محققان در پژوهش جدیدی موفق به شناسایی زنجیره‌هایی متشکل از حداکثر دوازده اتم کربن در مریخ شدند. به نظر می‌رسد محل کشف این زنجیره‌های کربنی بستر دریاچه‌ای باستانی در مریخ بوده است. یکی از ابزارهای نمونه‌برداری مریخ‌نورد «کنجکاوی» (Curiosity) ناسا این کشف را انجام داده است و به مجموعه درحال رشد ترکیباتی می‌افزاید که ممکن است سرنخی حیاتی درباره تاریخ حیات در سیاره سرخ ارائه دهند.
درحالی‌که احتمال دارد ترکیبات کشف‌شده از طریق فرایندهای غیرزیستی شکل گرفته باشند، وجود آنها فارغ از نحوه شکل‌گیری، نشان می‌دهد مریخ‌نورد کنجکاوی می‌تواند مولکول‌های آلی با ساختار بیش از 2 کربن را روی سطح مریخ شناسایی کند؛ مولکول‌هایی که احتمالاً میلیاردها سال پیش شکل گرفته‌اند.
این پژوهش به سرپرستی «کارولین فریسینه»، شیمی‌دان تجزیه‌ای از «مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه» (CNRS) و تیمی بین‌المللی از محققان انجام شده است. نتایج این پژوهش را آزمایشگاهی روی زمین تأیید کرده است. فریسینه در توضیح این کشف گفت: «اینکه مولکول‌های خطی و شکننده پس از ۳ میلیارد و 700 میلیون سال هنوز در سطح مریخ باقی مانده‌اند و ما می‌توانیم آنها را کشف کنیم، این امکان را به ما می‌دهد که ادعا کنیم احتمالاً حیات زمانی در مریخ وجود داشته -احتمالاً همان زمانی که حیات در زمین شکل گرفته- و ما می‌توانیم آثار شیمیایی آن را هنوز در مریخ جستجو و مشاهده کنیم.»
مریخ‌نورد کنجکاوی سال ۲۰۱۱ به فضا پرتاب شد و سال ۲۰۱۲ روی سطح مریخ نشست. از آن زمان تاکنون، این مریخ‌نورد اطلاعات ارزشمندی به زمین مخابره کرده است. هدف اصلی مریخ‌نورد کنجکاوی جمع‌آوری سرنخ‌هایی است که مشخص می‌کنند مریخ زمانی میزبان حیات بوده یا حداقل شرایط نزدیک به آن را داشته است یا خیر.
این مریخ‌نورد تاکنون با حرکت مداوم در بستر سنگ‌های رسوبی در «دهانه گیل» در سیاره سرخ، به چندین نمونه جالب برخورد کرده است که شامل ترکیبات آلی مختلفی دارای کلر و گوگرد هستند و نیترات‌ها را در خود جای داده‌اند. این موضوع احتمال وجود نشانه‌های پیچیده‌تری از حیات را در این سنگ‌های باستانی تقویت می‌کند.
محققان در این پژوهش از روشی آزمایشگاهی که شامل ماده شیمیایی تقویت‌کننده بود، استفاده کردند تا ترکیبات معدنی استخراج‌شده از حفره‌ای در یک سنگ به نام «کامبرلند» (Cumberland) را تجزیه‌وتحلیل کنند.
نتایج نشان داد برخی از بلندترین زنجیره‌های کربنی که تاکنون در مریخ شناسایی شده‌اند، در این نمونه وجود دارند. این زنجیره‌ها شامل دکان (C₁₀H₂₂)، اون‌دکان (C₁₁H₂₄) و دودکان (C₁₂H₂₆) هستند که همگی هیدروکربن‌های اشباع‌شده محسوب می‌شوند.
محققان چندین آزمایش تحلیلی در شرایط آزمایشگاهی انجام دادند تا نشان دهند چگونه شرایط معدنی مشابه مریخ می‌تواند این زنجیره‌های کربنی را از سایر ترکیبات آلی مانند اسید بنزوئیک ایجاد کند. درهرصورت، هم آنالیز نمونه هم آزمایش‌های آزمایشگاهی به‌شکلی قوی نشان می‌دهند زنجیره‌های بلند کربنی در سنگ‌های مریخی وجود دارند.
فریسینه درباره این کشف توضیح داد: «مولکول‌های شناسایی‌شده، زنجیره‌های ۱۰، ۱۱ و ۱۲ کربنی هستند که به نام آلکان‌ها یا هیدروکربن‌ها شناخته می‌شوند. این کشف تفاوت قابل‌توجهی با یافته‌های پیشین دارد؛ زیرا در گذشته، فقط مولکول‌های آروماتیک، حلقه‌های کربنی حداکثر ۶ عضوی، شناسایی شده بودند. مولکول‌های حلقوی پایدارتر از مولکول‌های خطی هستند.»
اگر این ترکیبات واقعاً در سنگ‌های مریخی وجود داشته باشند، این احتمال مطرح می‌شود که بدون کمک هیچ موجود زنده‌ای از مولکول‌های ساده‌تری مانند هیدروژن و مونوکسید کربن، ساخته شده باشند. البته وسوسه می‌شویم احتمال‌های دیگر را نیز در نظر بگیریم؛ ازجمله اینکه این زنجیره‌های کربنی ممکن است محصول تجزیه ترکیبات پیچیده‌تری باشند که شاید خبر از وجود موجودات زنده بدهند.
برای مثال، بدن ما طیف گسترده‌ای از اسیدهای کربوکسیلیک را در خود داده است که مشابه موادی‌اند که ممکن است در سنگ‌های رسوبی مریخی حفظ شده باشند. محققان در نتیجه‌گیری‌هایشان که در قالب مقاله‌ای در «PNAS» منتشر شده است، نوشته‌اند: «هرچند فرایندهای غیرزیستی نیز می‌توانند این اسیدها را تولید کنند، آنها محصولات جهانی بیوشیمی شناخته می‌شوند؛ چه در زمین چه شاید در مریخ.»
در‌حال‌حاضر می‌دانیم فناوری‌های امروزی ما می‌توانند سطح مریخ را با هدف بررسی ترکیبات شیمیایی خراش بدهند و بررسی کنند. ما هنوز فاصله زیادی با تعیین سرنوشت حیات در مریخ داریم اینکه آیا حیات در مریخ به فسیل تبدیل شده است، یا هنوز در اعماق مریخ که ممکن است همچنان آب وجود داشته باشد، وجود دارد.
قطعاً برای پاسخ به این پرسش در آینده مأموریت‌های به مریخی انجام خواهند شد اما بدون شک این مأموریت‌ها از یافته‌هایی مانند این مطالعه بهره خواهند برد.
