الاتحاد 1- الشباب 2 / دیوید دقیقه 67
به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با شروع تعطیلات نوروزی، موج عظیم گردشگران ایرانی راهی طبیعت می‌شوند، اما چیزی که از خود به جا می‌گذارند، چیزی جز ردپای زباله نیست! از سواحل دریای خزر تا ارتفاعات دماوند، از جنگل‌های شمال تا دشت‌های مرکزی، زباله‌ها بیداد می‌کنند. رسانه‌ها فریاد می‌زنند، فعالان محیط زیست هشدار می‌دهند، اما نتیجه؟ هر سال وضع بدتر از قبل می‌شود.
بیایید یک لحظه فقط به این عدد فکر کنیم: ۱۰۰۰ تن زباله در روز فقط در برخی شهرهای مازندران در ایام نوروز تولید می‌شود! این عدد در روزهای عادی حدود ۲۰۰ تن است. یعنی فقط در یک تعطیلات کوتاه، پنج برابر زباله بیشتری وارد طبیعت می‌شود. حالا تصور کنید که این وضعیت در کل کشور چگونه خواهد بود!اما این فقط بخشی از فاجعه است.
در سطح ملی، وضعیت بحرانی‌تر است.۶۰۰ مرکز مدیریت پسماند در کشور وجود دارد، اما فقط ۴ یا ۵ مرکز زباله‌ها را پردازش می‌کنند. یعنی ۹۹ درصد زباله‌ها بدون مدیریت رها می‌شوند!
سالانه ۲۰ میلیون تن زباله شهری در ایران تولید می‌شود، اما فقط ۴ میلیون تن از آن مدیریت می‌شود. باقی‌مانده ۱۶ میلیون تن زباله بدون هیچ پردازشی در طبیعت، حاشیه شهرها و رودخانه‌ها دپو می‌شود.خسارت این مدیریت فاجعه‌بار؟ ۸۷ هزار میلیارد تومان در سال!
تصور کنید هر روز ۴۳ هزار تن زباله بدون هیچ پردازش و مدیریتی در طبیعت ایران تلنبار می‌شود. حتی زحمت ریختن یک لایه خاک روی آن‌ها را هم نمی‌کشند! این یعنی کوه‌هایی از پلاستیک، شیشه، فلزات و مواد ارگانیک که سال‌ها در طبیعت باقی خواهند ماند و چرخه زندگی را مختل می‌کنند.
درحالی‌که کشورهای توسعه‌یافته تا ۹۰ درصد زباله‌های خود را بازیافت یا به انرژی تبدیل می‌کنند، در ایران همچنان با روش «انباشت و فراموشی» سر و کار داریم. نتیجه؟ رودخانه‌های آلوده، جنگل‌های پر از بطری‌های پلاستیکی و ساحل‌هایی که از زباله پوشیده شده‌اند.
تنها یک درصد زباله های کشور بازیافت می شوند.برای محاسبه این عدد، با توجه به آمار و ارقامی که اکثرا از سوی مسئولان کشوری ارائه شده است اینگونه محاسبه صورت گرفت:
کل زباله تولیدی کشور: ۲۰ میلیون تن در سال،میزان زباله‌ای که مدیریت (پردازش) می‌شود: ۴ میلیون تن در سال،میزان زباله‌ای که بدون پردازش رها می‌شود: ۱۶ میلیون تن در سال.اما نکته مهم اینجاست که مدیریت زباله با بازیافت یکی نیست! از ۴ میلیون تن زباله‌ای که پردازش می‌شود، بخش زیادی دفن بهداشتی یا سوزانده می‌شود. اما معمولاً در ایران بازیافت واقعی زیر ۱۰٪ از زباله‌های پردازش‌شده است.اگر فرض کنیم فقط ۱۰٪ از این ۴ میلیون تن واقعاً بازیافت شود، ۴۰۰ هزار تن بازیافت در سال است.
حالا این عدد را با کل زباله تولیدی مقایسه کنیم:
400,00020,000,000×100=2%\frac{400,000}{20,000,000} \times 100 = 2\%20,000,000400,000×100=2%
نتیجه اینگونه می شود که در بهترین حالت، فقط ۲٪ زباله‌های کشور بازیافت می‌شوند! اگر میزان بازیافت از زباله‌های پردازش‌شده کمتر باشد (که محتمل است)، این عدد به ۱٪ یا کمتر می‌رسد.پس جمله "تنها ۱٪ زباله‌های کشور بازیافت می‌شوند" اغراقی نیست و به واقعیت نزدیک است، حتی ممکن است مقدار واقعی کمتر باشد!
در میان تمام این آمارهای ترسناک، راه‌حلی ساده اما مؤثر وجود دارد. یک کیسه زباله! اگر هر گردشگر فقط زباله‌های خودش را جمع کند و در محل مناسب دفع کند، این حجم عظیم از آلودگی کاهش خواهد یافت.
اما آیا تنها مردم مسئول‌اند؟ قطعاً نه! دولت و شهرداری‌ها باید دست به کار شوند.اجرای جریمه‌های سنگین برای زباله‌ریزان.افزایش مراکز پردازش و بازیافت زباله.آموزش گسترده عمومی برای تغییر فرهنگ زباله‌ریزی.
ایران در آستانه یک بحران زیست‌محیطی است. اگر امروز اقدامی نکنیم، فردا طبیعتی برای آیندگان باقی نمی‌ماند. نوروز امسال، هرکس با یک کیسه زباله به جنگ این فاجعه برود!
در چنین شرایط بحرانی، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری‌ها و وزارت کشور نقش کلیدی در مدیریت زباله‌ها دارند. شهرداری‌ها مسئول جمع‌آوری و دفع پسماندهای شهری هستند، اما با کمبود زیرساخت‌های بازیافت و مدیریت پسماند روبه‌رو هستند. سازمان حفاظت محیط زیست باید نظارت جدی‌تری بر تخلفات زباله‌ریزی داشته باشد و با ارائه سیاست‌های سخت‌گیرانه، صنایع و شهروندان را به کاهش تولید زباله و بازیافت تشویق کند. وزارت کشور نیز باید قوانین و بودجه‌های لازم را برای توسعه سیستم‌های مدیریت پسماند تأمین کند.
برای حل فوری این بحران، نیاز به تجهیز و توسعه مراکز بازیافت و پردازش زباله وجود دارد. هم‌اکنون فقط ۴ یا ۵ مرکز از ۶۰۰ مرکز مدیریت پسماند کشور واقعاً به پردازش زباله می‌پردازند. بنابراین، تأمین دستگاه‌های تفکیک زباله، سیستم‌های بازیافت مکانیزه، کارخانه‌های تبدیل زباله به انرژی و تجهیزات پیشرفته پردازش زباله ضروری است. همچنین، ناوگان حمل زباله باید به تجهیزات مدرن مجهز شود تا زباله‌ها در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین آلودگی حمل و دفع شوند.
علاوه بر تجهیزات، آموزش و فرهنگ‌سازی نقش حیاتی در کاهش این بحران دارد. رسانه‌های عمومی، آموزش و پرورش و شهرداری‌ها باید برنامه‌های گسترده‌ای برای آگاه‌سازی شهروندان درباره کاهش تولید زباله، تفکیک زباله از مبدأ و اهمیت بازیافت اجرا کنند. اعمال جریمه‌های سنگین برای زباله‌ریزی، تشویق مردم به استفاده از کیسه‌های تجزیه‌پذیر و ایجاد مشوق‌های اقتصادی برای تولیدکنندگان محصولات کم‌زباله، از اقداماتی است که می‌تواند در کوتاه‌مدت تأثیرگذار باشد. اگر این اقدامات به‌سرعت اجرا نشود، بحران زباله در ایران غیرقابل‌کنترل خواهد شد.
