بهمن ماه امسال، رئیس‌کل بانک مرکزی از راهکاری جدید برای تامین مالی بنگاه‌ها و تسهیلات‌‌‌دهی به خانوار رونمایی کرد.

بر این اساس قرار است «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان امکان خرید کالا‌های بادوام ایرانی را برای خانوار فراهم کند. هدف این طرح تامین مالی غیرتورمی خانوار و بنگاه اعلام شده است؛ به‌طوری که هم خانوار به اعتبار دسترسی پیدا کند و هم تامین مالی بنگاه‌های کشور به شیوه‌‌‌ای غیر‌تورمی صورت بگیرد. حال اوراق گام به چه کسانی پرداخت می‌شود و شرایط بازپرداخت آن چیست؟

تامین مالی بنگاه‌های کشور یکی از چالش‌های همیشگی صنعت در ایران بوده است. از سوی دیگر، دسترسی خانوار به تسهیلات نقش مهمی در سطح رفاه آن دارد و می‌تواند در برخورداری از امکانات زندگی تعیین‌کننده باشد. شرایط تورمی سال‌های اخیر موجب شده بود تا سیاست‌های کلان بانک مرکزی برای کنترل تورم، تسهیلات دهی را با مشکلاتی مواجه سازد و هم بنگاه‌ها و هم خانوار تنگنا‌های مالی را تجربه کنند.

با این حال، رونمایی از «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» نخستین تلاش جدی بانک مرکزی جهت فائق آمدن بر چالش یادشده به حساب می‌آید؛ به‌طوری که هم خانوار دسترسی راحت تری به اعتبار خرید کالا‌های بادوام داشته باشد و هم تامین مالی بنگاه‌های کشور تسهیل شود.

 اوراق گام چیست؟

اوراق گواهی اعتبار مولد که به اختصار «گام» نامیده می‌شوند، جهت ایجاد سازوکاری به وجود آمده که واحد‌های تولیدی به جای دریافت تسهیلات از بانک ها، از اعتبار و ضمانت بانک بهره می‌برد و از این طریق تامین مالی خود را انجام دهند. این اوراق جهت یاری به آن دسته از بنگاه‌های تولیدی به وجود آمده است که در تامین مواد اولیه خود دچار مشکل نقدینگی هستند. تولیدکنندگان این اوراق را بر اساس فاکتور خرید مواد اولیه از بانک درخواست می‌کنند.

بانک نیز به عنوان یک واسط، این اوراق را منتشر و در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهد. این اوراق سررسید مشخصی دارند که دارنده اوراق می‌تواند تا زمان سررسید آن را نزد خود نگهداری کرده یا برای خرید مواد اولیه آن را به جای پول به فروشنده مواد اولیه ارائه دهد. سررسید این اوراق یکساله است و در زمان سررسید بانک موظف است مبلغ آن را پرداخت کند. رفع موانع پولی رونق تولید و هدایت منابع مالی مولد به تامین سرمایه در گردش پایدار بنگاه‌ها از اهداف انتشار اوراق گام ذکر شده است.

گام در خدمت خانوار

اگرچه اوراق گام جهت کمک به تامین مالی بنگاه‌های کشور به وجود آمد، اما به نظر می‌رسد در طرح جدید ارائه اعتبار مبتنی بر این اوراق به خانوار، پای این ابزار به اعطای تسهیلات خرد به خانوار‌ها نیز باز شده است. براین اساس، بانک مرکزی در بهمن ماه سال جاری از «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» رونمایی کرد.

سقف این اعتبار ۳۰۰میلیون تومان تعیین شده و هدف از آن، تامین مالی خرد و غیرتورمی خانوار جهت خرید کالا‌های با دوام اعلام شده است؛ به عبارت دیگر، اوراق گام نه تنها قرار است بنگاه‌های کشور را تامین مالی کند، بلکه به کمک قدرت خرید خانوار‌های ایرانی نیز آمده است.

این طرح چگونه کار می‌کند؟

بر این اساس، خانوار با دریافت کارت اعتباری خود می‌تواند به فروشگاه‌های مشخصی مراجعه کند و تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان کالای بادوام بخرد. با استفاده از این کارت اعتباری در پذیرنده‌های طرف قرارداد بانک، تسویه با پذیرنده‌ها از طریق صدور اوراق گام از سوی بانک عامل صورت می‌گیرد.

به این ترتیب خانوار و بنگاه ایرانی همزمان با یک ابزار تعهدی تامین مالی می‌شوند. نکته مهم درباره این اوراق، خلق نقدینگی کمتر در قیاس با اعطای تسهیلات است و بانک در مقایسه با اعطای تسهیلات به منابع کمتری احتیاج دارد. 

ابزار «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» پس از تجربه کارت اعتباری مرابحه، در راستای تامین مالی خرد و خانوارها، در راهکاری خلاقانه در چارچوب توسعه ابزار‌های تامین مالی زنجیره تولید، طراحی شده است تا تامین مالی خانوار به همراه تامین مالی بخش تولید به صورت یکپارچه در قالب تامین مالی زنجیره تولید صورت گیرد. انتظار می‌رود با بهره‌برداری از این ابزار علاوه بر تامین مالی خانوار‌ها مبتنی بر اعتبار اوراق گام که تضمین شبکه بانکی را دارد و بدون ایجاد ناترازی برای شبکه بانکی زمینه افزایش عرضه برای تولیدات صنعتی کشور در حوزه محصولات نهایی نظیر حوزه لوازم خانگی فراهم شود.

شرایط دریافت تسهیلات

کارت رفاهی متصل به اوراق گام که در گام نخست با عاملیت بانک «رفاه کارگران» اجرایی می‌شود. در فاز نخست، بازنشستگان، کارگران و کارکنان اداراتی که حقوق شان را از بانک رفاه دریافت می‌کنند، می‌توانند در صف دریافت کارت رفاهی بانک رفاه قرار بگیرند. به گفته مدیرعامل بانک رفاه در بهمن ماه ۱۴۰۳، قرار است در فاز دوم، کارت رفاهی به تمامی افرادی که اوراق گام دارند تخصیص پیدا کند.

متقاضیان برای دریافت وام کارت رفاهی ۳۰۰ میلیونی بانک رفاه کارگران باید دارای اوراق گام باشند. همان‌طور که گفته شد، در این طرح از فروشگاه‌های طرف قرارداد بانک خرید کرده و تسویه از طریق بانک با انتشار اوراق گام برای فروشگاه یا پذیرنده صورت می‌گیرد. مراحل اعتبارسنجی متقاضی توسط بانک رفاه انجام می‌شود و متقاضی باید دارای حساب قرض‌الحسنه در این بانک باشد. همچنین وام گیرنده نباید دارای بدهی یا چک برگشتی باشد و حتما باید از فروشگاه‌های طرف قرارداد بانک خرید خود را انجام دهد. نکته مهم این است که تمامی شعب بانک رفاه مراحل دریافت وام کارت رفاهی ۳۰۰میلیونی را انجام نمی‌دهند.

برای دریافت این وام باید به شعب منتخبی که از سوی بانک رفاه اعلام شده است مراجعه و نسبت به طی مراحل اداری آن اقدام کنید. یکی از الزامات کارت رفاهی خرید محصولات ایرانی است و باید از فروشگاه‌های طرف قرارداد بانک رفاه که کالای ایرانی دارند خرید انجام شود. فهرست این فروشگاه‌ها نیز از سوی بانک رفاه اعلام شده است. بر این اساس پذیرندگان کارت رفاهی شامل «فروشگاه‌های زنجیره‌ای مادیران»، «تکنوهاوس»، «شهر فرش و لوازم خانگی»، «رهاورد کالا»، «تاک کالای جامعه ایرانیان»، «بلانتون» و «سرای ایرانی» می‌شود.

در حال حاضر بازپرداخت این وام ۲۴ ماهه و سود ۲.۲۵ درصدی دارد. مبلغ هر قسط ۱۳.۶۳۶.۳۶۴ تومان خواهد بود که با توجه به دوره بازپرداخت ۲۴ ماهه قسط اول که ۶.۷۵۰.۰۰۰تومان و قسط سیزدهم که ۳.۳۷۵.۰۰۰تومان محاسبه می‌شود. با این حساب، مجموع رقم وام و سود آن ۳۱۰میلیون و ۱۲۵هزار تومان خواهد بود.