به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد-صدیقه نژادقربان: نوروز زمان مناسبی برای کشف ناشناخته‌های غرب ایران است که امکان بازدید از یک مسیر سفر در فرصت دو روزه امکان‌پذیر نیست و حالا می‌توان در یک سفر حداقل یک هفته‌ای از زنجان تا تپه حسنلو در آذربایجان غربی را به تماشا نشست.
در این مسیر تقریبا طولانی باید از شهرهای زیادی عبور کرد و یک تجربه بی‌نظیری را با گذشتن از هر شهر به‌دست آورد. سفری که از تهران آغاز می‌شود و پس از کرج به سمت قزوین و سپس «زنجان» پیش می‌رود. در اینجا فرصتی برای گشت و گذار در شهر شگفتی‌ها فراهم می‌شود، چراکه زنجان، شهری است که همه آن را به چاقوهای برنده‌اش می‌شناسند، اما زنجان مقصدی پر شگفتی و سراسر جاذبه است که هر بیننده‌ای را مبهوت خود می‌کند.
زنجان صاحب صدها کاروانسرا، مسجد، بقعه، قلعه، امامزاده، گنبدهای تاریخی، غار طبیعی، آب انبار، حمام، رختشویخانه، پل‌های تاریخی و عمارت‌های قدیمی است که روزها برای تماشای آن‌ها باید وقت گذاشت. شهری تاریخی و بهتر است بگوییم باستانی با قدمت نخستین تمدن‌های بشری که آن را می‌توان در جا جای این شهر به‌ویژه در محله قدیمی آن یعنی بابا جمال و دالان التی و دیگر محله‌های قدیمی این شهر مشاهده کرد.
دیگر برای تماشای تاریخ، نیازی به ماشین زمان نیست و بهتر است سری به خانه ذوالفقاری یا همان موزه مردم‌شناسی بزنید و سه بخش تاریخی ایران از زمان باستان تا پس از اسلام را تماشا کنید. حضور مردان نمکی خود گواه قدمت و تمدن زنجان است که به دوره هخامنشیان و ساسانیان باز می‌گردد. مردان نمکی با ارزش‌ترین اشیا کشف شده در جهان محسوب می‌شوند که تا کنون نتوانسته‌اند قیمت گذاری شوند.
قدم زدن در محله‌های قدیمی زنجان که خواستگاه انسان‌های اولیه است، یکی از بخش‌های لذت‌بخش سفر به این شهر است که با عبور از کوچه پس کوچه‌های آن باید حتما سری به بازار سنتی سربسته آن زد و مغازه‌های قدیمی و محصولات خاص آن شهر را تماشا کرد. یکی از جاذبه‌های مهم این شهر غذاهای محلی‌اش است و جغول بغور که یکی از معروف‌ترین خورا‌ک‌های زنجانی است، تقریبا در تمام خیابان‌های شهر می‌توان آن را یافت.
البته پیش از رسیدن به زنجان حتما سری به «گنبد سلطانیه» بزنید که علاوه بر معماری زیبا و خاص این اثر، در زیر بنای گنبد سلطانیه دالان‌هایی زیرزمینی وجود دارد که بسیاری معتقدند برای برگذاری آیین‌های دینی ساخته شده‌اند. گنبد سلطانیه بزرگترین گنبد تاریخی ایران و بزرگترین گنبد خشتی جهان به‌شمار می‌رود و از حیث ارتفاع نیز این گنبد سومین گنبد جهان بعد از گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره و گنبد مسجد ایاصوفیه است. زنجان که تمیزی شهر آن بسیار شهرت دارد و مردمان خونگرم و مهربانش جذابیتهای سفر به شهر را دو چندان کرده است. پس در سفر به این شهر ضمن احترام به مردمش، در تمیزی این شهر عظیم بکوشید.
سرزمین افسانه‌ای «تخت سلیمان»
اگرچه مقصد نهایی سفر «تپه حسنلو» و جستجوی تمدن گمشده است اما از زنجان تا روستای حسنلو، شهرها و روستاهای بسیاری قرار دارد که باید تا قبل از رسیدن به حسنلو حتما آن‌ها را دید و شناخت. «تخت سلیمان» که از آن به‌عنوان زادگاه زرتشت نام برده می‌شود، که با قدمت 3000 ساله در یونسکو به ثبت رسیده، اما مقصد تقریبا ناشناخته‌ای است که تاکنون چندان مورد توجه مسافران قرار نگرفته است. میراث جهانی «تخت سلیمان» که تا پیش از اسلام بزرگترین عبادگاه زرتشتیان بوده، از این رو مملو از آتشکده‌ها و معابد زرتشتی همچون آتشکده آذرگشنسب، ایوان خسرو، معبد آناهیتا، آتشگاه‌های کوچک و... است که می‌تواند یک سفر پر ماجرا تا عمق تاریخ کهن ایران را به همراه داشته باشد.
از زنجان باید به سمت تکاب رفت و در فاصله 40 کیلومتری به سمت روستای نصرآباد پیش رفت و از آنجا به سمت «تخت سلیمان» پیش رفت که در نوشته‌های پهلوی به آن «شهر گنجک» می‌گفتند. شهری که در دره‌ای بسیار سرسبز قرار دارد و به راستی شکوه ایران باستان را به تصویر می‌کشد. یکی از شگفتی‌های این میراث جهانی که افراد بسیاری را از سراسر جهان به خود جذب می‌کند، واقع شدن در مرکز انرژی زمین است که از سال 1384 در روز اوج فعالیت‌های انرژی زمین به این نقطه می‌آیند و در آنجا در جهت عقربه‌های ساعت دور دریاچه آن می‌چرخند تا حس روحی و روانی حیرت‌انگیزی را تجربه کنند.
تاریخ تخت سلیمان از زمان سکاها آغاز می‌شود و پس از شکوه و هیبت در ایران باستان پس از اسلام با حمله مغول‌ها آسیب‌های زیادی به آن وارد و پس از آن ایلخانی‌ها از آن به‌عنوان بازراچه فصلی استفاده می‌کردند و در دوران صفویه به‌عنوان ییلاقی تفریحی به‌شمار می‌رفت، اما پس از آن به مدت 250 سال خالی از سکنه بود. اما شاید آنچه که باعث ماندگاری و حفظ این میراث باستانی شده، افسانه‌هایی است که درباره آن شکل گرفته که طبق یکی از این باورها، این محل منتسب به سلیمان نبی بود. یکی از جاذبه‌هایی که به خوبی افسانه‌های قدیمی را نشان می‌دهد «کوه زندان» است که بر اساس برخی باورها، این کوه محلی برای زندانی دیوهای سلیمان نبی بوده است که در گودال عمیقی محبوس بودند.
از جذابیتهای این منطقه توریستی این است که مجموعه بناهای تاریخی تخت سلیمان دور تا دور دریاچه‌ای زیبا ساخته شده که با حصار و دیواری بیضی‌شکل احاطه شده است. درباره این دریاچه هم داستان‌های بسیاری از کوبیدن عصای سلیمان نبی بر زمین تا کیسه هدیه شده هرمز پادشاه ایرانی به حضرت مریم پس از تولد عیسی نبی دست به دست می‌چرخد و داستان‌های جذابی را برای مسافرانش تعریف می‌کند.
به سوی تپه حسنلو
با پایان گشت و گذار در شهر افسانه باید مسیر را به ست مهاباد ادامه داد و پس از استراحتی در مهاباد زمان حرکت به سمت «نقده» می‌رسد. در شهر نقده تا قبل رفتن به سمت روستا «حسنلو» پس از بازدید از موزه نقده به کوه سلطان یعقوب در پنج کیلومتری جنوب نقده و در کنار روستای بالقچی پیش رفت و پس از آن تالاب شیطان‌آباد را دید و به سمت تپه حاجی فیروز حرکت کرد، جایی که محوطه‌ای کلیدی از دوران نوسنگی به شمار می‌رود. در این تپه بقایای ۱۸ ساختمان را کشف کرده‌‌اند که به هزاره ششم پیش از میلاد تعلق دارند و مستقل از هم بنا شده‌اند. نقشه آن‌ها مربع شکل بوده است و دیوارهایی عظیم در جهت شمالی جنوبی دارند.
حالا دیگر زمان رفتن به سوی تمدن گمشده جنوب دریاچه ارومیه است که شش هزار سال پیش، پایه‌های تمدنی باشکوه را در خود بنا نهاد بود و مانائی‌ها، تپه حسنلو را به عنوان مرکز قدرت خود برگزیدند. اما تمدنی که در میانه‌های سال 800 تا 1330 پیش میلاد، در آتشی هولناک فرو رفت و ویرانی سهمگینی به بار آورد و باعث پنهان شدن این گنج باستانی در آذربایجان غربی شد.
تپه‌ای دایره‌ای شکل که حالا به یک مقصد جذاب برای علاقمندان به تاریخ تبدیل شده است و علاوه بر آن به‌عنوان یک اثر ملی ثبت شده، یک مقصد گردشگری منحصربفرد برای کاوش و کشف دنیای باستان به‌شمار می‌رود. «تپه حسنلو» در میان جلگه‌ای سرسبز به نام «سلدوز» واقع شده است که رسیدن به آن از یک مسیر آسفالت و یک پیاده‌روی سه دقیقه‌ای بسیار آسان است.
سکونت در تپه حسنلو به ۱۰ دوره زمانی تقسیم می‌شود. دایسون، رئیس هیات مشترک ایران و آمریکا، بر این باور است که شواهد باستان‌شناسی و حفاری‌ها در حسنلو، وجود این دوره‌ها را تایید می‌کند. قدیمی‌ترین دوره آن یعنی دوره دهم (حدود ۶ هزار سال پیش از میلاد) تا دوره اول که به اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام می‌رسد، ادامه دارد.
قلعه حسنلو که به وضوح معماری «عصر آهن» را در شمال غرب ایران نمایش می‌دهد که وجه تمایز آن با دیگر قلعه‌ها است. طی حفاری‌های گسترده‌ای که از سال 1313 در این تپه صورت گرفته، آثار متعدد و ارزشمندی در قلعه حسنلو یافت شده که شاید مهم‌ترین آن «جام طلای حسنلو» و «ساغر نقره‌ای» باشد. قلعه‌ای که حالا تبدیل به یک موزه‌ای از جواهرآلات و سلاح‌های جنگی، ظروف فلزی و سفالی، یراق، پلاک‌های سینه و… شده است.
یکی از مهم‌ترین شگفتی‌های این تپه، «عشاق حسنلو» است. اسکلتی متعلق به 800 سال پیش از میلاد که دو نفر را در لحظه بوسه پیش از مرگ نشان می‌دهد. تصویری از این دو دلداده تاکنون یکی از جذاب‌ترین آثار موزه باقی مانده است. تالاب حسنلو نیز یکی از جاهای دیدنی نزدیک به تپه حسنلو است که پوشش گیاهی انبوه آن به همراه برخورداری از انواع پرندگان، یکی از جاذبه‌های مهم این منطقه به‌شمار می‌رود که حتما باید آن را دید.
در این سفر هم می‌توان در اقامتگاهی در نزدیکی حسنلو اقامت کرد و هم می‌توان به نقده رفت در یکی از مراکز اقامتی آن شب را گذراند.
پس از گشت و گذار دو روزه در نقده و تپه حسنلو برای بازگشت می‌توان به سمت «ارومیه» رفت و از دریاچه ارومیه که حالا تنها فقط اسمی از بزرگترین دریاچه آب‌شور خاورمیانه یا بزرگترین دریاچه ایران را یدک می‌کشد، بازدید کرد. دریاچه‌ای که زمانی به عنوان یکی از جاذبه‌های اکوتوریستی محل زندگی انواع پرندگان و پستانداران و.. بود سواحلی ماسه‌ای زیبا، صخره‌ای و لجنی داشت، اما حالا بخش زیادی از دریاچه ارومیه خشک شده است. در سفر به ارومیه، هم می‌توان سری به کلیسای ننه مریم زد و پس از آن به سمت موزه ارومیه و روستای بند رفت و پس از آن با در پیش گرفتن مسیر تبریز و سپس تهران این سفر پرماجرا را به پایان رساند.
