به گزارش اقتصادنیوز، سیاست خارجی هند از زمان انتخاب مجدد نارندرا مودی، نخست وزیر هند در سال 2024، به لحاظ استراتژیک تغییراتی را تجربه می‌کند. از همین رو، دسامبر 2024، س. جایشانکار، وزیر خارجه این کشور نیاز به بازتعریف گفتمان هند را بیان کرد و از هوشمندانه فکر کردن گفت.
این چشم‌انداز آرمان‌های هند را برای ظهور به عنوان یک رهبر جهانی در بر می‌گیرد و اولویت‌های این کشور را جهت همسویی‌های مبتنی با رویکردی چندجانبه و در عین حال دوری از سیاست‌های بلوک سنتی بازتعریف می‌کند. تلاش هند برای "ویشوامیترا" (دوست جهانی) یا "ویشواباندو" (برادر جهانی) بودن مبتنی بر نیاز کشور بر گفت‌وگو، دیپلماسی و مشارکت در پرداختن به چالش‌های جهانی است.
با این حال، این رویکرد ظریف، که اغلب به عنوان ابهام استراتژیک شناخته می‌شود، مورد تحسین و انتقاد قرار گرفته است، زیرا بر تلاش هند جهت داشتن کرسی دائمی در شورای امنیت سازمان ملل (UNSC) تأثیر می‌گذارد.
مدرن دیپلماسی در این باره یادداشتی نوشته و اقتصادنیوز آن را در دو بخش ترجمه کرده است که بخش نخست در آن با تیتر «هزینه بازی بی‌طرفانه هند بر گسل‌های جهانی/ چرا دهلی نو خود را از بازی‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کنار کشیده است؟» منتشر شده است و بخش دوم و نهایی آن در ادامه آمده است.
یکی از چالش‌های کلیدی که هند برای دستیابی به کرسی دائمی در شورای امنیت با آن مواجه است، تطبیق ابهام استراتژیک خود با انتظارات رهبری قاطع جهانی است. توانایی هند برای حفظ روابط متعادل با بلوک‌های مخالف، ادعای این کشور را به‌عنوان یک بازیگر بی‌طرف و عمل‌گرا که قادر به نمایندگی از منافع جنوب جهانی است، تقویت کرده است.
این رویکرد همچنین اعتبار هند را به‌عنوان میانجی در درگیری‌هایی مانند جنگ روسیه و اوکراین در بازه‌ای از زمان تقویت کرد. با این حال، ادراک بلاتکلیفی -ناشی از بی‌میلی هند به اتخاذ مواضع صریح در مورد موضوعاتی مانند حقوق بشر و تغییرات آب‌وهوایی- باعث بیگانه شدن سهامداران کلیدی قدرت می‌شود. ابهام در سیاست خارجی هند روابط این کشور با دموکراسی‌های غربی را که از قوی‌ترین مدافعان گنجاندن هند در شورای امنیت سازمان ملل هستند، پیچیده می‌کند.
ایالات متحده و کشورهای اروپایی نسبت به موضع بی‌طرفانه هند در قبال روسیه نگران بودند و آن را مغایر با ارزش‌های لیبرال دموکراتیک قلمداد می‌کردند. هم‌زمان، برخی از کشورهای درحال‌توسعه در جنوب جهانی تعهد هند به سیاست‌های عادلانه آب‌وهوا را زیر سؤال برده‌اند و مواضع این کشور را اولویت دادن به منافع شخصی بر مسئولیت جمعی می‌دانند. این انتقادها بر اقدام ظریفی که هند برای حفظ استقلال استراتژیک خود انجام می‌دهد و در عین حال به انتظارات مخاطبان بین‌المللی مختلف توجه می‌کند، تأکید دارد.
ابهام استراتژیک هند فراتر از دیپلماسی به حوزه‌هایی مانند مبارزه با تروریسم و امنیت منطقه‌ای گسترش یافته است. به‌عنوان‌مثال، پاسخ‌های سنجیده این کشور به تروریسم فرامرزی و رویکرد ظریفش در ارتباط با پاکستان، نشان‌دهنده تعادل دقیق ملاحظات داخلی و بین‌المللی است.
با این حال، این خویشتن‌داری گاهی اوقات به‌عنوان توسل به رویکردی محتاطانه، به‌ویژه از سوی منتقدان داخلی که خواستار اقدام قوی‌تر هستند، تعبیر شده است. در صحنه جهانی، ابهام در پرداختن به برخی گروه‌های تروریستی که مستقیماً بر منافع آن‌ها تأثیر نمی‌گذارند، انتقاد کشورهایی را نیز برانگیخته است که از موضع واحدتری علیه تروریسم حمایت می‌کنند. برای پیمایش این پیچیدگی‌ها، امتناع هند از انتشار یک استراتژی رسمی امنیت ملی (NSS) هم یک نقطه قوت است و هم یک چالش. وزیر خارجه هند استدلال کرده است که فرهنگ استراتژیک هند عمیقاً در اقدامات دیپلماتیک این کشور نهفته است، حتی اگر به صراحت مستند نشده باشد.
این رویکرد ضمنی به انعطاف‌پذیری و سازگاری اجازه می‌دهد و هند را قادر می‌سازد تا به‌صورت پویا به سناریوهای جهانی درحال‌تغییر پاسخ دهد. با این حال، فقدان یک استراتژی رسمی سؤالاتی را در مورد انسجام و شفافیت اهداف استراتژیک هند ایجاد می‌کند، به‌ویژه که هند می‌خواهد خود را به‌عنوان یک قدرت جهانی نشان دهد.
هند برای داشتن کرسی دائمی شورای امنیت سازمان ملل، می‌بایست در راستای شفاف کردن ابهام استراتژیک خود با تعهدات واضح‌تر و رهبری فعال، به چالش‌ها پاسخ داده و در این مسیر گام‌هایی جدی بردارد. اول، هند باید با اتخاذ مواضع صریح در مورد هنجارهای جهانی، رهبری اخلاقی خود را اثبات کند.
هند همچنین با تأکید بر حاکمیت و تمامیت ارضی، می‌بایست موضع روشنی در مورد حفظ حقوق بشر اتخاذ کند تا اعتبارش را به‌عنوان یک بازیگر اصول‌گرای جهانی تقویت کند. دوم، هند می‌تواند از موضع بی‌طرف خود برای رهبری مذاکرات صلح یا ابتکارات در درگیری‌های جهانی استفاده کند و توانایی‌اش را برای اقدام قاطع در صورت نیاز نشان دهد.
هند می‌تواند به‌جای صدور بیانیه صرف، فعالانه با این کشورها درگیر شود و بستری برای مذاکرات معنادار ایجاد کند. سوم، حمایت از جنوب جهانی – به دهلی نو فرصت می‌دهد تا کشورهای توسعه‌یافته را وادار کند تا به تعهدات مالی خود در زمینه آب‌وهوا احترام بگذارند. این تصویر هند را به‌عنوان نماینده صداهایی که کمتر ارائه شده است، تقویت می‌کند. در نهایت، تقویت اتحاد با دموکراسی‌های غربی و در عین حال حفظ روابط با روسیه و سایر شرکا، استقلال استراتژیک هند را در مسیر هم‌سویی شفاف‌تر و جهانی متعادل می‌کند.
ابهام استراتژیک هند در تلاش برای یک کرسی دائمی در شورای امنیت سازمان ملل متحد، هم دارایی و هم یک بدهی است. در حالی که انعطاف‌پذیری دیپلماتیک هند و پایبندی به سنت‌های غیرمتعهد را برجسته می‌کند، در مورد قاطعیت و رهبری هند نیز تردید ایجاد می‌کند.
ایجاد توازن میان ابهامات عمل‌گرایانه با تعهدات قوی‌تر به هنجارهای جهانی و نقش فعال‌تر در پرداختن به چالش‌های مهم بین‌المللی برای هند برای ارتقای نامزدی خود و تحکیم موقعیت خود به‌عنوان یک رهبر جهانی ضروری است. در این زمینه، هند می‌تواند اهداف دیپلماتیک خود را پیش ببرد و اعتبار رهبری خود را با تعریف "خط قرمز" استراتژیکش در یک کاغذ سفید تقویت کند.
چنین سندی مرزهای رفتار قابل‌قبول بازیگران جهانی را مشخص می‌کند و در عین حال تعهد به گفتگو و همکاری را حفظ می‌کند. این چارچوب شفاف نه‌تنها به‌عنوان یک راهنما برای سایر کشورها برای هدایت روابط خود با هند عمل می‌کند، بلکه عزم هند برای محافظت از منافع اصلی‌اش را نشان می‌دهد. علاوه بر این، هند باید رویکرد قاطعانه‌تری را بر اساس تعاملات هماهنگ اتخاذ کند.
این استراتژی هند را قادر می‌سازد تا به هرگونه نقض مرزهای تعریف‌شده خود به‌طور متناسب واکنش نشان دهد و در عین حال انعطاف‌پذیری برای کاهش تنش در مواقع ضروری را حفظ کند. هند با ترکیب روشن خطوط قرمز خود با استراتژی کاهش تنش، می‌تواند به‌طور مؤثر از منافع ملی خود محافظت کند و در عین حال نقش خود را به‌عنوان یک رهبر سازنده و تعیین‌کننده جهانی تقویت کند.
