به گزارش همشهری آنلاین، شعله‌های آتش در شب چهارشنبه‌سوری نه تنها فضا را روشن می‌کنند، بلکه قلب‌ها را به هم نزدیک می‌سازند و یادآور فرهنگ غنی و اصالت ایرانی هستند.
چهارشنبه‌سوری برای بسیاری از ایرانیان، لحظاتی از خاطرات شیرین دوران کودکی را زنده می‌کند؛ زمانی که دور آتش حلقه می‌زدند، پریدن از روی شعله‌ها را تجربه می‌کردند و با خواندن اشعاری خاص، آرزوهای خود را برای سال جدید به زبان می‌آوردند. اما این جشن تنها به پریدن از روی آتش خلاصه نمی‌شود. آداب و رسوم متنوعی همچون قاشق‌زنی، فال‌گوش نشینی، خوراکی‌های مخصوص و حتی اعتقادات کهن در این جشن نقش دارند. در این مطلب از همشهری آنلاین، قصد داریم به طور جامع و کامل به معرفی آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری بپردازیم. اگر می‌خواهید با زیبایی‌ها و مفاهیم عمیق این جشن آشنا شوید، تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
فلسفه و ریشه‌های تاریخی چهارشنبه‌سوری
چهارشنبه‌سوری ریشه‌ای عمیق در فرهنگ و تاریخ ایران دارد. این جشن نمادی از پاکسازی و زدودن آلودگی‌ها از زندگی است. در باور ایرانیان باستان، آتش نماد پاکی، روشنی و زندگی است. به همین دلیل، در شب آخرین چهارشنبه سال با افروختن آتش، تلاش می‌کردند تا بدی‌ها و سختی‌های سال گذشته را پشت سر بگذارند و با امید به استقبال نوروز بروند.
واژه «سوری» به معنای سرخی است و به سرخی شعله‌های آتش اشاره دارد. برگزاری این مراسم در شب چهارشنبه، به باورهای کهن ایرانی مرتبط است که بر این اساس، شب‌های پایانی سال زمان مناسب‌تری برای پاکسازی و نو شدن تلقی می‌شده است. برخی معتقدند که این جشن ارتباطی با آیین زرتشتی دارد که در آن، آتش به عنوان نمادی مقدس، نقش مهمی در زندگی مردم ایفا می‌کرد.
بیشتر بخوانید: ۵ نکته مهم هنگام وقوع حادثه در چهارشنبه سوری | برای مصدوم این کارها را انجام دهید
آداب و رسوم سنتی چهارشنبه‌سوری
چهارشنبه‌سوری با رسوم متنوع و جالبی همراه است که هر یک از آن‌ها فلسفه و معنای خاص خود را دارند. شناخت این رسوم به درک بهتر مفاهیم فرهنگی این جشن کمک می‌کند.
۱. پریدن از روی آتش
یکی از مهم‌ترین رسوم این جشن، پریدن از روی آتش است. مردم با خواندن جمله معروف «زردی من از تو، سرخی تو از من» از روی شعله‌های آتش می‌پرند. این جمله نمادی از درخواست برای از بین رفتن بیماری‌ها، غم‌ها و مشکلات است. به این معنا که زردی و بیماری‌های سال گذشته به آتش سپرده می‌شود و در عوض، سرخی و گرمای زندگی و سلامتی از آتش گرفته می‌شود.
۲. قاشق‌زنی
قاشق‌زنی یکی از رسوم جالب چهارشنبه‌سوری است که بیشتر توسط کودکان و نوجوانان انجام می‌شود. در این رسم، افراد با پوشاندن چهره خود و گرفتن قاشق و کاسه، به در خانه همسایه‌ها می‌روند و با زدن قاشق به کاسه، از صاحب‌خانه‌ها خوراکی طلب می‌کنند.
۳. فال‌گوش نشینی
فال‌گوش نشینی رسمی دیگر از این شب است. افراد نیت می‌کنند و به صحبت‌های تصادفی رهگذران گوش می‌دهند تا از آن برای پیش‌بینی آینده خود بهره ببرند. اگر سخنان شنیده شده مثبت باشد، آن را به فال نیک می‌گیرند و در غیر این صورت، سعی می‌کنند با نیت خیر، آن را پشت سر بگذارند.
۴. بخت‌گشایی و گره‌گشایی
در برخی از مناطق، دختران دم‌بخت در این شب با نیت گشایش بخت خود، کارهایی انجام می‌دهند. برای مثال، گره زدن گوشه روسری و باز کردن آن در کنار آتش یا گوش دادن به سخنان رهگذران برای فال‌گیری از آینده ازدواج، از جمله این رسوم است.
۵. خوراکی‌های مخصوص چهارشنبه‌سوری
در این شب، خوراکی‌های خاصی تهیه و توزیع می‌شود. آجیل چهارشنبه‌سوری که از ترکیب میوه‌های خشک، تخمه و مغزها تشکیل شده، نماد برکت و روزی است. همچنین در برخی مناطق، آش رشته یا غذاهای سنتی دیگر تهیه و به عنوان نماد گشایش و برکت مصرف می‌شود.
نکات ایمنی در برگزاری چهارشنبه‌سوری
با وجود زیبایی‌های این جشن، متأسفانه در سال‌های اخیر به دلیل استفاده از مواد محترقه خطرناک، حوادث ناگواری رخ داده است. رعایت نکات ایمنی در این مراسم از اهمیت زیادی برخوردار است:
- از روشن کردن آتش در مکان‌های شلوغ و نزدیک به وسایل قابل اشتعال خودداری کنید.
- از وسایل آتش‌بازی بی‌خطر استفاده کنید و به کودکان آموزش دهید که چگونه ایمن رفتار کنند.
- اگر در فضای باز مراسم برگزار می‌شود، حتماً از وسایل خاموش‌کننده آتش مانند سطل آب یا کپسول آتش‌نشانی استفاده کنید.
- مراقب کودکان و سالمندان باشید و اجازه ندهید به مناطق خطرناک نزدیک شوند.
بیشتر بخوانید: آیین های چهارشنبه سوری در ۴ گوشه ایران
تاثیرات فرهنگی و اجتماعی چهارشنبه‌سوری
چهارشنبه‌سوری نه تنها یک جشن فرهنگی است، بلکه فرصتی برای تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی نیز به شمار می‌رود. این جشن، افراد خانواده و دوستان را دور هم جمع می‌کند و فضایی سرشار از صمیمیت، شادی و امید ایجاد می‌کند. همچنین، چهارشنبه‌سوری نمادی از پیوند با گذشته و حفظ ارزش‌های فرهنگی است.
در برخی مناطق، این جشن بهانه‌ای برای دیدار و دلجویی از بزرگان و کهنسالان خانواده می‌شود. همچنین فرصتی است تا جوان‌ترها از تجربه‌های بزرگ‌ترها بهره‌مند شوند و داستان‌ها و خاطرات قدیمی را بشنوند.
سخن پایانی
چهارشنبه‌سوری یکی از ارزشمندترین جشن‌های ایرانی است که با آداب و رسومی غنی، یادآور اهمیت پاکسازی، امید و نو شدن در زندگی است. پریدن از روی آتش، قاشق‌زنی، فال‌گوش نشینی و خوردن آجیل، هر یک نمادهایی از فرهنگ و سنت‌های ایرانی هستند که ریشه‌ای عمیق در تاریخ دارند.
برای اینکه این جشن به معنای واقعی خود نزدیک‌تر شود، لازم است آداب و رسوم آن را با دقت و احترام به سنت‌ها انجام دهیم و در کنار آن، نکات ایمنی را نیز رعایت کنیم. چهارشنبه‌سوری تنها یک جشن نیست، بلکه فرصتی برای تقویت روابط، زدودن غم‌ها و امید به آینده‌ای روشن‌تر است. پس بیایید این جشن را به شکلی ایمن، صمیمی و شاد برگزار کنیم و با دعا و نیت خیر، سال جدید را با انرژی مثبت آغاز کنیم.
