خبرگزاری مهر، گروه استانها: نوروز در استان گلستان، همچون بسیاری از نقاط ایران، با آئین‌ها و سنت‌های دیرینه‌ای همراه است که از گذشته‌های دور تاکنون میان مردم رواج داشته‌اند. نوروزخوانی، پخت شیرینی‌های سنتی و اجرای رسم «خاله‌خاله» از جمله این آیین‌هاست که هرساله در آستانه سال نو، حال و هوایی ویژه به کوچه‌ها و محله‌های این استان می‌بخشد.
نوروزخوانی؛ پیام‌آور بهار
یکی از جذاب‌ترین و قدیمی‌ترین رسوم نوروزی در گلستان، آئین نوروزخوانی است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: نوروزخوانان از نیمه اسفند، با چوب‌دستی و کوله‌پشتی، کوچه‌به‌کوچه به راه می‌افتند و با خواندن اشعار نغز و دلنشین، نوید آمدن بهار را به مردم می‌دهند. مردم نیز با شنیدن صدای این آوازهای سنتی، از خانه‌ها بیرون آمده و با هدایا و انعام از نوروزخوانان پذیرایی می‌کنند.
این آئین که از دیرباز در مناطق مختلف گلستان، به‌ویژه در روستاها، رایج بوده است، همچنان مورد توجه مردم قرار دارد. هنگام اجرای این مراسم، کودکان و نوجوانان نیز گرد نوروزخوانان جمع شده و با اشتیاق به اشعار آنها گوش می‌سپارند.
برخی از ابیات نوروزخوانی که در این مراسم خوانده می‌شود، عبارت‌اند از:
بهار بمو خانه در گال بمو تا نال سر بشکفته مردم بر هسته بو زمین سر نوبهار مبارک بو
مدیرکل میراث‌فرهنگی گلستان تأکید می‌کند: مردم حضور نوروزخوانان را به فال نیک می‌گیرند و آنها را طلایه‌داران بهار و خوشبختی می‌دانند. صاحبان خانه‌ها نیز به نشانه قدردانی، هدایایی همچون برنج، تخم‌مرغ، شیرینی، قند و شکر، گردو و پول به آنها اهدا می‌کنند. در این گروه‌ها فردی به نام «کیسه‌دار» مسئول جمع‌آوری این هدایا و حمل آنها است.
شیرینی‌های سنتی؛ طعم خاطره‌انگیز نوروز
نوروز در گلستان بدون شیرینی‌های سنتی و خانگی، معنای کاملی ندارد. زنان گرگانی از هفته‌های پیش از عید، به‌صورت گروهی و با همکاری فامیل، اقدام به پخت شیرینی‌های مخصوص این ایام می‌کنند.
فعالی با اشاره به اهمیت این سنت می‌گوید: شیرینی‌های مخصوص عید در گلستان به چند گروه تقسیم می‌شوند که شامل نان خرمایی، نان زنجبیلی، نان پادرازی، کمبه، قطاب، آب‌نبات شیری، پشت زیک و حلوا اُماج است.
حلوا اُماج از جمله شیرینی‌های پرطرفدار مردم گرگان است که در ایام نوروز، برای پذیرایی از مهمانان تهیه می‌شود. مدیرکل میراث‌فرهنگی گلستان درباره مواد اولیه و روش تهیه این حلوا توضیح می‌دهد: برای پخت حلوا اُماج، از آرد گندم (آرد اماج)، عسل، زعفران، کره حیوانی، پودر پسته، بادام، هل و گلاب استفاده می‌شود. این حلوا در کنار چای و سایر نان‌های عیدی سرو می‌شود.
پخت این حلوا آداب و باورهای خاصی دارد. به گفته فعالی؛ یکی از این باورها، اهمیت روز فرد برای آماده‌سازی آرد و پخت حلوا است، زیرا مردم آن را خوش‌یمن می‌دانند. همچنین اعتقاد دارند که اگر هنگام پخت، چشم فرد ناپاک به حلوا بیفتد، ممکن است خراب شود. علاوه بر این، در خانواده‌هایی که در سالی خاص عزادار بوده‌اند، تا چندین سال از پخت این حلوا خودداری می‌شود، مگر اینکه عروس خانواده این توبه را بشکند.
«خاله‌خاله»؛ سنتی مفرح در فارسیان
یکی دیگر از آئین‌های خاص نوروز در گلستان، مراسم «خاله‌خاله» است که در روستای فارسیان شهرستان گالیکش اجرا می‌شود. این مراسم که نوعی بازی و سرگرمی گروهی است، ده روز مانده به عید آغاز شده و تا روز عید ادامه دارد.
فعالی در خصوص این مراسم می‌گوید: جوانان روستای فارسیان، شب‌ها در گروه‌های چندنفره به روستاهای اطراف می‌روند و با خواندن بایتی (بیت‌خوانی) و نواختن «سیرناق» هیاهویی شاد در روستاها ایجاد می‌کنند. مردم نیز هنگام سحر، با هدیه دادن یک تخم‌مرغ یا مقداری پول از آنها پذیرایی می‌کنند. این تخم‌مرغ‌ها صبح روز بعد میان اعضای گروه تقسیم شده و در بازی «مرغانه جنگی» استفاده می‌شود.
این مراسم در چندین شکل مختلف برگزار می‌شود. برخی از گروه‌ها اشعار دوازده امام را به صورت دسته‌جمعی اجرا می‌کنند و گروهی نیز شعر معروف «خاله‌خاله» را سر می‌دهند.
حفظ آئین‌های کهن، میراثی ارزشمند
مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان، بر اهمیت حفظ این آئین‌ها تأکید کرده و می‌گوید: نوروزخوانی، پخت شیرینی‌های سنتی و اجرای مراسم خاله‌خاله، بخشی از هویت فرهنگی مردم گلستان است که باید برای نسل‌های آینده حفظ شود. این آئین‌ها، علاوه بر زنده نگه داشتن سنت‌های دیرینه، به ایجاد همبستگی اجتماعی و تقویت روحیه شادی در میان مردم کمک می‌کنند.
نوروز در گلستان، تنها تغییر فصل نیست؛ بلکه جشن آئین‌ها و سنت‌هایی است که از دل تاریخ برخاسته‌اند. مردمی که هنوز پایبند آداب نیاکانشان هستند، هر ساله با برپایی این مراسم، شادی و طراوت بهار را در جای‌جای این سرزمین به نمایش می‌گذارند.
