عصرایران ؛ رضا غبیشاوی – به تازگی نماینده ترامپ (رئیس ایالات متحده امریکا) و نمایندگان حماس در دوحه قطر باهم مذاکره کردند.
این نخستین مذاکره اعلام شده دولت امریکا با حماس به شمار می آید و تعجب و شگفتی بسیاری را سبب شده چون حماس از نظر دولت امریکا، به عنوان گروه ترویستی ثبت شده است.

نماینده ترامپ در امور گروگان های اسرائیلی در غزه (آدم بولر) بعد از مذاکره با حماس در دوحه قطر گفت آزادی همه اسیران اسرائیلی در غزه در هفته های آینده قابل تحقق است. حماس هم بعد از مذاکره از آمادگی برای آزادی یک اسیر اسرائیلی - امریکایی در غزه در مراحل مذاکرات و آتش بس به عنوان ابتکار حسن نیت خبر داد. نماینده ترامپ و حماس هر دو بعد از مذاکرات مستقیم، واکنش مثبت داشتند.

چرا حماس با دولت امریکا و به ویژه ترامپ مذاکره کرد؟

اول – این مذاکره به سود گروه حماس و اهداف آن است. مذاکره راهی به مراتب کم هزینه تر و بهتر از جنگ و درگیری مسلحانه و نظامی است. حماس می تواند بخشی از منافع و دستاوردها را از طریق مذاکره کسب کند. مذاکره ، ابزار کم هزینه برای کسب منافع است. 

دوم – وقتی حماس با اسرائیل به عنوان اشغال کننده خاک فلسطین مذاکره می کند چرا با امریکا نباید مذاکره داشته باشد؟ 
از زمان اغاز حمله نظامی ارتش اسرائیل به غزه در 16 ابان 1402 تاکنون ، حماس به صورت غیرپیوسته و غیرمستقیم با اسرائیل در دوحه قطر مذاکره کرد و می کند.  یعنی همزمان با جنگ با ارتش اسرائیل، با نمایندگان اعزامی اسرائیل نیز مذاکره داشت. مذاکرات با اسرائیل در حالی انجام شد و می شود که اسرائیل غزه را نابود کرد و بیش از 50 هزار نفر را در این منطقه به قتل رساند.
از ویژگی های مثبت حماس این است که باب مذاکره را با همه باز نگه می دارد و از ورود به مذاکره با همه طرف ها، ابایی ندارد.

سوم – مذاکره مستقیم حماس - امریکا به ضرر اسرائیل است و باعث اعتراض و انتقاد مقامات اسرائیل نیز شده است. در نتیجه صرف انجام مذاکره حماس با امریکا، اقدامی علیه منافع اسرائیل انجام شده است. اسرائیل خواهان ارتباط امریکا و حماس نیست چرا که ممکن است امریکا از منافع اسرائیل برای توافق با حماس هزینه کند یا امریکا امتیازی را به حماس بدهد که برخلاف منافع و نظر اسرائیل باشد. در چنین شرایطی، کابینه فعلی اسرائیل توانایی مخالفت با دولت ترامپ را ندارد.

یکی از احتمالا مطرح شده این است که مقامات اسرائیلی به دلیل نارضایتی از مذاکرات محرمانه حماس - امریکا، این خبر را به رسانه ها لو داده اند و آنها عامل افشای این خبر بودند.

علاوه براین، توافق حماس با امریکا، به مراتب آسان تر از توافق حماس با اسرائیل نتانیاهو است. در صورت توافق حماس – امریکا، اسرائیل توانایی رد این توافق یا مخالفت با آن را ندارد. یکی از دلایل مخالفت اسرائیل با مذاکرات حماس – امریکا نیز همین است. 
این نکته هم قابل اشاره است. مذاکرات حماس – امریکا به معنی ناامیدی دولت ترامپ از نتانیاهو در مذاکرات با حماس است.

چهارم –  مذاکرات امریکا با حماس، نوعی اعتباربخشی دولت امریکا به گروه حماس است و به تقویت حماس منجر می شود. در این وضعیت قطعا حماس از گفتگو با دولت امریکا استقبال می کند.

"آدم بولر " فرستاده ترامپ در امور گروگان های اسرائیلی با حماس مذاکره کرد

پنجم – دولت امریکا پیش از این حماس را در فهرست گروه های تروریستی ثبت کرده بود. مذاکره دولت امریکا در سطح نماینده رئیس جمهور با گروه حماس به معنی عقب نشینی یا تضعیف توصیف آن به عنوان گروه تروریستی است.این نیز به سود حماس است.

مشابه این اتفاق قبلا نیز از سوی ترامپ انجام شد. در دولت اول ترامپ، او به طالبان پیشنهاد مذاکره داد و دو طرف در دوحه قطر وارد مذاکرات شدند. نتیجه اینکه برسر خروج نظامیان امریکایی از افغانستان توافق کردند و مسیر تحولات برای بازگشت طالبان به قدرت فراهم شد.

ششم – حماس و اسرائیل از زمان حملات اسرائیل به غزه یعنی از آبان 1402 تاکنون به صورت مستمر و ناپیوسته در حال مذاکرات غیرمستقیم بودند. نتیجه این مذاکرات هم مرحله اول آتش بس و مبادله اسیران اسرائیلی و زندانیان فلسطینی شد. این مذاکرات همچنان در قطر ادامه دارد. وقتی امریکا به عنوان یک میانجی میان حماس و اسرائیل حضور دارد چرا نباید با خود امریکا هم مذاکره کند؟ ضمن اینکه اتش بس اخیر نیز مدیون فشارهای شخص ترامپ و نماینده او علیه اسرائیل بود.

هفتم – امریکا بزرگترین حامی و پشتیبان اسرائیل در همه حوزه های نظامی – امنیتی، اقتصادی سیاسی نظامی است.  در برخی موارد اسرائیل تنها با فشار امریکا، حاضر به انجام برخی اقدامات یا اتخاذ برخی تصمیمات است.

از نگاه حماس، این گروه شاید بتواند از طریق مذاکرات مستقیم با امریکا، بر اسرائیل اعمال فشار کند. اگر این گونه باشد حماس از این ابزار جدید استقبال می کند. 
حماس در مذاکرات با امریکا، امتیازاتی را می تواند بدهد و بگیرد که با امتیازات مورد بحث در مذاکرات با اسرائیل متفاوت هستند.  خواسته های امریکا و اسرائیل در جنگ غزه متفاوت هستند. 
در حوزه هایی، امریکا از اسرائیل قدرتمندتر است و دولت فعلی امریکا به ریاست ترامپ توانایی اعمال فشار و اجبار اسرائیل را دارد. حماس سعی می کند در مذاکرات با امریکا خواسته های خود از اسرائیل را از طریق ابزار امریکا کسب کند.

هشتم – در حماس، دو شاخه سیاسی و نظامی کاملا از یکدیگر تفکیک هستند. با این حال، شاخه نظامی زیرنظر سیاسی فعالیت می کند. تصمیم گیری اغاز جنگ، آتش بس و پایان جنگ با بخش سیاسی است و تصمیم نهایی در این باره در اختیار شاخه نظامی نیست. به همین دلیل به محض اینکه دفتر سیاسی حماس در مذاکرات با اسرائیل (مذاکرات غیرمستقیم) به توافق آتش بس رسید  یا درباره آزادی و مبادله اسیران اسرائیلی در غزه، به توافق رسیدند آتش بس و آزادی اسیران اسرائیلی به صورت کامل و دقیق و براساس توافق قبلی عملی شد. در نتیجه دفتر سیاسی حماس هم اختیارات برای مذاکرات دارد هم از قدرت اجرایی عملی کردن وعده های خود در غزه برخوردار است.

نهم – نخست وزیر و وزیران اسرائیل قبل و هنگام جنگ بارها یکی از اهداف حمله به حماس و غزه را نابودی حماس و کنار زدن آن از حکومت بر غزه اعلام کرده بودند. دولت امریکا هم به طور کامل از این جنگ حمایت کرده بود. حالا بعد از 15 ماه جنگ تمام عیار ارتش اسرائیل، دولت امریکا تصمیم به مذاکره با حماس می گیرد.  این موضوع به معنی رد هدف نابودی حماس یا در دسترس نبودن این هدف از سوی دولت امریکاست.

دهم – حماس نه تنها یک حزب سیاسی – نظامی است بلکه دولت منطقه غزه را هم در دست دارد یعنی اداره سیاسی نظامی امنیتی منطقه غزه در دست دولت حماس است. البته دولتی که هیچ کشوری در جهان آن را به رسمیت نمی شناسد بلکه با آن تعامل و ارتباطات کم یا زیاد دارند. دولت حماس در غزه، امور مردم این منطقه و امنیت آن و کنترل گذرگاه مرزی غزه با مصر و دیگر گذرگاه های مرزی با اسرائیل را در دست دارد.

اقدام دولت امریکا در بالاترین سطح در مذاکره با حماس، نوعی تقویت دولت حماس و مشروعیت بخشی به ان نیز به شمار می آید. اینکه امریکا به جای مذاکره با دولت فلسطین در کرانه باختری (تشکیلات خودگردان به ریاست محمود عباس)، سراغ نمایندگان دولت حماس رفته اند. دلیل آن هم مشخص است. دولت محمود عباس کنترلی بر غزه یا اسیران اسرائیلی به ویژه اسیران امریکایی – اسرائیلی ندارد. دولت فلسطین به ریاست عباس مستقر در شهر رام الله اداره ناقص منطقه کرانه باختری را در دست دارد.

مذاکره با امریکا، در رقابت میان دو دولت حماس و تشکیلات خودگردان نیز به سود اولی است.

یازدهم –  با مذاکرات مستقیم حماس با امریکا، کانال ارتباطی مستقیم میان دو طرف ایجاد می شود. حماس می تواند به صورت شفاف و به دور از پارازیت، مطالب خود را منتقل و مطالب طرف امریکایی را دریافت کند. قطعا این بهتر است از آن است که حماس و خواسته هایش به عنوان ابزار و کارت امتیازگیری در مذاکرات امریکا – اسرائیل یا دیگر کشورها با امریکا تبدیل شوند یا دیگران، مطالب و خواسته های حماس را به صورت ناقص یا مغشوش به امریکا منتقل کنند. هیچ کس به اندازه و مانند حماس، نمی تواند درباره حماس و خواسته های این مجموعه مذاکره کند.

دوازدهم - شخص ترامپ قبل از این از طرحی برای اخراج مردم غزه از این منطقه و واگذاری مالکیت آن به آمریکا سخن گفت. در این طرح، حماس نیز در غزه نیز به پایان می رسید چرا که نبود مردم فلسطینی در غزه، به صورت طبیعی اثری از حماس هم در این منطقه نخواهد بود. این طرح با مخالفت همه کشورهای جهان به جز اسرائیل روبه رو است. ترامپ همچنین در اقدام دیگری، حماس را تهدید کرده بود در صورتی که اسیران اسرائیلی را آزاد نکند جهنم در انتظار آنها خواهد بود. حالا بعد از این تهدیدات، وارد مذاکره با حماس شده است. این مذاکره به معنی عقب نشینی از تهدیدات قبلی است.