به گزارش مشرق، با توجه به تحولات جدید در روند معاملات خودرو، طرح‌های جدیدی از سوی فراجا و ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی ریاست جمهوری مطرح شده که هدف آن تسهیل فرآیندهای خرید و فروش خودرو است.
یکی از این ابتکارات، راه‌اندازی پلتفرم آنلاین برای انجام معاملات برخط خودرو است که به عنوان یک گزینه جدید برای مردم در نظر گرفته شده است؛ این پلتفرم قرار است به کاربران امکان دهد تا بدون نیاز به مراجعه حضوری به دفاتر ثبت اسناد و مراکز تعویض پلاک، تمامی مراحل انتقال مالکیت خودرو را با خیال راحت و بدون وجود امکان کلاهبرداری به صورت کاملاً آنلاین انجام دهند.
در این طرح، علاوه بر ارائه اطلاعات و استعلامات کامل، شفاف و دقیق درباره وضعیت خودرو از جمله تاریخچه بیمه، تخلفات راهور، و وضعیت وکالت‌نامه‌ها، یک سیستم استعلام آنلاین از جمله گارانتی خودرو نیز به کار گرفته می‌شود تا خریدار خودرو هر آنچه را که برای خرید خودرو موردنظر نیاز است را بداند.
این سرویس‌ها می‌تواند برای خریداران اطمینان بیشتری در انتخاب خودرو فراهم کند و مشکلات احتمالی در آینده را به نزدیک صفر برساند اما با وجود این بستر که در شرف اجرایی شدن است، همچنان این فرآیند اختیاری بوده و هیچ گونه الزامی برای استفاده از این پلتفرم آنلاین وجود ندارد؛ برای بررسی ابعاد این طرح، میزبان پیمان ساعدی؛ نماینده فراجا و محمد غلامی؛ ستاد اقتصاد دیجیتالمعاونت علمی ریاست‌جمهوری بودیم تا به تفصیل در جریان این طرح و جزئیات اجرای آن قرار بگیریم.
در این گفت‌وگو، ساعدی توضیح داد که فراجا با این طرح همراه است و تاکنون چندین سرویس از جمله سرویس گارانتی خودرو راه‌اندازی شده است همچنین، بحث‌هایی درباره مشکلات احتمالی در فراهم‌سازی خدمات توسط بانک‌ها و سازمان‌ها و نحوه تعامل آنها با فراجا مطرح شد.
وی همچنین تاکید کرد استفاده از این سامانه کاملاً اختیاری است و هیچ هزینه اضافی از مردم دریافت نمی‌شود؛ در واقع، هدف از ایجاد این پلتفرم، ارائه اطلاعات دقیق‌تر به خریداران و فروشندگان خودرو و جلوگیری از کلاهبرداری است.
غلامی به عنوان نماینده ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی ریاست‌جمهوری نیز در این نشست به جزئیات بیشتر در مورد بخش استعلامات پروژه و نحوه همکاری بخش‌های مختلف برای راه‌اندازی این سرویس‌ها اشاره کرد و توضیح داد که طبق قانون "مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی"، اطلاعات به‌صورت صحیح و از طریق اپراتورهای مشخص بین دستگاه‌ها و بخش خصوصی تبادل می‌شود.
این طرح برای افزایش شفافیت و دقت در معاملات خودرو و کاهش تخلفات مختلف مانند تغییر کیلومتر خودرو و انتقال سوابق بیمه به‌طور خودکار، معرفی شده است.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانیم:
مدت‌ها تلاش و بررسی صورت گرفت تا با هدف تسهیل امور و کاهش هزینه‌ها، دفاتر ثبت اسناد رسمی از فرآیند انتقال مالکیت خودرو حذف شوند و تمام مراحل به مراکز تعویض پلاک واگذار شود. اکنون، علاوه بر فعالیت این مراکز، قصد دارید یک پلتفرم آنلاین برای انجام معاملات برخط راه‌اندازی کنید! آیا این یک تناقض نیست؟
ساعدی: اگر دیدگاه این باشد که از مردم سوءاستفاده نشود و فضایی فراهم شود که پیش از وقوع مشکل، از آن پیشگیری شود، این یک رویکرد مثبت و مفید خواهد بود.
آیا فراجا در حال حاضر با طرح معاملات برخط خودرو همراه و موافق است؟
ساعدی: بله! تاکنون چندین سرویس راه‌اندازی شده و همین چند روز پیش، سرویس گارانتی را دریافت کردیم. در حال حاضر، ۹ سرویس فعال داریم اما برخی سرویس‌ها همچنان کمبود دارند که مربوط به بانک‌هاست.
برای این موضوع، جلساتی برگزار کرده‌ایم و در حال مذاکره با بانک‌ها برای راه‌اندازی حساب امانی هستیم. هدف این است که مبلغ معامله به این حساب واریز شود، قرارداد بین طرفین امضا شود، امضای دیجیتال اخذ شود و پرداخت‌ها ـ چه نقدی و چه غیرنقدی ـ در این حساب نگهداری شود. در نهایت، پس از تکمیل فرآیند و انجام تعویض پلاک، حساب امانی وجه را به فروشنده منتقل خواهد کرد.
ضرورت انجام معاملات برخط خودرو چیست؟ چرا که این موضوع قرار است رسانه‌ای شود و در حال حاضر بسیاری از مردم از آن بی‌اطلاع هستند؛ ممکن است با انتشار این خبر، این ذهنیت ایجاد شود که یک تشکیلات جدید راه‌اندازی شده که صرفاً بار مالی و دردسرهای بیشتری برای مردم به همراه خواهد داشت! به‌طوری که پیش از مراجعه به مراکز تعویض پلاک، باید یک مرحله دیگر را طی کنند؛ لطفاً درباره ضرورت این طرح توضیح دهید و بگویید چه تخلفاتی تاکنون در این حوزه رخ داده و چه پرونده‌هایی در این زمینه تشکیل شده است.
ساعدی: در حال حاضر، آیین‌نامه‌ای که ابلاغ شده تأکید دارد که هیچ‌گونه اجبار و الزامی برای استفاده از این سامانه وجود ندارد و این فرآیند کاملاً اختیاری است البته اینکه در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد، قابل پیش‌بینی نیست و بنده نمی‌توانم تضمینی بدهم اما در حال حاضر، این امکان فراهم شده که افراد در این پلتفرم خودرویی ثبت‌نام کنند و به‌عنوان فروشنده یا خریدار، معامله خود را با اطمینان کامل انجام دهند همچنین، قراردادهای تیپ باید با همکاری قوه قضاییه و سایر نهادهای مرتبط تکمیل شود و سپس به این پلتفرم‌های خودرویی ارائه شود.
یعنی در حال حاضر هنوز هیچ پلتفرمی راه‌اندازی نشده است؟
ساعدی: در حال حاضر، بسترهایی مانند خودرو ۴۵، کارنامه و ... وجود دارند اما درباره اینکه اجبار نیست، باید بگویم که در این سیستم، هیچ پول اضافی از مردم دریافت نمی‌شود. همیشه در مدل‌های پلیسی این‌طور بوده که همه مردم از جزئیات معامله مطلع نیستند و بعد از چند سال ممکن است مشکلاتی پیش بیاید و شکایت‌هایی صورت بگیرد که چرا فلان کار انجام شده اما در این سیستم، شما اختیار دارید؛ اولاً، شما به اطلاعاتی درباره خودرو دسترسی پیدا می‌کنید که شامل تاریخچه بیمه‌نامه، اعتبار بیمه‌نامه و وکالت‌هایی که برای خودرو صادر شده، می‌شود مثلاً اگر من به عنوان فروشنده، وکالتی به اسم شخص دیگری زده باشم، این اطلاعات در پلتفرم نمایش داده می‌شود که چنین اطلاعاتی در مراکز تعویض پلاک وجود ندارد.
همچنین تخلفاتی که ممکن است در زمینه راهور وجود داشته باشد، از جمله جرایم مربوط به راهور، یا دستور توقیف بر اساس سند یا پلاک، به صورت آنلاین اعلام می‌شود. این ویژگی‌ها برای مردم مفید است. به شخصه خودم در معاملات خودرو شرکت کرده‌ام و می‌دانم که شاید در گذشته، قبل از اینکه این سیستم راه‌اندازی شود، به راحتی از برخی جزئیات غافل بودیم. این اطلاعات جدید به مردم کمک می‌کند تا در معاملات خود دقیق‌تر و آگاه‌تر عمل کنند، چون اجبار در کار نیست و این اختیار به مردم داده شده است.
بعضی‌ها واقعاً در این حرفه تجربه ندارند و به راحتی اعتماد می‌کنند به افرادی که شاید خیلی دلسوزانه هم کارشان را انجام ندهند اما در این پلتفرم، برای هر فرد وظایف مشخصی تعریف شده است مثلاً از نظر رنگ، بدنه و ویژگی‌های خودرو، باید اطلاعات دقیقی به خریدار ارائه شود همچنین استعلاماتی که ما در اختیار داریم، بر اساس آیین‌نامه، به فراجا و به‌ویژه مرکز تبادل انتظامی محول شده است تا این استعلامات را به طور دقیق برگردانند. این استعلامات شامل موارد مختلفی مانند مالیات، تخلفات راهور، دستورات توقیف و سایر اطلاعات مربوط به وضعیت خودرو می‌شود.
برای مثال، سرویس گارانتی خودرو به زودی راه‌اندازی خواهد شد و در چند هفته آینده در دسترس خواهد بود. در حال حاضر، گاهی اوقات کیلومتر خودرو را تغییر می‌دهند! مثلاً ممکن است فروشنده بگوید که خودرو صفر است، ولی واقعاً ۲۰ هزار کیلومتر کار کرده باشد. خریدار هم معمولاً به نمایندگی‌ها مراجعه نمی‌کند تا دقیقاً بفهمد چه اتفاقاتی برای خودرو افتاده است اما با این سرویس گارانتی، اطلاعات دقیقی به خریدار ارائه می‌شود، مانند اینکه خودرو چند بار به نمایندگی مراجعه کرده و حتی ممکن است تعمیراتی مانند تعویض موتور یا گیربکس انجام شده باشد.
این اطلاعات دقیق، به خریدار کمک می‌کند تا در انتخاب خود آگاهانه‌تر عمل کند.
این گزارش را کدام دستگاه باید ارائه دهد؟
ساعدی: این اطلاعات باید از طرف وزارت صمت ارائه شود؛ شما هم که می‌دانید، اختلاف‌هایی در مورد گارانتی وجود دارد مثلاً آخرین گارانتی که برای خودرو صادر شده ممکن است مربوط به کیلومتر ۵۰ هزار باشد، اما اگر خودرو تا آن زمان گارانتی نداشته باشد، این تخلف است.
حالا یک سری داده‌ها قرار است در این معاملات برخط در اختیار خریداران قرار بگیرد که قبلاً در مراکز تعویض پلاک احراز نمی‌شده است. مثلاً همین مسئله وکالت که حتی فراجا هم آمار دقیقی از وکالت‌نامه‌هایی که ممکن است روی خودرو صادر شده باشد، در اختیار نداشته است؛ این سوال پیش می‌آید که چطور چنین داده‌های حیاتی که می‌تواند باعث کلاهبرداری شود، در مراکز تعویض پلاک احراز نمی‌شده است؟!
غلامی: یکی از دلایل تأخیر در ارائه این وب‌سرویس از سوی سازمان ثبت به فراجا بوده است.
ساعدی: در اجرای جزء ۴ بند کاف قانون بودجه ۱۴۰۲، این موضوع تکلیف شده بود و این موارد دسته‌بندی شدند. ما دو جلسه خدمت دوستان در ریاست جمهوری بودیم. ممکن است قضیه وکالت‌ها از آن زمان کاهش یابد، اما احتمال دارد که دوباره کارشکنی‌هایی در ارائه سرویس‌ها صورت گیرد و سرویس کامل را به ما ندهند. دلایل زیادی وجود دارد؛ داده‌ها به این شکل نبوده و مرکز تبادل به درستی راه‌اندازی نشده بود، کسی هم پیگیری نکرده بود. تا زمانی که قانونی برای این قضیه وجود نداشت، قانون مربوطه در سال ۱۴۰۲ ابلاغ شد. در همان سال، ۱۲ جلسه برگزار کردیم که در آن نمایندگان ریاست جمهوری، وزارت صمت، راهور، فراجا و چندین نهاد دیگر حضور داشتند. این جلسات خوب بود و سرویس‌های مورد نیاز برای تکمیل معاملات شناسایی شد. امسال هم، احتمالاً در آبان یا آذر ماه سال گذشته، یک جلسه برگزار شد که هدف آن انجام اولین معامله بود و این سرویس در خودرو۴۵ راه‌اندازی شد.
غلامی: این پروژه در کل دو بخش دارد. بخش اول، بخش استعلامات است که در قانون بودجه ۱۴۰۲ مطرح شد و آیین‌نامه آن نیز در همان سال نوشته شد. در حوزه استعلامات، این پروژه الآن تقریباً کامل شده است. چندین پلتفرم مانند قبضینو، همراه مکانیک، خودرو ۴۵، آیتول، فناپ و چند پلتفرم دیگر این سرویس را راه‌اندازی کرده‌اند و استعلام سوابق خودرو را ارائه می‌دهند. در حال حاضر، ۱۷۱ هزار استعلام از قبضینو گرفته شده، اما این تعداد به نسبت حجم معاملات خیلی کم است.
جالبه که این امکانات در اپلیکیشن‌هایی مثل قبضینو اضافه شده اما صدایش را هم درنمی‌آورند! حالا شما فرض کنید می‌خواهید خودرویی خرید و فروش کنید، هیچ‌کس نمی‌داند که حتی سابقه پلاک چطور برای برخورداری از تخفیف بیمه اعمال می‌شود؛ خیلی‌ها اصلاً از این موضوع بی‌خبرند! به نظر من این تعمد شرکت‌های بیمه‌ای است که این کار را می‌کنند!
فرض کنید شما پلاکی فعال داشتید که از ۵ سال تخفیف بیمه برخوردار بوده، حالا خودرو را فروخته‌اید و آن پلاک دیگر دست شما نیست و حالا شما مثلا یک خودروی صفر خریداری کرده‌اید و این خودرو مشمول تخفیف بیمه نیست در حالی که با یک استعلام ساده می‌توانید آن ۵ سال تخفیف بیمه پلاک سابق خود رو به پلاک خودرو جدید خود منتقل کنید؛ در حالیکه مالک جدید خودرو اصلاً سوابق را به دلیل جهل از این موضوع، منتقل نمی‌کند و عملا آن تخفیف بیمه سابق او می‌سوزد!
ساعدی: حالا ما در این طرح جدید، استعلام تاریخچه بیمه را از طریق بیمه مرکزی ارائه می‌دهیم. بیمه مرکزی موظف است که این اطلاعات را به زیرمجموعه‌های داخلی خودش و به تمامی شرکت‌های بیمه بدهد. دیگر لزومی ندارد که شخص مراجعه‌کننده را معطل کنیم تا تاریخچه بیمه را از مراکز تعویض پلاک دریافت کند؛ خودش می‌تواند این اطلاعات را بگیرد. در این فرآیند، یک رضایتنامه برای تایید ارسال می‌شود.
این ندانستن مردم به نفع شرکت‌های بیمه است! پنج یا ۶ سال سابقه بیمه فرد به راحتی از بین می‌رود و هیچ‌کس هم صدایش را درنمی‌آورد!
ساعدی: یکی از مصوبات همین آیین‌نامه این است که بیمه مرکزی باید خسارت را پرداخت کند اما در حال حاضر به‌طور کلی خسارت‌ها را پرداخت می‌کند. به این صورت که می‌گوید برای این پلاک، مثلاً یک خسارت مالی، یک خسارت جانی و سایر خسارت‌ها وجود داشته و همه این‌ها را به‌طور سرجمع می‌دهد.
غلامی: حالا سرویس‌هایی که فراهم شده‌اند شامل مواردی مثل مالکیت فروشنده و اهلیت فروشنده است که البته این اطلاعات به‌طور مستقیم از سوی قوه قضاییه به فراجا داده نمی‌شود. این‌ها توسط مرکز ملی تبادل اطلاعات با استفاده از دو اپراتور ارائه می‌شود. اپراتور اول، جی‌اس‌دی است که برای تبادل اطلاعات بین دستگاه‌های دولتی است و اپراتور دوم، پی‌جی‌اس‌دی است که برای تبادل اطلاعات بین دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی کاربرد دارد، که در این حالت از اینترنت استفاده می‌شود.
این سرویس‌ها بر مبنای قانون "دوم قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی" است که در آن آمده است که یک سری اپراتورهای موضوعی تعریف شده‌اند. برای مثال، برای حوزه انتظامی، اپراتور موضوعی به نام اپراتور انتظامی داریم که فراجا این اپراتور را با همکاری یک شرکت پژوهش و توسعه ناجی، که زیرمجموعه فراجا است، تأسیس کرده و مجوزهای لازم را از سازمان فناوری اطلاعات گرفته است. بنابراین، هرگونه تبادل وب‌سرویس در خصوص خودرو از طریق این اپراتور انجام می‌شود که در مرکز ملی تبادل اطلاعات قرار دارد.
ساعدی: مرکز، جلسات ۴۹، ۵۲ و ۶۰ کارگروه تعامل‌پذیری را برگزار کرده و در نتیجه این مجوز را به فراجا داده که مرکز تبادل موضوعی انتظامی را راه‌اندازی کند.
غلامی: تکیه ما بر این است که طبق همان "قانون دوام" کشور ۲۸ پایگاه اطلاعاتی دارد و پایگاه اطلاعات وسایل نقلیه به فراجا سپرده شده است. به همین دلیل، اپراتور مربوطه مجوز خود را از فراجا دریافت کرده است.
این اپراتور در واقع گذرگاه تبادل اطلاعات است که تمامی وب‌سرویس‌های دستگاه‌ها از طریق جی‌اس‌دی به فراجا ارسال می‌شود. سپس فراجا این اطلاعات را به اپراتور منتقل کرده و ترکیب می‌کند تا سرویس ترکیبی را به پلتفرم‌های دیجیتال ارائه دهد. این سرویس‌ها شامل مالکیت فروشنده، اهلیت، توقیف خودرو، وجود وکالت‌نامه، مشخصات خودرو، خسارت‌های بیمه، تعویض پلاک، معاینه فنی، مالیات انتقال، میزان جریمه‌ها، عوارض آزادراهی و اعتبار بیمه‌نامه می‌باشند.
چه اطلاعاتی در دست نیست؟
غلامی: اعتبار گارانتی هنوز به‌طور کامل تأمین نشده است و جزئیات خسارات در حال پیاده‌سازی توسط بیمه مرکزی هستند.
تا اینجا رسیدیم که بنده و شما می‌خواهیم یک خودرو را با هم معامله کنیم. ابتدا سوابق خودرو را استعلام می‌گیریم. حالا که استعلام را گرفتیم، می‌خواهیم معامله‌مان را انجام داده و به‌طور رسمی ثبت کنیم. این مسئله در آیین‌نامه جدیدی که در تاریخ ۲۱ بهمن ۱۴۰۳ در هیئت وزیران تصویب شده، مورد توجه قرار گرفته است. این آیین‌نامه مربوط به ماده ۱۱۴ قانون برنامه هفتم توسعه است. بند "ت" این ماده اشاره کرده که فراجا مکلف است با صدور یک کد رهگیری، امکان ثبت معامله را قبل از تعویض پلاک برای متعاملین فراهم کند. زیرساخت‌های این فرآیند در حال پیاده‌سازی است و این کار با همکاری قوه قضاییه، وزارت صمت و ما به عنوان معاونت علمی در حال انجام است.
چگونه این فرآیند انجام می‌شود؟ زمانی که کاربر وارد سکو می‌شود، می‌تواند قرارداد استاندارد خود را انتخاب کرده، اطلاعاتش را وارد کند و احراز هویت و رضایت هر دو طرف از طریق پیامک انجام می‌شود. همچنین، احراز اهلیت اشخاص و قابل معامله بودن خودرو از طریق سرویس قوه قضاییه انجام می‌شود. نمایش استعلامات، که پیش‌تر به آن اشاره کردم، انجام می‌شود و سپس وارد فرآیند امضای دیجیتال می‌شود.
گواهی امضای دیجیتال توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صمت (مرکز تتا) فراهم می‌شود و بستر فراجا برای امضای دیجیتال طرفین فراهم است. طرفین در این مرحله امضای دیجیتال خود را انجام داده و تایید می‌شود. در نهایت، مبلغ به یک حساب امانی منتقل می‌شود که زیرساخت این حساب امانی در تعامل با فراجا و بانک‌ها در حال پیاده‌سازی است. بر اساس تحقق شروط معامله، پول به‌صورت مرحله‌ای به حساب فروشنده منتقل می‌شود.
این فرآیند اختیاری است؛ یعنی ورود به این فرآیند کلاً اختیاری است. اگر فردی وارد شود، می‌تواند انتخاب کند که از حساب امانی استفاده کند، یا از چک یا نقد برای انجام معامله استفاده نماید. در نهایت، برای تعویض پلاک، با کد رهگیری که دریافت کرده‌اند، به مرکز تعویض پلاک مراجعه می‌کنند و صرفاً کد رهگیری را صحت‌سنجی می‌کنند. اگر تایید شد، پلاک خودرو تعویض می‌شود.
آیا موضوع فسخ قرارداد هم پیش‌بینی شده است؟ به این معنا که اگر یکی از طرفین یکی از شروط را انجام ندهد، قرارداد به‌طور خودکار فسخ می‌شود؟
ساعدی: اگر قرارداد بر اساس تیپی باشد که قوه قضاییه و همکارانشان در حال پیاده‌سازی آن هستند، بله! در این صورت پیش‌بینی فسخ ممکن است اما اگر قرارداد بر اساس آن تیپ نباشد و پلتفرم یا شخصی بندهایی را اضافه یا کم کرده باشد، در این صورت باید روند خود را طی کند و ما به‌طور سیستمی نمی‌توانیم آن را حذف کنیم.
آیین‌نامه به پیشنهاد کدام ارگان در هیئت دولت بررسی و تصویب شده است؟
غلامی: به پیشنهاد وزارت ارتباطات. آیین‌نامه به پیشنهاد وزارت ارتباطات به هیئت دولت ارسال شد و در آنجا تصویب شد.
ساعدی: طبق بند "ت" ماده ۱۱۴ قانون برنامه هفتم، پیشبرد این وظیفه در سال ۱۴۰۳ بر عهده وزارت ارتباطات بود. آیین‌نامه اجرایی آن در تاریخ ۲۹ بهمن ابلاغ شد.
تکلیف مراکز تعویض پلاک در بلندمدت چه خواهد شد؟ آیا قرار است که این مراکز منحل شوند؟
ساعدی: یکی از دغدغه‌هایی که پلیس داشت، این بود که نمی‌تواند بر اساس دیتا صحت‌سنجی کند و بگوید که اطلاعات درست است. در این آیین‌نامه هم یکی از بندهای قانونی به این موضوع اشاره کرده و تبصره‌ای دارد که می‌گوید این اطلاعات به منزله صحت‌سنجی خودرو نیست.
اگر می‌خواهید صحت‌سنجی خودرو تأیید شود، باید این بررسی تنها در مراکز تعویض پلاک انجام شود. یعنی شما داده‌هایی را به‌صورت سیستمی دریافت می‌کنید که می‌گوید این شاسی یا شماره موتور درست است، اما در برخی موارد، وقتی خودرو به مراکز تعویض پلاک می‌رود، از همان ابتدا مشخص می‌شود که خودرو دستکاری شده است. اصالت‌سنجی و بررسی‌های مربوط به خودرو فقط در مراکز تعویض پلاک انجام می‌شود. اطلاعاتی مثل خلافی و وضعیت بیمه توسط این پلتفرم‌ها ارائه می‌شود، اما مراکز تعویض پلاک همچنان پابرجا خواهند بود.
همین روال فعلی ادامه خواهد داشت یعنی فک پلاک انجام می‌شود یا طرحی در نظر دارید که دیگر فک پلاک انجام نشود؟
ساعدی:چیزی که خوب است این است که دیتاها به‌طور مستقیم ارسال می‌شود، فقط یک نوبت و دو نفر بر اساس تفاهمی که دارند، یک نوبت روز را انتخاب می‌کنند تا برای تعویض پلاک به مرکز مراجعه کنند. این دیتا به‌طور خودکار به سیستم نوبت‌دهی منتقل می‌شود و سپس بازخورد می‌دهد که شما این پلاک‌های فعال را دارید و باید یکی را انتخاب کنید.
پس از انتخاب، مرکز تعویض پلاک به شما اطلاع می‌دهد که این پلاک در کدام مرکز تعویض پلاک موجود است. سپس شما پلاک قبلی خود را از قبل برداشته و روی خودرو جدید نصب می‌کنید. بنابراین، فرایند تعویض پلاک همچنان برقرار است، اما این فرایند سرعت می‌گیرد.
طرح معامله برخط خودرو از چه زمانی شروع خواهد شد؟
ساعدی: اگر معاونت علمی ریاست‌جمهوری و معاونت راهبردی قوه قضاییه کمک کنند، ان‌شاءالله این طرح از اول تابستان سال آینده اجرایی خواهد شد.
غلامی: مدلی که در جلسات مطرح شده این است که طبق برنامه‌ای که خودمان تنظیم کرده‌ایم، اولین معامله به‌طور کامل تا اول تابستان انجام شود؛ در اجرای این طرح، همه پلتفرم‌ها به یک اپراتور یعنی فراجا متصل می‌شوند.
پلتفرم‌ها باید مجوز خود را از کجا بگیرند؟
غلامی: طبق آیین‌نامه وزارت ارتباطات، باید یک گواهی صلاحیت‌سنجی دریافت کنند همچنین "ای‌نماد" نیز باید اخذ شود و از اصناف هم باید مجوز دریافت کنند؛ از اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی هم گواهی دارند. در این آیین‌نامه هم ذکر شده که گواهی صلاحیت‌سنجی باید از وزارت ارتباطات صادر شود. تا اول تابستان می‌توانیم بگوییم که اولین معامله برخط، با سرعتی که داریم پیش می‌رویم، از بستر یکی از پلتفرم‌های بخش خصوصی انجام خواهد شد. امیدواریم که ان‌شاءالله سازمان‌ها، به‌ویژه قوه قضاییه و فراجا، بتوانند این همکاری را انجام دهند تا ان‌شاءالله تا اول تابستان شاهد اجرایی شدن آن باشیم.
آیا قوه قضاییه برای اهلیت طرفین معامله اهمیت قائل است؟
غلامی: مرکز آمار قوه قضاییه می‌گوید که ما اهلیت متعاملین را تأیید کرده‌ایم اما آنها این داده‌ها را روی یک اپراتور دیگر به نام پی‌جی‌اس‌دی (که اسمش سیتات است) منتقل کرده‌اند و اعلام کرده‌اند که پلتفرم‌ها باید از این اپراتور استفاده کنند. اما این سرویس باید با سایر سرویس‌هایی که در این اپراتور انتظامی ایجاد شده، ترکیب شود. این سرویس زمانی برای پلتفرم‌ها کار می‌کند که روی اپراتور انتظامی، یعنی پی‌جی‌اس‌دی، قرار بگیرد تا فراجا بتواند آن را با سایر اطلاعات ترکیب کند. در غیر این صورت، پلتفرم باید به دو جا مراجعه کند تا همه اطلاعات به فراجا منتقل شود.
معذوریت آنها چیست؟
ساعدی: در جلسه ۴۹ کارگروه تعامل‌پذیری گفته شد که یک کد ملی می‌دهیم و طرف باید پاسخ بله یا خیر را در بستر جی‌اس‌بی بدهد. اما دوستان قوه قضاییه حالا همین استعلام را برای اهلیت متعاملین آورده‌اند، اما در بستر پی‌جی‌اس‌دی است.
این سرویس به این صورت عمل می‌کند که چهار پنج قلم ورودی باید داده شود و چهار پنج قلم خروجی هم باید پاسخ داده شود. این امر نیازمند این است که یک نفر این اطلاعات را بررسی کند، زیرا سیستم به تنهایی نمی‌تواند قضاوت کند. به عنوان مثال، سیستم می‌گوید "مفقودالاثر"، "ثنا ندارد"، "محکوم متواری است"، اما سوال اینجاست که من کدام‌یک از این موارد را اعمال کنم؟ آیا اهلیت وجود دارد یا ندارد؟
این سرویس هنوز داده نشده و شاید تا پایان سال هم ارائه نشود، اما سرویس اهلیت‌سنجی یکی از مشکلاتی است که از ابتدا تا انتهای این فرایند معاملاتی خودرو وجود داشته است. اگر این سرویس هم وجود نداشته باشد، چون همه افراد را نمی‌توانیم بررسی کنیم، گاهی اوقات در یک معامله خودرویی تنها مسئله اهلیت پیش می‌آید، اما در سایر معاملات می‌تواند فرد اهلیت داشته باشد.
این سرویس می‌تواند مفیدتر باشد و خدماتی که به مردم ارائه می‌دهیم شفاف‌تر خواهد بود. این مزیت سرویس است، اما حتی اگر آن را هم ندهند، با همین سیستم فعلی استعلامات خودرویی را انجام می‌دهیم. به این صورت که اطلاعاتی از پلیس، شماره شاسی، وضعیت بیمه، خلافی، بدهی مالیاتی، عوارض آزادراهی و عوارض شهرداری را ارائه می‌دهیم.
غلامی: یک نکته مهم این است که طبق این آیین‌نامه جدید، مردم می‌توانند تمام بدهی‌های مرتبط با خودرو را به صورت تجمیعی و از طریق همان پلتفرم پرداخت کنند. سازمان امور مالیاتی، راهداری، شهرداری و آزادراهی هم همکاری دارند و قرار است سایر موارد نیز اضافه شود تا پرداخت‌ها تجمیع و یکجا انجام شود.
یک مسئله مهم دیگر این است که حالا معاونت علمی ریاست جمهوری و معاونت راهبردی قوه قضاییه وارد این موضوع شدند، به دلیل حجم زیاد پرونده‌های قوه قضاییه. ممکن است این سوال پیش آید که چرا در حوزه ملک که پرونده‌ها بیشتر است، ما وارد این حوزه نشده‌ایم؟ ورود استراتژیک ما از ابتدا به این حوزه به این دلیل بوده که فرایندهای آن نسبت به ملک ساده‌تر است و تصمیم گرفتیم ابتدا یک بستر مناسب ایجاد کنیم و سپس وارد قانون الزام به ثبت معاملات اموال غیرمنقول شویم، که در ماده ۳ این قانون اشاره شده است که سازمان ثبت باید امکان ثبت معاملات ملک را برای پلتفرم‌ها فراهم کند.
به عنوان معاونت علمی، حالا دیگر فراجا درگیر نیست، ما به عنوان معاونت علمی و معاونت راهبردی به دنبال ایجاد پلتفرم‌های هوشمند برای معاملات هستیم. نگاه ما این است که علاوه بر توسعه اقتصادی، که بخشی از آن به تولید مربوط می‌شود، بخش مهمی از آن باید به مردم کمک کند تا بتوانند دارایی‌ها و اموال خود را به راحتی مبادله کنند.
ساعدی: تقریبا تمام الزامات ثبت یک معامله در این پلتفرم و سامانه به این صورت است که ابتدا برای دریافت اطلاعات از کاربر، مجوزی از طرف انتقال‌دهنده و انتقال‌گیرنده درخواست می‌شود. به انتقال‌دهنده پیامکی ارسال می‌شود که به او اطلاع می‌دهد در حال انجام یک معامله خودرویی است و از خودروی او استعلام گرفته می‌شود. انتقال‌دهنده باید مجوز را تایید کند، و سپس کدی وارد می‌شود تا استعلام انجام شود. این فرایند تضمین می‌کند که کسی که مالک خودرو نیست، نتواند استعلامات را دریافت کند.
پس از توافق و تعیین وضعیت خودرو، یک کد شناسایی صادر می‌شود. سپس، پس از امضای نهایی معامله، کد رهگیری ارائه می‌شود. با استفاده از این کد رهگیری، وارد سامانه نوبت‌دهی خودرو می‌شود و فرآیند تعویض پلاک ثبت می‌شود. به این ترتیب، کل فرآیند معامله خودرو به صورت سیستمی انجام می‌شود.
