فوبیا یا هراس زدگی ترسی است غیرواقعی، شدید و طولانی مدت از یک جسم، شخص، حیوان یا موقعیت. فوبیا نوعی اختلال اضطراب است. شخصی که فوبیا دارد یا سعی می کند از چیزی که ترس ایجاد میکند اجتناب کند یا آن را با اضطراب و پریشانی فراوان تحمل می کند.
به گزارش درمانکده، بعضی از فوبیاها بسیار خاص و محدود هستند. برای مثال، یک شخص ممکن است فقط از عنکبوت (arachnophobia) یا گربه (ailurophobia) بترسد. در این مورد، شخص با دوری کردن از چیزی که می ترسد، نسبتا بدون اضطراب زندگی می کند. بعضی دیگر از فوبیاها در مکان ها یا موقعیت های گسترده تر دردسرساز می شوند.
برای مثال، علائم ترس از ارتفاع (acrophobia) می تواند با نگاه کردن به بیرون از پنجره اداره یا با رانندگی روی پل های مرتفع بروز کنند. ترس از فضاهای محصور یا تنگناهراسی (claustrophobia) می تواند با سوار شدن به آسانسور یا استفاده از دستشویی کوچک تشدید شود. افرادی که این فوبیاها را دارند ممکن است نیاز به ایجاد تغییرات چشمگیر در زندگی خود باشند.
در موارد شدید، فوبیا ممکن است عامل تعیین کننده اشتغال، محل کار، مسیر رانندگی، فعالیت های اجتماعی و تفریحی، یا محیط خانه شخص باشد.
برای درمان فوبیا می توانید با یک روانپزشک یا روانشناس مشورت کنید.
فوبیا سه نوع اصلی دارد:
در این حالت که رایج ترین شکل فوبیا است، افراد ممکن است از حیوانات خاص (مانند سگ، گربه، عنکبوت، مار)، افراد خاص (همچون دلقک، دندانپزشک، دکتر)؛ محیط های خاص (همچون مکان های تاریک، رعد و برق ها، مکان های بلند)، یا موقعیت های خاص (مانند پرواز با هواپیما، سوار شدن به قطار، قرار گرفتن در یک فضای محصور) بترسند. این شرایط لااقل تا حدودی ژنتیکی (ارثی) هستند و به نظر می رسد در خانواده ها وجود داشته باشند.
افراد با فوبیا اجتماعی از موقعیت های اجتماعی که ممکن است در آنها ممکن است تحقیر شده، شرمسار شده یا مورد قضاوت دیگران قرار گیرند می ترسند. آنها خصوصا زمانی مضطرب می شوند که افراد حاضر در آن موقعیت را نمی شناسند. این ترس می تواند محدود به عملکرد مانند سخنرانی کردن، کنسرت یا ارائه کاری باشد یا می تواند عمومی تر باشد به طوری که شخص با فوبیا از بیشتر موقعیت های اجتماعی مانند غذا خوردن در ملاعام یا استفاده از دستشویی عمومی اجتناب کند.
به نظر می رسد که فوبیا اجتماعی در خانواده ها وجود داشته باشد. افرادی که در کودکی خجالتی یا منزوی بودند یا تجربه های اجتماعی منفی یا ناخوشایندی داشته اند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.
هراس از مکان های باز ترس از قرار گرفتن در مکان های عمومی است که خروج ناگهانی از آنها ممکن است سخت یا خجالت آور باشد. شخص با Agoraphobia ممکن است از رفتن به سینما یا کنسرت یا سفر با اتوبوس یا قطار اجتناب کند. این نوع فوبیا مجزا است زیرا با وحشت زدگی (ترس شدید بعلاوه علائم جسمانی ناراحت کننده هچون لرزه، تپش قلب و عرق کردن) مرتبط است.
فوبیاهای کودکی غالبا بین سنین 5 و 9 سال رخ داده و معمولا مدت کوتاهی دوام دارند. فوبیاهای با دوام بیشتر بد از دوران کودکی آغاز می شوند، خصوصا در افراد حدود بیست ساله. فوبیاهای بزرگسالان معمولا چندین سال طول می کشد و احتمال اینکه به خودی خود رفع شوند کمتر است. بدون درمان مناسب، فوبیا می تواند خطر انواع دیگر بیماری های روانی خصوصا سایر اختلالات اضطراب، افسردگی و سوء مصرف مواد را افزایش دهد.
علائم فوبیا عبارتند از:
یک پزشک فوق متخصص روانپزشک یا پزشک متخصص روانشناس احتمالا در مورد علائم فعلی و سابقه خانوادگی سئوال کند، خصوصا این که آیا سایر اعضای خانواده نیز فوبیا (هراس زدگی) داشته اند یا نه. شما ممکن است هر تجربه یا ترومایی را که سبب ایجاد فوبیا شده است—برای مثال، حمله یک سگ منجر به ترس از سگ—را گزارش کنید.
شاید بحث از عکس العمل شما – اندیشه ها، احساسات و علائم جسمانی شما – هنگام مواجهه با چیزی که از آن می ترسید مفید باشد. همچنین، توضیح دهید که برای اجتناب از موقعیت های ترسناک چه کار می کنید و اینکه فوبیا چگونه زندگی روزمره، از جمله روابط شغلی و شخصی، شما را متأثر می سازد.
روانپزشک یا روانشناس شما در مورد افسردگی و استفاده از مواد از شما سئوال می کند زیرا بیشتر افراد با فوبیا این مشکلات را نیز دارند.
در کودکان، فوبیاهای خاص می توانند مشکلات کوتاه مدتی باشند که در عرض چند ماه از بین می روند. در بزرگسالان، حدود 80% از فوبیاهای جدید تبدیل به شرایط مزمن (بلند مدت) می شوند که بدون درمان مناسب برطرف نمی شوند.
هیچ راهی برای جلوگیری از آغاز یک فوبیا وجود ندارد. با این حال، درمان می تواند تأثیر منفی اختلال را کاهش دهد.
درمانی فوبیا معمولا ترکیبی از روان درمانی و دارودرمانی است:
اگر ترس ها و اضطراب هایی که آرامش خاطر شما را به هم می زنند، با روابط شخصی شما تداخل دارند، یا مانع کارکرد عادی شما در خانه، مدرسه یا محل کار می شوند برای شما دردسر ساز شده اند، در اولین فرصت ممکن قرار ملاقاتی با روانپزشک یا روانشناس بگذارید.
