به گزارش خبرنگار مهر، منطقه گرایی و همکاری‌های اقتصادی و تجاری در قالب موافقت نامه‌های دو یا چندجانبه، به ویژه در زمینه تجارت آزاد، ابزاری مؤثر برای تقویت روابط تجاری بین کشورها به شمار می‌رود. بر اساس آمار سازمان جهانی تجارت بیش از نیمی از صادرات جهان راهی کشوری می‌شود که کشور صادرکننده قبلاً با آن توافق تجاری منعقد کرده است.

در این راستا، جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) شامل جمهوری ارمنستان، جمهوری بلاروس، جمهوری قزاقستان، جمهوری قرقیزستان و فدراسیون روسیه با تصویب قانون «موافقتنامه موقت تشکیل منطقه آزاد تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای عضو» در ۱۹ خرداد سال ۱۳۹۸ تلاش کرده‌اند تا مناسبات تجاری خود را گسترش دهند.

طبق این موافقت نامه، ایران و اوراسیا متعهد به کاهش یا حذف تعرفه‌ها برای طیف گسترده‌ای از کالاها هستند. به طور خلاصه سه دسته کالا برای صادرات ایران به کشورهای عضو اوراسیا شامل ۷۹۵ کد HS مشمول عدم تخفیف حقوق ورودی (MFN) و ۴۲ قلم کالا شامل تعرفه ترجیحی تا حد معین (اعمال سهمیه) و مابقی کدهای HS حدود (۸۰۰۰ قلم) از میان ۸۸۵۹ ردیف کد هشت رقمی به ایران امتیاز داده شده است.

در مقابل برای صادرات کشورهای عضو اوراسیا نیز حدود ۸۱۹ کد HS مشمول عدم تخفیف حقوق ورودی (MFN) و ۲۱ قلم کالا شامل تعرفه ترجیحی تا حد معین (اعمال سهمیه) و مابقی کدهای HS حدود (۸۰۰۰ قلم) از میان ۸۸۵۹ ردیف کد هشت رقمی توسط ایران به آنها امتیاز داده شده است.

در این بین با توجه به اینکه طی تقریباً دو سال گذشته توافق نامه تجارت آزاد بین ایران و اوراسیا معطل تصویب در مجالس کشورها مانده بود پس از تصویب در مجالس کشورهای عضو، بالاخره دوم دی ماه نیز نمایندگان مجلس در جلسه علنی کلیات و جزئیات گزارش کمیسیون اقتصادی در مورد لایحه موافقتنامه تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای عضو آن را تصویب کردند.

در ادامه نیز و در تاریخ هفتم دی ماه سران کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در نشست شورای عالی این اتحادیه در شهر سن پترزبورگ روسیه، با اعطای موقعیت ناظر به جمهوری اسلامی ایران موافقت کردند.

تجارت ایران و اوراسیا به ۵ میلیارد دلار رسید

میرهادی سیدی مشاور امور بین‌الملل و توافق‌های تجاری سازمان توسعه تجارت ایران در این ارتباط گفت: در موافقت‌نامه تجارت آزاد بیش از ۸۷ درصد کالاها تحت پوشش موافقت‌نامه قرار گرفته و تعرفه گمرکی این کالاها با اجرای آن به صفر می‌رسد. انتظار داریم اجرای این موافقت‌نامه بتواند تأثیر بسیار زیادی در افزایش حجم تجارت بین دو طرف به‌جا بگذارد.

وی افزود: مجموع تجارت ایران و پنج کشور اوراسیا قبل از اجرای موافقت نامه تجاری نزدیک به ۲ میلیارد دلار بود که اکنون به پنج میلیارد دلار رسیده است. در این مدت ۵۰۰ قلم کالا از طرف مقابل و ۴۰۰ قلم کالا از ایران وارد این موافقت‌نامه شده‌است.

سیدی تاکید کرد: با موافقتنامه تجارت آزاد با اوراسیا، در عمل ما با پنج کشور توافق کرده‌ایم و در واقع می‌توان گفت پنج توافق تجارت آزاد با پنج کشور خواهیم داشت. بازار اوراسیا یک بازار بسیار بزرگ با بیش از ۱۶۰ میلیون جمعیت و با نیازهای بسیار گسترده وارداتی است و ما می‌توانیم با این کشورها به واسطه این موافقتنامه تجارت خود را تسهیل کنیم.

وی تأکید کرد: رقم واردات این کشورها بیش از ۳۵۰ میلیارد دلار است که فرصت مناسبی را در اختیار ایران برای صادرات می‌گذارد.

سیدی یادآور شد: اولین بخش موافقت نامه مذکور در آبان ۱۳۹۸ با تصویب مجلس اجرایی شد و در این چهار سال که تجارت ترجیحی با اوراسیا داشتیم، منجر به توسعه تجارت دو طرف شده است.

اجرای تجارت آزاد از اردیبهشت

به تازگی نیز محمد اتابک وزیر صمت اعلام کرده که «پیمان تجارت آزاد با اوراسیا به ما اجازه می‌دهد که ۸۷ درصد از کالاهای ما با تعرفه صفر به کشورهای عضو این اتحادیه صادر و همچنین کالاهای این کشورها با تعرفه صفر وارد شود. کشورهای عضو این اتحادیه در مجموع جمعیت ۲۴۰ میلیون نفری دارند لذا بازار وسیعی است که می‌توان از آن استفاده کرد.»

به گفته او، «موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا به تصویب مجلس رسیده و در فروردین یا اوایل اردیبهشت سال آینده اجرایی می‌شود. کشورهای عضو این اتحادیه نیز موافقتنامه هایشان نهایی و به تصویب مجلس کشورهایشان رسیده است.»

گفتنی است، در اکتبر ۲۰۱۱ سه کشور روسیه، قزاقستان و بلاروس درباره تأسیس اتحادیه اقتصادی اوراسیا با یکدیگر توافق کردند. سه سال بعد در می ۲۰۰۱۴ پیمان تأسیس اتحادیه اقتصادی اوراسیا توسط سه کشور یاد شده امضا و زمان اجرایی شدن آن از اول ژانویه ۲۰۱۵ پیش‌بینی شد. درخواست عضویت ارمنستان در دوم ژانویه ۲۰۱۵ پذیرفته شد. عضویت قرقیزستان نیز در می ۲۰۱۵ مورد قبول واقع شد و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در شکل کنونی به وجود آمد. اتحادیه اقتصادی اوراسیا با جمعیتی بیش از ۲۰۰ میلیون نفر، حدود دو و نیم درصد از جمعیت جهان را دارا است. سهم کشورهای عضو اتحادیه از تولید ناخالص داخلی حدود ۴.۷ تریلیون دلار بوده و سهم تجارت خارجی کشورهای عضو اتحادیه حدود ۹۰۰ میلیارد دلار یعنی برابر ۳.۷ درصد صادرات و ۲.۳ درصد واردات کل جهان برآورد می‌شود.