهرهای آلوده – ۱۳ شهر – در پرجمعیت‌ترین کشور جهان، هند، قرار دارند؛ جایی که رشد اقتصادی پرشتاب آن عمدتاً با زغال‌سنگ تأمین می‌شود و صدها میلیون نفر در کلان‌شهرهای پرترافیک و شلوغ زندگی می‌کنند. چهار شهر دیگر در کشور همسایه، پاکستان، قرار دارند و یک شهر نیز به ترتیب در چین و قزاقستان واقع شده است.
سی.ان.ان در گزارشی از تحقیقات یک شرکت سوئیسی که کیفیت هوا را بررسی می کند، به آلوده ترین شهرهای جهان پرداخته است.
شهرهای یران به دلیل عدم دسترسی گزارش به دیتا و اطلاعات، در این گزارش لحاظ نشدند.
گزارش شرکت سوئیسی IQAir، که کیفیت هوای جهانی را رصد می‌کند، به‌طور ویژه بر ذرات معلق ریز یا PM2.5 تمرکز داشته است، که از جمله کوچک‌ترین اما خطرناک‌ترین آلاینده‌ها محسوب می‌شوند.
ذرات PM2.5 از منابعی مانند احتراق سوخت‌های فسیلی، طوفان‌های گرد و غبار و آتش‌سوزی‌های جنگلی ناشی می‌شوند. این ذرات آن‌قدر ریز هستند – معادل یک‌بیستم عرض یک تار موی انسان – که می‌توانند از سدهای دفاعی طبیعی بدن عبور کرده و وارد ریه‌ها یا جریان خون شوند.
این ذرات باعث تحریک و التهاب می‌شوند و با مشکلات تنفسی و بیماری مزمن کلیه مرتبط هستند. قرار گرفتن در معرض آن‌ها می‌تواند منجر به سرطان، سکته مغزی یا حملات قلبی شود و همچنین با افزایش خطر افسردگی و اضطراب ارتباط دارد.
درهمین حال سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کرده است که میانگین سالانه سطح PM2.5 نباید از ۵ میکروگرم در هر متر مکعب تجاوز کند.
شرایط عجیب هند
بیرنیهات، یک شهر صنعتی در شمال‌شرقی هند، سال گذشته غلظت PM2.5 معادل ۱۲۸.۲ را ثبت کرد که بیش از ۲۵ برابر استاندارد سازمان جهانی بهداشت است.
سومان مومین، ۲۶ ساله، که در این شهر حدود ۷۰,۰۰۰ نفری زندگی می‌کند، به سی‌ان‌ان گفت: "احساس خیلی ناراحتی و بی‌پناهی می‌کنم که بیرنیهات همچنان در صدر فهرست قرار دارد."
او کارخانه‌های اطراف شهر، صنعت ساخت‌وساز رو به رشد و قطع درختان را به عنوان عواملی در ایجاد هوای آلوده و سمی برشمرد.
دوازده شهر دیگر از ۲۰ شهر آلوده در هند قرار دارند.
پایتخت این کشور، دهلی نو، برای ششمین سال متوالی به عنوان آلوده‌ترین پایتخت جهان معرفی شد، با غلظت PM2.5 معادل ۹۱.۸.
این گزارش همچنین شش شهر حومه‌ای – فریدآباد، لونی، دهلی، گورگاو، نویدا و گریتر نویدا – را نیز در فهرست قرار داد.
آلوده ترین کشورها
کشورهای آسیایی و آفریقایی نیز به عنوان آلوده‌ترین کشورهای جهان رتبه‌بندی شدند.
در سال ۲۰۲۴، کیفیت هوای متوسط در چاد بیش از ۱۸ برابر راهنمای ایمنی PM2.5 سازمان جهانی بهداشت (WHO) به میزان ۵.۰ میکروگرم بر متر مکعب بود، که این کشور را به آلوده‌ترین کشور جهان از نظر کیفیت هوا تبدیل کرد. بنگلادش و پاکستان نیز به‌طور نزدیکی در پی آن قرار دارند.
اما به‌طور کلی، هند – پرجمعیت‌ترین کشور جهان با ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت – طبق گزارش، از جایگاه سوم به جایگاه پنجم در مقایسه با سال گذشته سقوط کرد.
این گزارش همچنین اعلام کرد که آلودگی هوا "هنوز بعنوان یک تهدید برای سلامت قابل توجه است... و امید به زندگی را به‌طور تقریبی ۵.۲ سال کاهش می‌دهد."
براساس گزارش، کشورهای همسایه هند، بنگلادش و پاکستان – که مجموعاً حدود ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت دارند – به ترتیب در جایگاه دوم و سوم آلوده‌ترین کشورهای جهان از نظر ذرات PM2.5 قرار گرفتند.
طبق گزارش، چین که پیشتر در رتبه‌بندی جهانی بدترین کیفیت هوا غالب بود – بهبود کمی را تجربه کرده است.
گزارش نشان داد که میانگین سالانه غلظت PM2.5 در چین از ۳۲.۵ میکروگرم بر متر مکعب به ۳۱ کاهش یافته است، و کیفیت هوا در کلان‌شهرهایی مانند پکن، شانگهای، چنگدو، گوانگژو و شنزن بهبود یافته است.
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده دی‌اکسید کربن در جهان است، اما در سال‌های اخیر مبارزه‌ای علیه آلودگی هوا آغاز کرده است، به‌ویژه در شهرهایی که رشد اقتصادی آن را تغذیه کرده‌اند، و همچنین توسعه گسترده‌ای در زمینه انرژی خورشیدی و بادی انجام داده است.
* محمدباقر محمدی
