همچنین «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به روند بررسی محتوای نامه رئیس جمهور آمریکا تاکید کرد که پس از ارزیابی و بررسی‌های کامل در خصوص نحوه واکنش، تصمیم‌گیری می شود.
عباس عراقچی وزیر خارجه ایران اخیرا اعلام کرده است که شیوه مذاکره غیرمستقیم، بار‌ها در طول تاریخ اتفاق افتاده است.
اشاره عراقچی به گفتگوی غیر مستقیم با آمریکا است. وی در خصوص این که آیا سیاست کاهش هزینه از مسیر احیای کانال مذاکره غیرمستقیم «مسقط» هم می‌گذرد، گفته است: بله؛ شیوه عجیب و غریبی هم نیست مکرر در طول تاریخ اتفاق افتاده است؛ کشور‌هایی که حاضر نبودند با همدیگر مستقیم صحبت کنند، غیرمستقیم صحبت کردند؛ بنابراین مذاکره غیرمستقیم انجام شدنی است. این طور نیست که نشدنی باشد و این مدل خیلی محل ایراد نیست. مهم این است که اراده مذاکره و توافق منصفانه و عادلانه در شرایط برابر پیش بیاید و دیگر شکل آن مهم نیست.
عراقچی در عین حال گفت: «نهایتا آمریکا باید تحریم‌ها را بردارد و زمانی وارد مذاکره مستقیم می‌شویم که از حوزه برابر و فارغ از فشار و تهدید باشد.»
عراقچی در توضیح واکنش ایران به سیاست فشار «ترامپ» گفته است: اگر در شرایطی که طرف فشار حداکثری تحمیل می‌کند، وارد مذاکره شویم، از موضع پایین وارد مذاکره شده‌ایم و دستاوردی نخواهیم داشت. این موضوع سر لجبازی یا آرمان خواهی نیست و یک موضوع کارشناسی است. باید به طرف مقابل ثابت شود که سیاست فشار کارآیی ندارد تا آن موقع بتوانیم در شرایط برابر پشت میز مذاکره بنشینیم.
راهبرد صبر ما، انفعالی نیست
وزیر خارجه ایران تأکید کرده بود: راهبرد صبر ما مبتنی بر یک صبر انفعالی نیست، بلکه صبر همراه با ابتکار عمل است. ما اصلاً یک سیاست منفعلانه نداریم که بنشینیم نگاه کنیم چه تصمیمی برای ما می‌گیرند؛ نه، حتی درخصوص مذاکرات احتمالی هسته‌ای هم طراحی داریم و برنامه‌ریزی کرده‌ایم. مذاکرات که به صورت غیرمستقیم جریان دارد. کانال سه کشور اروپایی برقرار است؛ با آقای گروسی و آژانس هسته‌ای همکاری داریم و یک ایده جدید برای حل مسائل مطرح است که داریم بررسی می‌کنیم.
اظهارات عراقچی در حالی است که روز چهارشنبه «انور قرقاش» مشاور رئیس امارات متحده عربی، نامه ترامپ به آیت الله خامنه‌ای را تحویل وی داد.
دونالد ترامپ روز ۱۷ اسفندماه در مصاحبه با شبکه خبری فاکس بیزنس از ارسال نامه‌ای به رهبر ایران خبر داده بود.
در خصوص پاسخ ایران به نامه ترامپ، سایت «نورنیوز» که نزدیک به شورای امنیت ملی ایران عنوان می‌شود نوشته است: بررسی نامه رئیس جمهور آمریکا که دیروز (چهارشنبه) توسط نماینده امارات به سیدعباس عراقچی تحویل شد از امروز (پنج شنبه) آغاز شده است. این نامه در سه سطح کارشناسی، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری ارزیابی و در مورد واکنش به آن تصمیم‌گیری می‌شود.
همچنین «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به روند بررسی محتوای نامه رئیس جمهور آمریکا تاکید کرد که پس از ارزیابی و بررسی‌های کامل در خصوص نحوه واکنش، تصمیم‌گیری خواهد شد.
وی در مورد محتوای نامه رئیس جمهور آمریکا به ایران گفت: این نامه دیشب (چهارشنبه) واصل شده و هم اکنون در حال بررسی است. پس از ارزیابی و بررسی‌های کامل در خصوص نحوه واکنش تصمیم‌گیری خواهد شد.
عراقچی همچنین اعلام کرده است که مذاکرات با اروپایی‌ها و به موازات آن رایزنی‌های نزدیک با روسیه و چین ادامه دارد.
عراقچی با اشاره به نقش اروپایی‌ها در مذاکرات، گفته است: اروپایی‌ها در دور گذشته نقش واسط خوبی ایفا کردند، الان هم می‌توانند ایفا کنند. ما این مذاکرات با اروپایی‌ها را ادامه می‌دهیم و به موازات آن رایزنی‌های نزدیک با روسیه و چین ادامه دارد. اما نهایتاً آمریکا باید تحریم‌ها را بردارد ولی زمانی وارد مذاکره مستقیم خواهیم شد که از حوزه برابر و فارغ از فشار و تهدید باشیم و مطمئن باشیم که در آن صورت منافع ملی مردم تأمین خواهد شد.
نشست سه‌جانبه هسته‌ای ایران، روسیه و چین
در این راستا نشست سه‌جانبه هسته‌ای بین معاونان وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین روز جمعه در پکن برگزار شد.
در این نشست، «ما ژائوشو» معاون وزیر خارجه چین، «کاظم غریب آبادی» معاون وزیر خارجه ایران و «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه شرکت داشتند.
در پایان این نشست سه جانبه بیانیه‌ای منتشر شد که در متن این بیانیه آمده است:
۱- نشست پکن میان چین، روسیه و ایران در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ با موفقیت برگزار شد. این نشست به ریاست ماجائوشو، معاون وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین و با مشارکت کاظم غریب آبادی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و سرگئی الکسویچ ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه، برگزار شد.
۲- چین، ایران و روسیه، آخرین وضعیت موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها را به‌طور مفصل مورد بحث و بررسی قرار دادند. سه کشور بر ضرورت لغو تمامی تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه تأکید کردند.
۳- سه کشور مجددا تاکید کردند که تعاملات دیپلماتیک، سیاسی و گفت‌وگوی مبتنی بر اصل احترام متقابل، تنها گزینه عملی و معتبر در این خصوص است.
۴- سه کشور تاکید کردند که طرف‌های ذی‌ربط باید متعهد به توجه به دلایل ریشه‌ای وضعیت کنونی بوده و اعمال تحریم، فشار و تهدید توسل به زور را ترک نمایند.
۵- سه کشور بر اهمیت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، شامل زمانبدی‌های مندرج در آن، تاکید کرده و از طرف‌های ذی‌ربط خواستند تا از انجام هر اقدامی که موجب تشدید وضعیت شده اجتناب کنند تا فضا و شرایط مناسب برای تلاش‌های دیپلماتیک ایجاد شود.
۶- سه کشور بر اهمیت احترام به معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای به عنوان سنگ بنای رژیم بین‌المللی منع اشاعه تاکید کردند. چین و روسیه از اعلام مجدد ایران که برنامه هسته‌ای‌اش منحصرا برای اهداف صلح‌آمیز است و نه برای تولید سلاح هسته‌ای استقبال کردند و همچنین از تعهد ایران به پایبندی کامل به تعهداتش به موجب معاهده منع اشاعه و موافقت‌نامه جامع پادمان، استقبال کردند. آنها همچنین از سیاست ایران برای تداوم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمایت کرده و بر لزوم احترام کامل به حق ایران، به عنوان دولت عضو معاهده منع اشاعه، نسبت به استفاده‌های صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، تاکید کردند. سه دولت بر لزوم اجتناب تمامی دولت‌ها از هر اقدامی که فعالیت فنی، بی‌طرفانه و عینی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تضعیف کند، تاکید کردند.
۷- ایران و روسیه از نقش سازنده چین و میزبانی‌اش از نشست پکن تقدیر کردند. سه دولت توافق کردند که مشورت‌ها و همکاری‌های نزدیک خود را در آینده ادامه دهند.
۸- سه کشور همچنین در مورد موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی مورد علاقه مشترک تبادل نظر کرده و توافق کردند همکاری‌های خود را در سازمان‌های بین‌المللی و ترتیبات چندجانبه، مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس، حفظ نموده و تقویت نمایند.
ایده جدید ایران برای آژانس
ایران از یک ایده جدید برای حل مسائل با آژانس بین المللی انرژی اتمی خبر داده است. در این راستا، عراقچی تاکید کرده است که تهران با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و این آژانس همکاری دارد و «یک ایده جدید» برای حل مسائل مطرح شده که در حال بررسی است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است جمهوری اسلامی از زمان پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر تاکنون بر سرعت و شدت غنی‌سازی اورانیوم افزوده است.
آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار است در نشستی که احتمالا اواخر بهار برگزار می‌شود، گزارش کاملی از برنامه هسته‌ای ایران ارائه دهد. به نظر می‌رسد این گزارش می‌تواند دستاویزی برای فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی باشد.
سه کشور اروپایی آلمان، بریتانیا و فرانسه تهدید کرده‌اند که اگر جمهوری اسلامی نگرانی‌ها را در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای خود برطرف نکند، آماده‌اند تا مکانیسم ماشه را در شورای امنیت سازمان ملل فعال کنند و تمامی تحریم‌های به‌حالت تعلیق درآمده علیه ایران را بازگردانند.
با این وجود در نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل درباره برنامه هسته ای ایران، هیئت آمریکا اشاره‌ای به موضوع ساز و کار موسوم به «مکانیسم ماشه» نکرد.
طبق گزارش وال‌استریت‌ژورنال نمایندگان سه کشور اروپایی به این موضوع اشاره کردند. خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال این رفتارها را نشان‌دهنده تردیدهایی در خصوص اهمیت یا عدم اهمیت مکانیسم ماشه برای آمریکایی‌ها در مقطع کنونی و یا نقش اروپایی‌ها در کلید زدن آن دانسته است.
ایالات متحده آمریکا به سبب نوع خروجی که در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای برجام داشت قادر به فعال کردن این ساز و کار برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران نخواهد بود.
منظور از مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شده‌اند.
این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند طبق تعبیر آمریکایی‌ها به «چکاندن ماشه» برای بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌اند.
البته این موضوع به گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا بستگی خواهد داشت. همچنین گفت‌و‌گو‌های ایران و آروپا و ایده جدید ایران به آژانس در صورت نتایج مثبت، می‌تواند از فعال شدن مکانیسم ماشه ممانعت به عمل آورد.
