درگیریهای نظامی و بیثباتی سیاسی بهطور همزمان سراسر منطقه را در برگرفتهاند. دولت ترامپ در حالی دومین ناوگروه هواپیمابر خود را به منطقه اعزام کرده که تقابل آمریکا با نیروهای یمنی شدت گرفته است.
به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، روزنامه آمریکایی «والاستریت ژورنال» در گزارشی نوشت: حتی پیش از آنکه مقامات امنیت ملی آمریکا درباره طرحهای جنگی محرمانهشان در یک گروه چت که بهاشتباه یک خبرنگار هم در آن حضور داشت گفتگو کنند، مشخص بود که نوعی آشوب و درگیری در خاورمیانه آغاز شده است.
درگیریهای نظامی و بیثباتی سیاسی بهطور همزمان سراسر منطقه را در برگرفتهاند. دولت ترامپ در حالی دومین ناوگروه هواپیمابر خود را به منطقه اعزام کرده که تقابل آمریکا با نیروهای یمن شدت گرفته است.
در ترکیه، بازارهای مالی سقوط کرده و معترضان در سراسر کشور خواهان دموکراسی هستند، در حالی که دولت رجب طیب اردوغان رقیب اصلی خود را به اتهام فساد زندانی کرده است. نیروهای اسرائیلی به غزه بازگشتهاند و در عین حال ارتش اسرائیل فشارها را در سوریه و لبنان نیز افزایش داده است.
در داخل اسرائیل، خیابانها بار دیگر شاهد تظاهرات مخالفان دولت بنیامین نتانیاهو هستند، حتی در شرایطی که کابینه، رئیس سازمان امنیت داخلی را اخراج کرده و روند برکناری دادستان کل را آغاز کرده است. همزمان، موشکهای یمنیها میلیونها اسرائیلی را روانه پناهگاه کردهاند.
در چنین شرایطی، بیش از هر زمان دیگری ضروری است که میان روندهای عمیق و ماندگار منطقه و رویدادهای نمایشی اما کماهمیتتر که تیتر اول رسانهها را میسازند، تمایز قائل شویم. از جمله تحولات مهم میتوان به افزایش نقشآفرینی ترکیه در سیاست خاورمیانه و ادامه افول مصر بهعنوان یک قدرت منطقهای اشاره کرد.
ترکیه نیز تازه در مراحل ابتدایی ساخت قدرت منطقهای خود است، قدرت به کشورهای حوزه خلیج فارس منتقل شده است؛ جایی که عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، با دیدگاههای رقیب، برای کسب نفوذ با یکدیگر رقابت میکنند.
در این میان، اسرائیل پس از شروع جنگ از انزوای گذشته بیرون آمده، اما مشکلات اساسیاش، چه داخلی و چه خارجی همچنان باقیست در حالی که جنگ ادامه دارد. اما بدترین کابوس اسرائیل برنامه هستهای ایران است اگر نگوییم جدیترین. مقاومت فلسطینی همچنان خاری در پهلوی اسرائیل است و اقتصاد و جامعه اسرائیل زیر فشار جنگی طولانی و پرهزینه متزلزل شدهاند. شکافهای داخلی میان اسرائیلیها، خطر دو قطبی شدن جامعه را میان راست و چپ، مذهبی و سکولار افزایش داده است.
بهنظر میرسد منازعه اسرائیل و فلسطین وارد مرحلهای جدید شده است. جنگ همچنین ناتوانی کامل تشکیلات خودگردان فلسطین را نیز آشکار کرده است؛ نهادی که نه توان مقابله با اسرائیل را دارد و نه توان مذاکره با آن را، و در بزرگترین بحران جنبش فلسطین طی ۸۰ سال گذشته، عملاً بیاثر بوده است.
فلسطینیها بهدرستی نگراناند که علاقه ترامپ به «جابجایی» فلسطینیهای غزه، نقطه عطفی در سیاستها باشد. تشویق فلسطینیها به مهاجرت از غزه و کرانه باختری میتواند به ویژگی برجستهتری در سیاستهای اسرائیل و آمریکا تبدیل شود.
اما بزرگترین پرسش امروز خاورمیانه، درباره نقش آینده آمریکاست. نگاهها به سوی دونالد ترامپ دوخته شده؛ همه خواهان حمایت آمریکا هستند و همه از این واهمه دارند که اگر رئیسجمهور آمریکا جانب رقیبشان را بگیرد، چه بر سرشان خواهد آمد.
دستور کار ترامپ در خاورمیانه ساده است، او همان چیزی را میخواهد که همه رؤسایجمهور آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم خواستهاند؛ خاورمیانهای آرام که نفت و گاز تولید کند، کالاهای آمریکایی از جمله سلاح بخرد و آمریکا را وارد جنگهای جدید نکند. در حالی که دولت ترامپ در قبال اروپا و چین سیاستهایی تهاجمی و برهمزننده اتخاذ کرده، از خاورمیانه میخواهد که آرام باشد.
قدرتهای منطقهای که بهدنبال دوستی با ترامپ هستند، باید این واقعیت را در نظر داشته باشند، کشورهایی که بیشترین ثبات را با کمترین هزینه فراهم کنند، احتمالاً بیشترین حمایت را از سوی او دریافت خواهند کرد.