به گزارش مهر، دانشگاه‌های ایرانی در سال ۱۴۰۳ در رتبه‌بندی های مشهور جهانی از جمله «کیواس»، «تایمز»، «شانگهای»، «ISC»، «تایوان» و «یواس نیوز»، «وبومتریکس»، «لایدن»، «نیچر ایندکس» و «سایماگو» حضور داشته اند که در برخی از این رتبه بندی ها با افزایش و در برخی از آنها با کاهش رتبه و تعداد مواجه شدند.

رتبه بندی کیو اس

رتبه بندی کیو اس یکی از معتبرترین نظام‌های رتبه بندی بین المللی است که توسط مؤسسه کاکارلی سیموندز انگلستان صورت می‌گیرد. یکی از رتبه بندی‌های مهمی که این پایگاه به صورت سالانه انجام می‌دهد ارزیابی و سنجش دانشگاه‌ها در حوزه‌های موضوعی مختلف است.

رتبه بندی موضوعی کیو اس بر اساس ۵ شاخص شهرت دانشگاه با وزن ۴۰ درصد، ارزیابی کارفرمایان با وزن ۱۰ درصد، نسبت اعضای هیأت علمی بین المللی با وزن ۵ درصد، نسبت دانشجویان بین المللی با وزن ۵ درصد، میزان استنادات به ازای هر عضو هیأت علمی با وزن ۲۰ درصد و نسبت اعضای هیأت علمی به دانشجو با وزن ۲۰ درصد جهت ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها بهره برد.

در این رتبه بندی دانشگاه‌های جهان در ۵۵ موضوع در قالب ۵ حیطه کلان هنر و علوم انسانی، مهندسی و فناوری، علوم زیستی و پزشکی، علوم طبیعی و نیز علوم اجتماعی و مدیریت مورد ارزیابی قرار گرفتند. از کشور جمهوری اسلامی ایران ۹۰ گروه آموزشی از ۱۷ دانشگاه در ۲۱ رشته موضوعی حضور دارند.

در ویرایش ۲۰۲۵ میلادی، «کیو. اس» داده‌های بیش از ۱۶ میلیون مقاله و دیدگاه‌های ۱۵۱ هزار دانشگاهی و ۱۰۰ هزار کارفرما را تحلیل کرد و در مجموع ۱۸۳۳۳ جایگاه جهانی را به موسسه‌ها در زمینه‌های گوناگون علمی اختصاص داد که سهم ایران ۹۰ جایگاه بوده است. دانشگاه‌های تهران و صنعتی شریف، به ترتیب، با برتری در ۱۸ و ۱۲ زمینه علمی عملکرد بهتری داشته‌اند.

جدول رتبه و امتیاز مؤسسه‌های ایرانی در شاخص‌های ارزیابی نظام رتبه‌بندی موضوعی کیو اس، ویرایش ۲۰۲۵ میلادی

البته در رتبه بندی جهانی کیو اس سال ۲۰۲۵ که در سال ۲۰۲۴ منتشر شده است نیز ۹ دانشگاه از ایران حضور داشتند که در مقایسه با سال گذشته با رشد نسبی مواجه شدند. در رتبه بندی دانشگاه‌های جهانی کیواس ۲۰۲۵ بیش از ۱۵۰۰ دانشگاه در ۱۰۶ سیستم آموزش عالی را مورد بررسی قرار گرفتند.

۹ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران شامل دانشگاه صنعتی شریف با رتبه = ۳۴۲، دانشگاه تهران با رتبه = ۳۶۸، دانشگاه صنعتی امیرکبیر با رتبه = ۴۰۳، دانشگاه علم و صنعت ایران با رتبه = ۴۳۶، دانشگاه صنعتی اصفهان با رتبه = ۴۸۹، دانشگاه تبریز با رتبه = ۵۵۲، دانشگاه شیراز با رتبه ۷۰۰-۶۹۱، دانشگاه شهید بهشتی با رتبه ۸۵۱-۹۰۰ و دانشگاه فردوسی مشهد با رتبه ۹۵۱-۱۰۰۰ در این دوره از رتبه بندی حاضر بودند.

نظام رتبه‌بندی جهانی مؤسسه آموزش عالی تایمز

رتبه‌بندی جهانی «مؤسسه آموزش عالی تایمز» در بخش موضوعی مؤسسه‌های برتر جهان را در ۱۱ زمینه علمی، شامل هنر و علوم انسانی (شناسایی ۷۵۰ مؤسسه)، اقتصاد و کسب‌وکار (شناسایی ۹۹۰ مؤسسه)، علوم رایانه (شناسایی ۱۱۲۲ مؤسسه)، علوم تربیتی (شناسایی ۷۶۷ مؤسسه)، مهندسی و فناوری (شناسایی ۱۴۸۸ مؤسسه)، حقوق (شناسایی ۳۸۹ مؤسسه)، علوم زیستی (شناسایی ۱۱۴۳ مؤسسه)، علوم پزشکی بالینی، پزشکی پایه، و بهداشت (شناسایی ۱۱۵۰ مؤسسه)، روانشناسی (شناسایی ۶۵۴ مؤسسه)، علوم فیزیکی (شناسایی ۱۴۴۷ مؤسسه)، و علوم اجتماعی (شناسایی ۱۰۹۳ مؤسسه) بر پایه پنج شاخص کیفیت پژوهش، درآمدهای صنعتی، چشم‌انداز جهانی، فضای پژوهش، و آموزش و ۱۷ سنجه منتشر شد.

در ویرایش ۲۰۲۵ «مؤسسه آموزش عالی تایمز» که در سال ۲۰۲۴ میلادی منتشر شد نام ۸۱ مؤسسه ایرانی را در سیاهه مؤسسه‌های برتر جهان در زمینه‌های گوناگون علمی آورده شد و نام این مؤسسه‌های ایرانی، روی هم، ۲۰۴ بار در زمینه‌های گوناگون علمی آمده است.

مؤسسه‌های ایرانی در ۱۰ زمینه از ۱۱ زمینه موضوعی تایمز جایگاه جهانی به دست آورده‌اند. حقوق، تنها زمینه موضوعی است که هیچ مؤسسه ایرانی در آن جایگاه جهانی نداشت. از ایران، ۴۸ مؤسسه در علوم فیزیکی، ۴۶ مؤسسه در مهندسی، ۳۱ مؤسسه در علوم پزشکی و سلامت، ۲۷ مؤسسه در علوم زیستی، ۱۵ مؤسسه در علوم رایانه، ۱۰ مؤسسه در علوم اجتماعی، هشت مؤسسه در کسب‌وکار و اقتصاد، هفت مؤسسه در علوم تربیتی، هفت مؤسسه در روانشناسی و پنج مؤسسه در هنر و علوم انسانی جایگاه جهانی به دست آورده‌اند.

دانشگاه‌های فردوسی مشهد، شهیدبهشتی و اصفهان با برتری در ۹ زمینه علمی عملکرد برجسته‌تری در برابر دیگر مؤسسه‌های ایرانی داشته‌اند. در میان کشورهای منطقه، ترکیه در رتبه نخست و ایران در رتبه دوم جای گرفته است.

البته در سال ۱۴۰۳ تعداد دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی جهانی تایمز ۲۰۲۵ از ۷۳ مؤسسه به ۸۴ مؤسسه افزایش یافت و این تعداد نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. این در حالی است که در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهانی تایمز در سال ۲۰۲۵، بیش از ۲ هزار مؤسسه از ۱۱۵ کشور و منطقه را رتبه‌بندی شدند.

در این رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان بر اساس ۱۸ شاخص در پنج حوزه کلیدی آموزش، محیط تحقیقاتی، کیفیت تحقیق، مشارکت صنعت و چشم‌انداز بین‌المللی رتبه‌بندی می‌شوند.

جدول وضعیت دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی جهانی تایمز ۲۰۲۵

همچنین نظام رتبه بندی تایمز در حوزه اثرگذاری دانشگاه‌ها در شاخص‌های ۱۷ گانه اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۴ یک رتبه بندی منتشر کرد که ۳۳ دانشگاه ایرانی در جمع ۱۵۰۰ دانشگاه برتر قرار گرفتند. تعداد دانشگاه‌های ایرانی حاضر در این رتبه بندی از ۲۷ دانشگاه سال گذشته به ۳۳ دانشگاه رسید.

رتبه بندی دانشگاه‌های تأثیرگذار دانشگاه‌ها را بر اساس اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار سازمان ملل متحد (SDGs) ارزیابی شدند. در نسخه سال ۲۰۲۴ تعداد ۲ هزار و ۱۵۲ دانشگاه از ۱۲۵ کشور / منطقه ارزیابی شدند. بر اساس معیارهای نظام بین‌المللی تایمز اگر داده‌های مرتبط با هر دانشگاه حداقل با ۳ هدف مرتبط بوده در این رتبه بندی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نظام بین‌المللی رتبه بندی تایمز تقسیم بندی نمرات هر یک از اهداف را در روش تحقیق خود تشریح کرده است.

دانشگاه الزهرا (س)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه کردستان، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دانشگاه صنعتی شیراز، دانشگاه کاشان، دانشگاه زنجان، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، دانشگاه ایلام، دانشگاه بین المللی امام خمینی، دانشگاه پیام نور، دانشگاه هرمزگان، دانشگاه مراغه، دانشگاه مازندران، دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه سیستان و بلوچستان ۲۹ دانشگاه حاضر در نسخه ۲۰۲۴ هستند.

سه دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دانشگاه بناب و یک مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی در بخش شاخص شماره ۱۷ یا مشارکت برای اهداف ذکر شده اند و دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در برخی از شاخص‌ها وجود دارد و در جدول دارای نمره نهایی ذکر نشد.

رتبه‌بندی موضوعی شانگهای ۲۰۲۴

نظام رتبه‌بندی شانگهای در سال ۲۰۲۴ میلادی برای هشتمین سال متوالی، رتبه‌بندی جهانی موضوعات دانشگاهی (GRAS) را منتشر کرده است. این رتبه بندی در سال ۲۰۲۴ در ۵۵ رشته در قالب ۵ حوزه کلی شامل: حوزه علوم طبیعی (۸ رشته)، حوزه مهندسی (۲۳ رشته)، حوزه علوم زیستی (۴ رشته)، حوزه علوم پزشکی (۶ رشته) و حوزه علوم اجتماعی (۱۴ رشته) صورت گرفته است.

اسامی بیش از ۱۹۰۰ دانشگاه از بین ۵۰۰۰ دانشگاه مورد بررسی از ۹۶ کشور جهان در فهرست نهایی این رتبه‌بندی قرار گرفتند.

تعداد ۲۹ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در رتبه بندی موضوعی شانگهای ۲۰۲۴ حضور دارند. این ۲۹ دانشگاه در ۱۲۰ رشته محل حضور داشتند و دانشگاه‌های کشور در حوزه‌های مهندسی و علوم پزشکی به ترتیب با ۷۱ و ۲۴ رشته محل بهترین عملکرد را داشته اند.

جدول جایگاه دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در رتبه‌بندی موضوعی شانگهای ۲۰۲۴

همچنین رتبه بندی جهانی شانگهای یا رتبه‌بندی آکادمیک دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۲۴ (ARWU) یک رتبه بندی پیشگام شناخته می‌شود و در ۶ شاخص «تعداد فارغ التحصیلان برنده جایزه نوبل یا فیلد مدال»، «تعداد اعضای هیئت علمی برنده جایزه نوبل یا فیلد مدال»، «تعداد محققان پراستناد در ۲۱ حیطه موضوعی»، «تعداد مقالات منتشر شده در دو مجله Nature و Science»، «تعداد مقالات نمایه شده در نمایه‌نامه‌های توسعه یافته علوم و علوم اجتماعی» و «عملکرد دانشگاهی با توجه به اندازه سازمان» مؤسسات را رتبه بندی می‌کند.

در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲۵۰۰ مؤسسه مورد بررسی قرار گرفتند و ۱۰۰۰ دانشگاه برتر جهان منتشر شدند که ۹ دانشگاه ایرانی در جمع ۱۰۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند و دانشگاه علوم پزشکی تهران با ارتقا رتبه در صدر دانشگاه‌های ایرانی قرار گرفت و با کسب رتبه در بازه ۴۰۱-۵۰۰ در جمع ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار دارد.

جایگاه دانشگاه‌های ایران در نظام رتبه بندی شانگهای ۲۰۲۴

رتبه‌بندی جهانی وبومتریکس

پشتیبانی از دسترسی آزاد، دسترسی الکترونیکی به انتشارات علمی و دسترسی به دیگر منابع دانشگاهی از نخستین هدف‌های این نظام رتبه‌بندی است.

در این نظام رتبه بندی، وب سایت دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی براساس ۳ شاخص تعداد ارجاع یا لینک‌های برقرارشده از سایر سایت‌ها به سایت دانشگاه (شاخص Visibility) با وزن ۵۰ درصد، تعداد استنادات ۳۱۰ نویسنده پراستناد دانشگاه در گوگل اسکالر (شاخصOpenness /Transparency) با وزن ۱۰ درصد و تعداد مقالات کیفی دانشگاه قرارگرفته در بین ۱۰ درصد مقالات پراستناد موضوع مربوطه در سایت سکیمگو (شاخص Excellence/Scholar) با وزن ۴۰ درصد ارزیابی و رتبه‌بندی می‌شوند.

نسخه بتای رتبه‌بندی وبومتریکس که در ژانویه ۲۰۲۵ منتشر شده نشان از حضور ۶۴ دانشگاه علوم پزشکی کشور داشت. آزمایشگاه «سایبرمتریکس» سالانه دو ویرایش از نظام «وبومتریکس» در ماه‌های ژانویه و ژوئیه منتشر می‌کند و هدف کلیدی از این رتبه‌بندی نه تنها رتبه‌بندی وبگاه‌ها بلکه بهبود انتشارات وبی دانشگاه‌ها است.

در این رتبه‌بندی دو دانشگاه تهران (رتبه ۳۳۵) و دانشگاه علوم پزشکی تهران (رتبه ۴۶۸) رتبه زیر ۵۰۰ را کسب کرده‌اند. از ۶۴ دانشگاه علوم پزشکی کشور سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و مشهد به ترتیب رتبه اول تا سوم را کسب کردند.

رتبه بندی گروه D۸ یا ۸ کشور مسلمان

گروه D۸، هشت کشور مسلمان در حال توسعه که کشورهای اندونزی، جمهوری اسلامی ایران، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، مالزی، مصر و نیجریه در آن عضویت دارند را شامل می‌شود. به منظور رتبه بندی دانشگاه‌های کشورهای گروه D۸، اطلاعات پژوهشی بیش از ۱۷۰۰ سازمان از کشورهای عضو گروه D۸ در پایگاه اطلاعاتی InCites در فاصله سالهای ۲۰۲۱-۲۰۱۹ بررسی شد.

مؤسسه ISC به منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشورهای گروه D۸ در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها یعنی پژوهش، نوآوری، آموزش و فعالیت‌های بین‌المللی را در نظر می‌گیرد و اطلاعات این رتبه‌بندی از پایگاه‌های اطلاعاتی USPTO، WOS، Incites، وب سایت دانشگاه‌ها و سایر سایت‌های مرتبط اخذ می‌شود.

دانشگاه‌هایی که بیش از ۱۵۰ مدرک را در این بازه زمانی منتشر کرده بودند جامعه هدف رتبه بندی را تشکیل دادند. تعداد دانشگاه‌هایی که این شرایط را داشتند ۵۱۹ دانشگاه بود که در رتبه بندی D۸-۲۰۲۳ حضور یافتند و از میان آنها کشورهای ترکیه، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان و اندونزی بیشترین تعداد دانشگاه‌های حاضر در این رتبه بندی را دارند.

از جمهوری اسلامی ایران تعداد ۸۷ دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند که دانشگاه علوم پزشکی تهران رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. کشورهای ترکیه، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان و اندونزی بیشترین تعداد دانشگاه‌های حاضر در رتبه بندی را داشته اند.

جدول رتبه‌های اول تا دهم رتبه بندی D۸ ۲۰۲۳

رتبه‌بندی تایوان

یکی از مؤسسات رتبه‌بندی دنیا که با عنوان «رتبه‌بندی عملکرد مقاله‌های علمی دانشگاه‌های جهان» یا «رتبه‌بندی دانشگاه ملی تایوان» شناخته می‌شود براساس پژوهش کار می‌کند.

«دانشگاه ملی تایوان» برای انتشار فهرست مؤسسه‌های برتر جهان از سه شاخص (بهره‌وری پژوهشی، تأثیر پژوهشی، و تعالی پژوهشی) و هشت سنجه (شمار مقاله‌های ۱۱ سال پیش، شمار مقاله‌های سال پیش، شمار استنادهای ۱۱ سال پیش، شمار استنادهای دو سال پیش، میانگین استنادهای ۱۱ سال پیش، شاخص «اچ» دو سال پیش، شمار مقاله‌های پراستناد ۱۰ سال پیش، و شمار مقاله‌ها در نشریه‌های با ضریب تأثیر بالا در دو سال پیش) بهره‌برداری می‌کند.

در نظام رتبه‌بندی عملکرد مقاله‌های علمی دانشگاه‌های جهان یا رتبه‌بندی تایوان در سال ۲۰۲۴ تعداد ۲۱ مؤسسه ایرانی در فهرست ۱۲۰۰ مؤسسه برتر جهان قرار گرفتند. در سال ۲۰۲۳ میلادی ۱۸ مؤسسه از ایران در این نظام رتبه‌بندی جایگاه جهانی به دست آورده بودند.

جدول وضعیت دانشگاه‌های ایرانی در نظام رتبه‌بندی تایوان سال ۲۰۲۴

رتبه بندی USNews

رتبه‌بندی بهترین دانشگاه‌های جهان از سوی مؤسسه USNews برای فهم بهتر مقایسه موسسه‌ها در جهان پدید آمده است. این رتبه بندی در پی آن است که بهترین دانشگاه‌هایی که در جهان شهرت دارند و پژوهش‌های علمی بسیاری انجام می‌دهند را برای دانشجویان متقاضی از سراسر جهان معرفی کند.

شاخص ارزیابی این مؤسسه به گونه‌ای است که تنها موسسه‌هایی در این نظام ارزیابی می‌شوند که دست‌کم ۱۲۵۰ مقاله در پنج سال گذشته در نمایه‌نامه «وب‌آوساینس» داشته باشند.

مؤسسه «یو. اس. نیوز» از ۱۳ سنجه کلیدی (آوازه جهانی پژوهشی، آوازه منطقه‌ای پژوهشی، شمار انتشارات، کتاب‌ها، همایش‌ها، تأثیر استنادی تعدیل‌شده، شمار همه استنادها، شمار انتشارات در میان ۱۰ درصد انتشارات باکیفیت، نسبت انتشارات در میان ۱۰ درصد انتشارات باکیفیت، شمار همکاری جهانی [نسب به کشور]، شمار همکاری جهانی، شمار مقاله‌های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت، و نسبت مقاله‌های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت) برای ارزیابی موسسه‌ها بهره می‌گیرد.

داده‌های ارزیابی این سنجه‌ها با همکاری شرکت «کلاریویت آنالیتیکس» (ناشر پایگاه‌های «وب‌آوساینس» و «اینسایتس») گردآوری می‌شوند.

در رتبه بندی USNews سال ۲۰۲۵-۲۰۲۴ تعداد ۶۹ دانشگاه ایرانی در این رتبه بندی جهانی قرار گرفتند که از این تعداد ۹ دانشگاه بدون درج رتبه در جدول مربوط به ایران قرار داشتند. تعداد دانشگاه‌های ایرانی در سال گذشته حدود ۵۲ دانشگاه بوده است که رتبه بندی جدید رشد تعداد دانشگاه‌ها را نشان می‌دهد.

بهترین دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی ۲۰۲۵-۲۰۲۴ دانشگاه‌های جهانی USNews

رتبه‌بندی «نیچر ایندکس»

نیچر ایندکس گزارش سالانه خود را تحت عنوان پیشگامان پژوهش منتشر کرد. این گزارش بر اساس داده‌های این پایگاه در بازه زمانی اول ژانویه ۲۰۲۳ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳ است. در گزارش ۲۰۲۴ پیشگامان پژوهش، جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای جهان حائز جایگاه ۳۲ شده است.

نیچر ایندکس پژوهش‌ها و همکاری‌های با کیفیت را با استفاده از معیارهای ساده، شفاف و جاری، بررسی می‌کند. این پایگاه، یک پایگاه داده با دسترسی آزاد است که بر اساس وابستگی نویسندگان و روابط سازمانی، مشارکت در مقالات پژوهشی منتشر شده در مجلات باکیفیت علوم طبیعی و علوم بهداشت که بر اساس شهرت توسط گروه مستقلی از محققان انتخاب شده‌اند، را دنبال می‌کند و اطلاعات یک دوره ۱۲ ماهه را بر روی وبگاه خود نمایش می‌دهد.

در گزارش ۲۰۲۴ پیشگامان پژوهش که بر اساس داده‌های نیچرایندکس از ۱ ژانویه ۲۰۲۳ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳ است، کشور ایران در میان کشورهای جهان حائز جایگاه ۳۲ شده است و پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، دانشگاه تهران و دانشگاه شریف رتبه اول تا سوم را دارند.

بر اساس ۵ حوزه موضوعی کلی فیزیک، شیمی، علوم بهداشت، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی بهترین جایگاه جمهوری اسلامی ایران در حوزه موضوعی فیزیک با جایگاه جهانی ۲۸ بوده است. در این گزارش ۱۰۷ سازمان ایرانی حضور دارند که ۸۶ سازمان ماهیت دانشگاهی دارند.

رتبه بندی لایدن

نظام رتبه‌بندی لایدن، یکی از نظام‌های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هرساله دانشگاه‌های برتر دنیا را بر اساس مجموعه پیچیده‌ای از شاخص‌های معتبر علم‌سنجی مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار می‌دهد. دانشگاه‌های جهان با دو دسته شاخص وابسته به اندازه و مستقل از اندازه در قالب ۴ معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در رتبه‌بندی لایدن مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

در رتبه‌بندی لایدن از تولیدات علمی دانشگاه‌ها در نمایه‌های پایگاه WoS استفاده شده است. بازه زمانی لحاظ شده در انتشارات دانشگاه‌ها ۲۰۲۲-۲۰۱۹ و استنادها تا پایان سال ۲۰۲۳ است. در این رتبه‌بندی تنها شکل انتشاراتی پذیرفته‌شده مقاله و مقاله مروری هستند و سایر قالب‌های انتشاراتی مانند کتاب و مقاله کنفرانس و… از بررسی حذف می‌شوند.

براساس نتایج رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر دنیا نظام رتبه‌بندی لایدن در سال ۲۰۲۴ میلادی تعداد ۴۶ دانشگاه از ایران را در جمع ۱۵۰۶ دانشگاه برتر جهان قرار داده است. ایران با ۴۶ دانشگاه، رتبه اول را در میان کشورهای اسلامی دارد. تعداد دانشگاه‌های حاضر از جمهوری اسلامی ایران در این رتبه‌بندی نسبت به تعداد دانشگاه‌ها در سال گذشته تفاوتی نداشته است.

رتبه‌بندی موضوعی ISC

مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) به‌عنوان مرجع رتبه‌بندی ملی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور، از سال ۲۰۱۸ در کنار رتبه‌بندی دانشگاه‌های داخلی، رتبه بندی دانشگاه‌های جهان را نیز آغاز کرده است.

رتبه‌بندی های بین‌المللی ISC شامل رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان، دانشگاه‌های جهان اسلام، رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشورهای عضو D۸ و رتبه‌بندی موضوعی دانشگاه‌های جهان است.

در رتبه‌بندی جهانی ISC بر اساس موضوع، از طرح تقسیم‌بندی سلسله مراتبی OECD استفاده‌شده است. در این طرح، کلیه حوزه‌های موضوعی در ۶ رده اصلی و ۴۲ زیررده قرار می‌گیرند. ۶ رده اصلی در این طرح عبارت از: علوم طبیعی، مهندسی و فناوری، پزشکی و بهداشت، علوم کشاورزی و دامپزشکی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر است.

در رتبه‌بندی موضوعی ISC، دانشگاه‌های هدف به‌منظور رتبه‌بندی در هر حوزه موضوعی، دانشگاه‌هایی می‌باشند که به لحاظ تعداد انتشارات در آن حوزه جز ۷۰۰ دانشگاه اول جهان باشند و در بازه زمانی سه ساله (۲۰۲۱-۲۰۱۹)، حداقل ۱۵۰ مدرک در هر آن حوزه موضوعی منتشر کرده و در پایگاه InCites ثبت شده باشند.

در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ شاهد حضور ۴۳ دانشگاه جمهوری اسلامی ایران در ۶ رشته حوزه علوم طبیعی، ۱۱ رشته حوزه مهندسی و فناوری، حوزه پزشکی و بهداشت، حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی، حوزه علوم اجتماعی و حوزه علوم انسانی و هنر هستیم.

رتبه بندی آزمایشگاه «سایماگو»

نخستین هدف آزمایشگاه «سایماگو» از انتشار سیاهه دانشگاه‌های برتر، نه رتبه‌بندی موسسه‌ها، بلکه ارائه یک ابزار فراگیرِ علم‌سنجی برای سیاست‌گذاران، موسسه‌ها، و مدیران پژوهشی است. از این رو، آنها می‌توانند برون‌دادهای پژوهشی خود را تحلیل و ارزیابی کنند و راه‌هایی برای بهبود بیابند.

رتبه‌بندی «سکیمگو» از فراگیرترین نظام‌های رتبه‌بندی جهانی مؤسسه‌های آموزشی، پژوهشی، و بهداشتیِ دولتی، و خصوصی در جهان به شمار می‌رود. پژوهش، نوآوری، و تأثیر اجتماعی سه بُعدی هستند که ۲۰ سنجه کلیدیِ ارزیابی موسسه‌ها را در این نظام پوشش می‌دهند. در جدول یک رتبه فراگیر مؤسسه‌های ایرانی در جهان و رتبه جهانی آنها در ابعاد پژوهش، نوآوری، و تأثیر اجتماعی در این نظام آمده است (ترتیب بر پایه رتبه جهانی فراگیر موسسه‌ها).

آزمایشگاه «سایماگو» در ویرایش سال ۲۰۲۴ میلادی نام ۱۹۷ مؤسسه ایرانی (از بخش‌های دولتی، بهداشت، آموزش عالی، و خصوصی) را در میان مؤسسه‌های برتر جهان آورده است. بر پایه این فهرست، دانشگاه «علوم پزشکی تهران» در جایگاه نخست ملی و ۴۵۲ جهان جای گرفته است. پیش از این ۱۹۴ مؤسسه ایرانی در میان برترین‌های جهان جای گرفته بودند.

جدول رتبه ۱۰ مؤسسه برتر ایرانی در نظام رتبه‌بندی «سکیمگو» در سال ۲۰۲۴ میلادی

به گزارش مهر، وضعیت دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی‌های بین المللی دستخوش تغییراتی شده است که نشان می‌دهد باید مسئولان امر به آن توجه کنند. در برخی از رتبه بندی‌های با وجود افزایش تعداد اما کاهش رتبه قابل مشاهده است و همین امر بر این نکته تاکید دارد که حوزه‌های جدید علوم و نوآوری و ارتباط مؤثر با صنعت از اهمیت ویژه ای در رتبه بندی دانشگاه‌های جهان برخوردار است.