اقامتگاه‌های بومگردی یکی از ارکان مهم توسعه گردشگری پایدار در ایران محسوب می‌شوند. این اقامتگاه‌ها با فراهم کردن امکان تجربه‌ای اصیل از زندگی بومی، به معرفی فرهنگ، سنت‌ها و طبیعت مناطق مختلف کشور کمک می‌کنند. نقش این اقامتگاه‌ها در ایجاد تعامل میان گردشگران و جوامع محلی نیز غیرقابل انکار است. در سال‌های اخیر، با افزایش علاقه به گردشگری مسئولانه، توجه بیشتری به اقامتگاه‌های بومگردی شده و دولت نیز در این راستا حمایت‌هایی را در نظر گرفته است.
اقامتگاه‌های بومگردی به واحدهای اقامتی گفته می‌شود که در محیط‌های طبیعی و سنتی ساخته شده‌اند و ضمن رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، با معماری محلی و بافت تاریخی منطقه هماهنگ هستند. هدف اصلی این اقامتگاه‌ها، ارائه تجربه‌ای متفاوت به گردشگران، حمایت از فرهنگ بومی، حفظ محیط‌زیست و ایجاد اشتغال برای ساکنان محلی است. گردشگرانی که در این اقامتگاه‌ها اقامت دارند، فرصت آشنایی با سبک زندگی بومی، غذاهای محلی و صنایع‌دستی منطقه را خواهند داشت.
اقامتگاه‌های بومگردی باید دارای ویژگی‌هایی باشند که آن‌ها را از سایر مراکز اقامتی متمایز کند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها، معماری سنتی است که در ساخت آن از مصالح بومی استفاده شده و طراحی آن به‌گونه‌ای است که با محیط پیرامون همخوانی دارد. همچنین مدیریت این اقامتگاه‌ها عمدتاً بر عهده افراد محلی است که آشنایی کاملی با فرهنگ و آداب منطقه دارند. این موضوع باعث می‌شود تجربه‌ای واقعی و ارزشمند برای گردشگران فراهم شود.
از دیگر ویژگی‌های این اقامتگاه‌ها می‌توان به رعایت اصول زیست‌محیطی اشاره کرد. مدیریت پسماند، استفاده از منابع تجدیدپذیر و کاهش مصرف انرژی از جمله اقداماتی است که در بسیاری از این اقامتگاه‌ها انجام می‌شود. همچنین برنامه‌هایی مانند اجرای موسیقی محلی، کارگاه‌های صنایع‌دستی و آشپزی سنتی نیز برای جذب بیشتر گردشگران برگزار می‌شود.
با توجه به اهمیت توسعه اقامتگاه‌های بومگردی در رشد گردشگری کشور، دولت ایران برنامه‌های حمایتی متعددی را برای سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به این حوزه در نظر گرفته است. این حمایت‌ها شامل ارائه تسهیلات مالی، تسهیل فرآیند صدور مجوزها و ارائه مشوق‌های اقتصادی است. هدف این اقدامات، توسعه گردشگری در مناطق کمتر برخوردار و ایجاد اشتغال پایدار در این مناطق است.
سرمایه‌گذارانی که قصد راه‌اندازی اقامتگاه بومگردی را دارند، باید مراحلی را طی کنند. در مرحله اول، باید یک طرح توجیهی جامع شامل جزئیات فنی، مالی و اجرایی پروژه خود ارائه دهند. این طرح باید نشان دهد که پروژه می‌تواند در جذب گردشگر موفق عمل کند و از نظر اقتصادی سودآور باشد. پس از تأیید طرح توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مربوطه، متقاضیان موافقت اصولی دریافت خواهند کرد.
پس از این مرحله، سرمایه‌گذاران به بانک‌های عامل معرفی می‌شوند تا فرآیند دریافت تسهیلات مالی را آغاز کنند. یکی از بانک‌هایی که در این زمینه فعالیت دارد، صندوق کارآفرینی امید است که با ارائه وام‌های کم‌بهره از این پروژه‌ها حمایت می‌کند.
برای تأسیس اقامتگاه بومگردی، دولت تسهیلاتی را با شرایط ویژه در نظر گرفته است. سقف این تسهیلات تا ۱۰۰ میلیون تومان تعیین شده و نرخ کارمزد آن ۴ درصد است که در مقایسه با وام‌های تجاری، بسیار مناسب‌تر است. دوره تنفس شش‌ماهه برای این وام‌ها در نظر گرفته شده و بازپرداخت اقساط حداکثر تا پنج سال قابل انجام است. متقاضیان همچنین باید حداقل ۲۰ درصد از سرمایه مورد نیاز را به‌عنوان آورده شخصی تأمین کنند. علاوه بر این، نوع و میزان وثایق مورد نیاز بر اساس دستورالعمل‌های بانک عامل تعیین می‌شود.
سرمایه‌گذاران علاوه بر اخذ موافقت اصولی، باید مجوزهای دیگری نیز دریافت کنند. این مجوزها شامل پروانه ساخت از شهرداری یا دهیاری، تأییدیه‌های بهداشتی از وزارت بهداشت و مجوزهای زیست‌محیطی از سازمان حفاظت محیط‌زیست است. همچنین پس از تکمیل پروژه، دریافت پروانه بهره‌برداری از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ضروری خواهد بود.
با وجود حمایت‌های دولتی، متقاضیان راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی ممکن است با چالش‌هایی نیز مواجه شوند. یکی از مشکلات رایج، طولانی بودن فرآیندهای اداری برای اخذ مجوزها و دریافت تسهیلات است که می‌تواند باعث تأخیر در اجرای پروژه شود. همچنین تأمین وثایق مورد نیاز بانک‌ها ممکن است برای برخی متقاضیان دشوار باشد. از دیگر چالش‌ها می‌توان به نوسانات اقتصادی و تغییرات قیمت مصالح اشاره کرد که بر هزینه‌های احداث تأثیر می‌گذارد.
برای مقابله با این چالش‌ها، متقاضیان باید برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشند و پیش از شروع پروژه، تمامی هزینه‌ها و مراحل اداری را برآورد کنند. همچنین توصیه می‌شود که با افراد با تجربه در این حوزه مشورت شود و از مشوق‌های موجود حداکثر استفاده صورت گیرد.
اقامتگاه‌های بومگردی نه‌تنها به توسعه گردشگری پایدار کمک می‌کنند، بلکه تأثیرات مثبتی در حفظ فرهنگ بومی و ایجاد اشتغال در مناطق روستایی دارند. دولت نیز با ارائه تسهیلات مالی و حمایت‌های اجرایی، زمینه را برای رشد این بخش فراهم کرده است. با این حال، سرمایه‌گذاران باید از تمامی شرایط و چالش‌های موجود آگاه باشند تا بتوانند با برنامه‌ریزی دقیق، پروژه‌های موفقی را در این حوزه راه‌اندازی کنند. توسعه اقامتگاه‌های بومگردی، راهی برای بهره‌برداری پایدار از ظرفیت‌های طبیعی و فرهنگی کشور و گامی مؤثر در راستای رشد اقتصادی و اجتماعی مناطق کمتر توسعه‌یافته محسوب می‌شود.
