حذف یارانه‌ها بر اساس معیارهایی صورت می‌گیرد که نشان‌دهنده سطح اقتصادی خانوارها است. نخستین معیار، ارزش املاک مسکونی و تجاری افراد است. خانوارهایی که دارای املاک با ارزش بالا هستند، از فهرست دریافت یارانه خارج شده‌اند. این دسته شامل افرادی می‌شود که در مناطق گران‌قیمت سکونت دارند یا مالک چندین ملک هستند. معیار دوم، مالکیت خودروی گران‌قیمت است. کسانی که خودروی سواری یا وانت‌های لوکس و جدید دارند، به‌عنوان گروهی با توانایی مالی بالا شناخته می‌شوند و یارانه آن‌ها قطع خواهد شد.
سومین شاخص، میزان درآمد ماهانه سرپرستان خانوار است. در صورتی که میزان حقوق و دریافتی خانوار از سقف تعیین‌شده فراتر رود، دولت آن را به‌عنوان نشانه‌ای از عدم نیاز به حمایت نقدی در نظر می‌گیرد. معیار چهارم، تراکنش‌های مالی بالا و غیرمتعارف محسوب می‌شود. خانوارهایی که حجم بالایی از معاملات بانکی را در حساب‌های شخصی خود انجام می‌دهند، مشمول حذف خواهند شد. این شامل افرادی می‌شود که نقل‌وانتقالات مالی آن‌ها از سطح یک زندگی عادی فراتر رفته و نشانه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌تر است.
پنجمین معیار، سفرهای خارجی مکرر است. خانوارهایی که در یک سال گذشته چندین بار به خارج از کشور سفر کرده‌اند، در دسته گروه‌های پردرآمد قرار می‌گیرند. دولت این شاخص را به‌عنوان عاملی برای سنجش رفاه خانوارها در نظر گرفته و معتقد است که کسانی که توان مالی سفرهای متعدد را دارند، نیازی به یارانه نقدی ندارند. در نهایت، این دسته‌بندی‌ها به منظور هدفمندتر کردن پرداخت‌ها انجام شده است، اما اجرای آن همچنان با چالش‌هایی مواجه است.
اجرای این سیاست، ابهامات و چالش‌هایی را نیز به همراه داشته است. برخی خانوارهایی که یارانه‌شان قطع شده، ادعا دارند که هیچ‌یک از معیارهای تعیین‌شده را ندارند. برای مثال، مستأجرانی که به دلیل تراکنش‌های بانکی بالا حذف شده‌اند، معتقدند که این روش، تصویر درستی از وضعیت اقتصادی آن‌ها ارائه نمی‌دهد. از سوی دیگر، بازنشستگانی که پس از سال‌ها پس‌انداز، خانه‌ای برای دوران کهنسالی خریداری کرده‌اند، حالا در دسته «دارای املاک گران‌قیمت» قرار گرفته‌اند و یارانه‌شان قطع شده است.
اصلاح نظام یارانه‌ها به‌منظور توزیع عادلانه‌تر منابع انجام شده، اما همچنان این پرسش مطرح است که آیا جایگزین مناسبی برای این حمایت نقدی در نظر گرفته شده است؟ برخی اقتصاددانان پیشنهاد داده‌اند که دولت، به‌جای حذف گسترده، باید از روش‌های دقیق‌تری برای شناسایی نیازمندان واقعی استفاده کند. در غیر این صورت، ممکن است این اقدام به نارضایتی اجتماعی و فشار اقتصادی بیشتر برای برخی خانوارها منجر شود.
احمد میدری، وزیر کار، در اظهارات اخیر خود از برنامه‌ریزی برای قطع یارانه ۱۰۰ هزار نفر تا پایان اسفندماه سال جاری خبر داد. وی این تصمیم را بخشی از تکالیف قانونی دولت عنوان کرد و افزود که این اقدام بر اساس استعلامات دقیق سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود.
به گفته میدری، هدف از این طرح، حذف یارانه افرادی است که از تمکن مالی بالایی برخوردارند. وی در تشریح معیارهای این تصمیم اظهار داشت که یارانه کسانی که دارایی‌هایی نظیر خودروی با ارزش بیش از ۵ میلیارد تومان یا مسکن با ارزش بیش از ۳۵ میلیارد تومان دارند، مشمول قطع یارانه خواهند شد.
وزیر کار تأکید کرد که این فرآیند با هدف اجرای عدالت در توزیع منابع یارانه‌ای و تمرکز بر حمایت از اقشار کم‌درآمد صورت می‌گیرد. وی همچنین خاطرنشان کرد که اطلاعات مورد نیاز برای شناسایی این افراد از طریق استعلامات مالیاتی تأمین شده و این اقدام در راستای مدیریت بهینه منابع عمومی کشور است.
این خبر در حالی اعلام می‌شود که با نزدیک شدن به پایان سال، بحث هدفمندسازی یارانه‌ها بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. انتظار می‌رود اجرای این طرح تا پیش از آغاز سال جدید به اتمام برسد.
در راستای اجرای سیاست‌های حمایتی، دولت خانوارهای کشور را بر اساس میزان درآمد و دارایی در ده دهک اقتصادی طبقه‌بندی کرده است. این دهک‌بندی تأثیر مستقیمی بر دریافت یارانه نقدی و سایر حمایت‌های دولتی دارد. بر همین اساس، شهروندان می‌توانند وضعیت دهک خود را از طریق سامانه‌های تعیین‌شده استعلام بگیرند و در صورت وجود مغایرت، اعتراض خود را ثبت کنند.
براساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، چهار روش برای استعلام دهک اقتصادی خانوارها در نظر گرفته شده است:
۱. سامانه حمایت
معتبرترین و دقیق‌ترین روش برای اطلاع از وضعیت دهک‌بندی، مراجعه به سامانه حمایت معیشتی است. متقاضیان می‌توانند با ورود به این سامانه و استفاده از پنجره ملی خدمات دولت هوشمند، وضعیت دهک خود را مشاهده کنند. مراحل ورود شامل موارد زیر است:
مراجعه به hemayat.mcls.gov.ir
انتخاب گزینه "ورود و ثبت‌نام"
ورود از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند با شماره ملی سرپرست خانوار
ثبت شماره تلفن همراه سرپرست و دریافت کد تأیید پیامکی
مشاهده وضعیت دهک اقتصادی در بخش "وضعیت اقتصادی خانوار"
۲. کد دستوری USSD
سرپرستان خانوارهایی که به اینترنت دسترسی ندارند، می‌توانند با شماره‌گیری کد دستوری #کدملی*۴۳۸۵۷۴ * از طریق تلفن همراه، وضعیت یارانه خود را بررسی کنند. در این روش، نتیجه استعلام به‌صورت پیامکی ارسال می‌شود.
۳. تلفن گویای وزارت رفاه
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی شماره‌های ۰۲۱-۶۳۶۹ و ۰۲۱-۶۳۶۹۰۹۲۰ را برای پاسخگویی به سوالات شهروندان درباره دهک‌بندی و یارانه فعال کرده است. افراد می‌توانند با تماس با این شماره‌ها و ارائه کد ملی سرپرست خانوار، اطلاعات مربوط به دهک اقتصادی خود را دریافت کنند.
۴. مراجعه حضوری به دفاتر پلیس +۱۰
افرادی که به اینترنت یا تلفن همراه دسترسی ندارند، می‌توانند با مراجعه حضوری به دفاتر پلیس +۱۰ و ارائه کارت ملی، از وضعیت دهک اقتصادی خانوار خود مطلع شوند.
برخی از خانوارها ممکن است به دلیل تغییر شرایط مالی، اشتباه در محاسبات دهک‌بندی، یا سایر عوامل، از دریافت یارانه محروم شده باشند. دولت امکان ثبت اعتراض را برای این افراد فراهم کرده است.
مراحل ثبت اعتراض به دهک‌بندی
۱. ورود به سامانه hemayat.mcls.gov.ir
۲. انتخاب گزینه "وضعیت اقتصادی خانوار"
۳. کلیک بر روی "درخواست بررسی"
۴. تکمیل فرم اعتراض و ارائه مدارک لازم
پس از ارسال درخواست، نتیجه بررسی از طریق سامانه یا پیامک اطلاع‌رسانی خواهد شد.
افرادی که قصد اعتراض دارند، باید مدارک زیر را ارائه دهند:
• کارت ملی سرپرست خانوار
• مدارک شغلی و درآمدی (فیش حقوقی، گواهی اشتغال، یا سایر مدارک)
• شماره حساب بانکی یارانه که واریزی‌های یارانه به آن انجام می‌شود
برای پیگیری وضعیت اعتراض، افراد می‌توانند از طریق دو روش اقدام کنند:
• مراجعه به سامانه hemayat.mcls.gov.ir و انتخاب گزینه "پیگیری درخواست"
• تماس با شماره ۰۲۱-۶۳۶۹ و دریافت اطلاعات از طریق اپراتور
