برترین‌ها: یک کاربر خوش‌ذوق (امیرصادق نیری) در توییتر، طی چند وقت اخیر با به اشتراک گذاشتن بریده‌هایی از مستندهای مختلف، انگار یادمان آورده که جهان مستند چه جهان غریبی است. مستندهایی که عموما روایت‌گر تاریخ معاصر ایران هستند و البته دور از قرائت رسمی.
اولین مورد مستندی‌ست از ناصر تقوایی با تکیه بر مراسم خاکسپاری فروغ فرخزاد. اتفاقا همین امسال و در جشنواره فجر وقتی فیلم جهانگیر کوثری درباره فروغ اکران شد، خیلی‌ها قشنگ‌ترین صحنه‌های فیلم را همان صحنه‌های مربوط به این مستند تقوایی می‌دانستند، به شکلی کنایه‌وار انگار هنوز آن مستند از تمامی آثاری که درباره فروغ ساخته شده بیشتر کار کرده است. به هر حال تقوایی پشت کار بوده، شوخی نیست.
مستند "تلویزیون ۵۷" که نگاهی به رابطه روحانیت و نهاد سلطنت دارد. این روزها که افسانه‌سرایی درباره گذشته شدت گرفته، دیدن بدون واسطه آن روزها می‌تواند نگاه تازه‌ای ایجاد کند. این تصویر سکولاری که از پهلوی ساخته شده البته که با واقعیت منطبق نیست. تماشای بخش‌هایی از این مستند می‌تواند خود واقعیت را نشان بدهد. این که پهلوی چه نسبتی با روحانیت داشت و چرا و چگونه از این نهاد محبوب مردم دور شد؟
مستند "به من نگاه کن" ساخته سوسن بیانی که نگاهی دارد به اجرای یک تئاتر در زیرزمین تئاتر شهر در سال ۸۱، گروه سیاها که حالا دیگر نشانی از آن‌ها نیست. نوعی نگاه ناتورالیستی که مبتنی بر واقعیت زمخت و عریان رفتار می‌کنند. این روزها که موسیقی زیرزمینی، تئاتر زیرزمینی و هر پدیده زیرزمینی دیگری محبوب شده، تماشای تاریخ و تبار هنر طغیان‌گر نکات زیادی دارد که در مستند به من نگاه کن این امکان ایجاد شده است.
مستند "سفر بهاری" یک ترکیب برنده دارد، کیومرث درم‌بخش، صادق هدایت و منوچهر اسماعیلی و البته پاریس. در این مستند تصاویری از روزهای آخر کیومرث درم‌بخش را در پاریس می‌بینیم با نریشنی که با صدای منوچهر اسماعیلی همراه شده و متن بوف کور صادق هدایت خوانده می‌شود. سفر بهاری امکان آشنایی بدون واسطه با تالمات روشنفکری ایرانی را فراهم می‌کند، در مکانی که کعبه آمال همین قشر است.
مستند "خواب ابریشم" ساخته ناهید رضایی با گذر از لایه‌های پرتعارف دبیرستان‌های دخترانه، به درون ممنوعه‌ها می‌رود و ما از خلال همین جسارت سازنده مستند متوجه می‌شویم که سرنوشت مسائل مرتبط به زنان ایرانی در ۲۰سال گذشته چقدر روند فرسایشی و غم‌بار داشته. با دیدن این مستند شاید حس ناامیدی عمیقی را تجربه کنید اما در عین حال انگار کارکرد این مستند این است که نشان دهد، قطاری که به راه افتاده متوقف نخواهد شد.
