به گزارش سرویس سیاسی تابناک ، ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی، یکی از شهر‌های مهم و تاریخی ایران است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و تنوع قومی و زبانی، همواره به عنوان یکی از نقاط برجسته فرهنگی و اجتماعی در شمال‌غرب کشور شناخته شده است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت این شهر حدود ۷۳۶,۲۲۴ نفر بوده و به عنوان دهمین شهر پرجمعیت ایران و دومین شهر پرجمعیت منطقه شمال‌غرب پس از تبریز محسوب می‌شود.

 

 ارومیه از نظر تاریخی و جمعیتی، شهری چندقومی است که اقوام مختلفی از جمله ترک‌ها (آذربایجانی‌ها)، کردها، و در گذشته آشوری‌ها و ارمنی‌ها در آن زندگی کرده‌اند. این تنوع قومی و زبانی، به همراه تفاوت‌های مذهبی (شامل شیعیان، اهل سنت، و اقلیت‌های مسیحی)، ارومیه را به یک منطقه حساس از نظر تعاملات اجتماعی و فرهنگی تبدیل کرده است.از منظر تاریخی، ارومیه همواره شاهد حضور اقوام مختلف بوده است. در اوایل دوره اسلامی، کرد‌ها و مسیحیان ساکنان اصلی منطقه بودند و بعد‌ها با ورود ترک‌ها، به‌ویژه ایل افشار در قرن نهم هجری، ترکیب جمعیتی آن تغییر یافت.

 

 این شهر در طول تاریخ به دلیل موقعیت استراتژیک خود در نزدیکی دریاچه ارومیه و مرز‌های ایران با ترکیه و عراق، محل تلاقی فرهنگ‌ها و گاه تنش‌های قومی بوده است. با این حال، همزیستی مسالمت‌آمیز میان اقوام مختلف، به‌ویژه کرد‌ها و ترک‌ها، از ویژگی‌های برجسته ارومیه بوده و این شهر به ندرت شاهد درگیری‌های قومی گسترده بوده است.

 

 

ماجرا از مراسم نوروزی در روز‌های پایانی سال ۱۴۰۳ و روز اول فروردین سال ۱۴۰۴ آغاز شد.برخی کرد‌های ساکن ارومیه، مانند هر سال، جشن نوروز را مراسم سنتی برگزار کردند. این مراسم که ظاهراً با مجوز رسمی انجام شده بود، با شعار‌هایی از سوی عده قلیلی از شرکت‌کنندگان همراه شد که رنگ‌وبوی پان‌کردی داشت، این شعار‌ها برای بخشی از جامعه ترک شهر، که ارومیه را شهری ترک‌نشین می‌دانند، تحریک‌آمیز تلقی شد.

 

 

 از سویی، همزمانی این جشن با ایام ماه مبارک رمضان و به‌ویژه روز ۲۱ رمضان، شب شهادت امام علی (ع)، که برای شیعیان از اهمیت مذهبی برخوردار است، حساسیت‌هایی را در میان برخی گروه‌های مذهبی شهر برانگیخت.

 

 

 

در روز اول فروردین ۱۴۰۴، محمد خلیل‌پور، رئیس روحانی شورای شهر ارومیه، فراخوانی برای برگزاری تجمعی تحت عنوان "اجتماع علویان" در روز دوم فروردین صادر کرد. این فراخوان ظاهراً با هدف اعتراض به برگزاری جشن نوروز توسط کرد‌ها و آنچه خلیل‌پور "بی‌حرمتی به ارزش‌های شیعیان" خوانده بود، اعلام شد.

 

 خلیل‌پور در این فراخوان از مردم خواست تا در واکنش به این رویداد و برای دفاع از ارزش‌های مذهبی در این تجمع شرکت کنند. این اقدام او به سرعت واکنش‌هایی را در میان شهروندان و فعالان سیاسی و اجتماعی ارومیه برانگیخت، زیرا بسیاری آن را تلاشی برای ایجاد تنش قومی و مذهبی در شهری با سابقه همزیستی مسالمت‌آمیز دانستند.

 

 

تجمع "اجتماع علویان" در روز دوم فروردین ۱۴۰۴ در ارومیه برگزار شد و به سرعت به یکی از جنجالی‌ترین رویداد‌های اخیر این شهر تبدیل شد. این تجمع با حضور افرادی که چوب‌دستی‌هایی شبیه به هم در دست داشتند و تصاویری از روحانیون محلی مانند مرحوم حسنی، امام جمعه فقید ارومیه در دهه شصت و شهید باکری را حمل می‌کردند، آغاز شد. یکی از نکات برجسته این رویداد، حضور نادر قاضی‌پور، نماینده سابق مجلس از ارومیه، در صف اول تجمع بود. قاضی‌پور، که به مواضع جنجالی خود در دوره نمایندگی‌اش شناخته می‌شود، در این تجمع با چوب‌دستی در دست دیده شد و حضور او به بحث‌ها دامن زد.

 

گزارش‌ها نشان می‌دهد که این تجمع با شعار‌هایی مانند "یا حیدر حیدر" شروع شد، اما به‌تدریج برخی شعار‌های تند قومیتی علیه کرد‌ها نیز در آن مطرح شد. این شعارها، که گاه با مضامین نژادی-قومینی همراه بود، واکنش‌های شدیدی را در میان شهروندان کرد و دیگر گروه‌های اجتماعی ارومیه برانگیخت.

 

برخی منابع محلی ادعا کردند که این تجمع به بستری برای نفوذ عناصر پان‌ترک تبدیل شد که از فرصت برای طرح مطالبات قومیتی و تحریک احساسات ترک‌های منطقه استفاده کردند. رسانه‌هایی مانند وب‌سایت "انتخاب" نیز گزارش دادند که فراخوان خلیل‌پور "موجب نفوذ عناصر پان‌ترک" شده و این تجمع از یک مراسم مذهبی به یک رویداد با رنگ و بوی قومیتی تغییر جهت داده است.

 

 

پلیس آذربایجان غربی، در ابتدا در واکنش به این رویداد، اعلام کرد که تجمع "غیرسیاسی" بوده و تنها یک نفر به دلیل "توهین و تحریک" علیه اقوام دیگر در حاشیه مراسم بازداشت شده است.  فرمانده انتظامی آذربایجان غربی (سردار رحیم جهانبخش) در روز ۴ فروردین از دستگیری ۲۲ نفر از عوامل اصلی که قصد ترویج نفرت‌پراکنی و فتنه قومی در مراسم عزاداری امام علی (ع) در ارومیه را داشتند، خبر داد. این افراد با سوءاستفاده از حضور گسترده مردم در مراسم، تلاش می‌کردند با فراخوان‌های تجزیه‌طلبانه و مغایر با منویات مقام معظم رهبری، شکاف بین اقوام ایرانی ایجاد کنند.

 

 

اتفاقات روز دوم فروردین و فراخوان خلیل‌پور به سرعت به موضوعی داغ در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد. رسانه‌های داخلی و خارجی، هر یک از زاویه‌ای به این رویداد پرداختند:

 

برخی رسانه‌های جمهوری آذربایجان که گویا در انتظار کوچکترین روزنه ای برای دخالت در امور داخلی ایران و داغ کردن دو قطبی های قومیتی هستند، به میدن آمدند، نشریه "آخار" در جمهوری آذربایجان، با بزرگ‌نمایی رویداد، مدعی "سرکوب کردها" و "تظاهرات صد هزار نفری ترک‌ها" شدند، ادعا‌هایی که هیچ شواهد معتبری برای آن ارائه نشد. نمایندگان کرد و اهل سنت ارومیه در مجلس بلافاصله موضع گیری کردند و خواستار برخورد با عوامل ایجاد تنش و تضعیف همزیستی مسالمت‌آمیز شدند.

 

 

 کاربران در پلتفرم‌هایی مانند X، به شدت به این تجمع واکنش نشان دادند. برخی آن را پروژه‌ای برای ایجاد تفرقه میان کرد‌ها و ترک‌ها دانستند، در حالی که دیگران از افزایش فضای تنش‌آلود در کشور ابراز نگرانی کردند.

 

 

--کاش یک ماده در قانون مجازات تعزیرات داشتیم که می‌گفت؛ هرکس با تغییر، تحریف و جعل نام‌های ملی، تاریخی، بومی و رسمی موجب از بین رفتن وحدت و انسجام ملی شود و مردم را به درگیری و کشتار تحریک و تهییج کند، به فلان مقدار حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد شد. /ابوالفضل پروین

 

-رای ما ایرانی‌ها بین ترک‌های قهرمان ارومیه و عده‌ای وطن فروش پانترک تفاوت نجومی وجود دارد. همانگونه که بین کرد‌های سرافراز میهنم با اقلیتی پان کرد اقلیم گرا تفاوت هست. مراقب باشیم حساب اقوام عزتمند #ایران را از  بی وطن ها جدا کنیم. برای_ایران/علی نفر

 

-بهترین موضع در قبال داستان ارومیه؟ سکوت و سپری کردن تعطیلات:) /جوان ارومیه ای

 

-...که فرمودید «کنگره ملیت‌ها»! ارومیه/شیما قاسمی

 

-من به عنوان یه ایرانی #لر تبار! این ایران من است/محسن

 

-آشتی همیشه میان کرد و آذری وجود داشته، به اختلافات دامن نزنید، ارومیه شهر رئیس جمهور هست بهترین کار وساطت ایشان هست، چون رئیس جمهور هم کرد هست هم آذری/سید حسین اورومی

 

-باشگاه بعثت کرمانشاه در واکنش به اعتراض‌ها در ارومیه و تلاش برای تفرقه بین کردها و ترک‌ها که پس از جشن‌های نوروزی متعدد مردمان کرد در شهر‌های مختلف ایران از جمله ارومیه دیده شده است، ویدئویی درباره اتحاد اقوام در ایران منتشر کرد. /سهیل

 

-چرا استاندار آذربایجان غربی و دیگر مقامات حاضر در تجمع ارومیه  مقابل نماد‌های تجزیه‌طلبانه و شعار‌های تفرقه‌افکانه بی‌تفاوت بودند؟/رامش نسب

 

-این اتفاق چند نکته داشت، اول پاسخ به نشانه‌های تجزیه طلبی در تجمع اکراد در ارومیه، دوم تکریم امیرالمومنین (ع ) . سوم، پانترکیست‌ها در مراسم عزاداری شرکت نداشتند و سر مزار مرحوم ملا حسنی جمع شده بودند و نهایتا ۱۰۰۰ نفر میشدند/مرصاد

 

-نیروی انتظامی ارومیه می‌گوید ۲۲ نفر از چوب به دستان مراسم که شعار‌هایی با محتوایی نفرت پراکنی و نژادپرستی سر میدادند را بازداشت کرده است. /سمناک آقایی

 

-این پیام خودش گواه بر همه اتفاقات چنده روزه ارومیه هستش، کسی که بحران ترکیه رو قشنگ با بحث قومی به داخل خاک ابران کشاند، بحث پانترکیسم بحث کاملا جدی می‌باشد /ئازادی

 

وقتی کمتر از چند دهه پیش اندی آهنگ "دارم میرم به تهران" رو خوند، هیچ‌کس حتی به مغزش این جمله خطور نکرد که آره یه ارمنی داره درباره وطنش میخونه! اینقدر که پیوند این ملت قوی هست.این حرف و حدیثا ساخته دست یه مشت اندک بی‌وطن هست که اتفاقاً مردم عادی نیستن/مصطفی

 

-بازیچه دست بازیگران سیاست نشویم،تنوع ما قدرت ایران ماست، با هم بودن ما هویت ایرانی بودن ماست... ایران_متحد/بهار

 

-حمایت یارنزدیک علیف از تجزیه طلبان ارومیه! الخان شاهین اوغلو اعلام کرده پس از ارومیه، در تبریز و اردبیل هم ناآرامی و آشوب رخ دهد برای تجزیه آذربایجان! چرا بردهن باکو نمی‌کوبید؟ @drpezeshkian، سپاه عاشورای تبریز و سپاه شهدای ارومیه. /مهرداد میر

 

-تا همه با هم هستیم ملت بی شکستیم! /مهسا

 

اتفاق چند روز گذشته در ارومیه هشداری است شرق کشور را محکم نگه داریم، در واقع غرب کشور یک عملیات فریبی است برای شرق کشور.. هوشیار باشیم.. در عین حالی مراقب تحرکات عوامل نفوذی باکو و استانبول در غرب هم باشیم.. /خدایا مرا پاکیزه بپذیر