به گزارش خبرگزاری صداوسیما از اتاق ایران، آقای آریوبرزن مافی، گفت: تجارت گوهرسنگ‌ها در جهان، تجارت هزاران میلیارد دلاری است اما ایران در این حوزه سهم ناچیزی دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع، ممنوعیت واردات سنگ خام گوهرسنگ تا چند ماه پیش بود که باعث می‌شد، واردکنندگان این محصولات به عنوان قاچاقچی شناخته شوند.
وی با اشاره به تجربه کشورهای دیگر در این حوزه، گفت: برخی کشورها هیچ معدن گوهرسنگی ندارند، اما با خرید سنگ خام، طراحی و تراش آن، صدور گواهی اصالت و بازاریابی جهانی، در این تجارت سهم قابل‌توجهی دارند. ایران نه‌تنها منابع غنی از برخی سنگ‌های قیمتی دارد، بلکه در کنار افغانستان که یکی از قطب‌های گوهرسنگ‌های دنیا محسوب می‌شود، قرار گرفته است.
مافی تصریح کرد: پس از سال‌ها پیگیری و اصلاحات، این ممنوعیت از بین رفته و گوهرسنگ‌ها از گروه ۴ گمرکی به گروه ۲۵ منتقل شده‌اند که این یک گام مهم برای توسعه صنعت گوهرسنگ درکشور است اما ایران به علت نداشتن نقشه راه مشخصی معلوم نیست که دقیقاً چه مسیری را باید دنبال کند.
نائب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی بیان کرد: برخی سنگ‌های قیمتی مانند عقیق و دُر نجف، به دلیل روایات اسلامی، جایگاه ویژه‌ای میان مسلمانان دارند و این یک فرصت اقتصادی مهمی است. از سوی دیگر، با توجه به ورود سالانه ۳۰ میلیون زائر به مشهد، می‌توان این شهر را به یک مرکز تجاری برای گوهرسنگ‌ها تبدیل کرد.
مافی تأکید کرد: توسعه این صنعت مستلزم تسهیل واردات و صادرات، آموزش علمی در حوزه تراش سنگ‌های قیمتی و افزایش واحدهای تراش است. در حال حاضر، تراش فیروزه و عقیق در ایران بیشتر به روش‌های سنتی انجام می‌شود، درحالی‌که در سطح جهانی، طراحی و برش سنگ‌ها بر اساس محاسبات دقیق ضریب شکست نور و زوایای تراش صورت می‌گیرد.
نایب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی با انتقاد از نبود برنامه‌ریزی برای معرفی جهانی مشهد به عنوان شهر گوهرسنگ‌ها اظهار کرد: در ۲ سال گذشته، هیچ اقدام موثری برای شناساندن مشهد در سطح بین‌المللی انجام نشده است، درحالی‌که می‌توانستیم از حمایت مالی یونسکو برای این کار بهره ببریم.
وی گفت: سال گذشته موفق شدیم مجوز ارزیابی گوهرسنگ‌های صادراتی را علاوه بر تهران، در مشهد نیز دریافت کنیم. همچنین، آزمایشگاهی برای ارزش‌گذاری دقیق نمونه‌های صادراتی و تعیین قیمت گمرکی در مشهد راه‌اندازی شد که امکان صادرات مستقیم از این شهر را فراهم کرد.
مافی اظهار داشت: این اقدام نه‌تنها به صادرات گوهرسنگ‌های استان کمک کرد، بلکه نمونه‌هایی از سایر استانها نیز برای ارزیابی به مشهد ارسال می‌شد. با این حال، این اختیار را از استان گرفتند و مدعی شدند که در فرآیند ارزش‌گذاری، ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار زیان ایجاد شده است. این ادعا غیرواقعی به نظر می‌رسد، زیرا حتی اگر کل تولید سالانه معدن فیروزه نیشابور صادر می‌شد، ارزش آن به ۲ میلیون دلار هم نمی‌رسید.
نایب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی افزود: این تصمیم به نظر می‌رسد که با هدف تمرکز بیشتر انحصار در پایتخت گرفته شده است. در حال پیگیری هستیم تا این تفویض اختیار مجدداً به استان بازگردد، چراکه مشهد به‌عنوان قطب اصلی گوهرسنگ کشور باید نقش پررنگ‌تری در این صنعت داشته باشد. به طور مثال فیروزه نیشابور، یکی از معروف‌ترین گوهرسنگ‌های جهان است و در سطح بین‌المللی با نام (پرشین تورکواز) شناخته می‌شود.
مافی با اشاره به ظرفیت‌های همسایگی با افغانستان عنوان کرد: این کشور دارای منابع غنی از گوهرسنگ‌های خاص است و این نزدیکی، فرصت بی‌نظیری برای همکاری در فرآوری و تجارت این سنگ‌ها ایجاد کرده است. افغانستان به دنبال کاهش خام‌فروشی در حوزه سنگ‌های معدنی و ساختمانی، به‌ویژه مرمر است. اما زیرساخت‌های ضعیف این کشور، مانند نبود برق و جاده حتی در نزدیکی مرز، مانع توسعه واحدهای فرآوری شده است.
نایب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی پیشنهاد کرد: ایجاد شهرک‌های صنعتی مشترک در دو سوی مرز می‌تواند راهکاری مناسب برای حل این مشکل باشد. در این مدل، زیرساخت‌های انرژی و فناوری از سوی ایران تأمین می‌شود و مواد معدنی افغانستان در این مناطق فرآوری می‌شود. برای پایداری این طرح، مالکیت شهرک‌ها باید به‌صورت مشترک باشد تا سرمایه‌گذاران افغان نیز در آن سهیم باشند و منافع خود را حفظ کنند.
