به گزارش رکنا،  دونالد ترامپ دقایقی پس از توضیح درباره آنچه او «افتضاح» روسای جمهوری قبلی کشورش خواند، جدولی را پشت تریبون برد و رو به حاضران بالا گرفت که به گفته او در یک ستون آن تراز فعلی تعرفه‌ها میان آمریکا و شرکای تجاری آن وجود داشت و در ستون دیگر میزان تعرفه‌های جدیدی که او بنا دارد از نیمه شب چهارشنبه دوم آوریل - اعمال کند. او با خواندن نام کشورها در این جدول و تعرفه‌هایی که آنها بر کالاهای آمریکایی وضع می‌کنند، از تصمیم دولت خود برای تعرفه‌های جدید علیه واردات از این کشورها سخن گفت.

وضعیت بازار سهام بعد از اعلام تعرفه ها

در پی اعلام تعرفه های جدید دونالد ترامپ، بازار آمریکا واکنش نشان داد و ارزش سهام آن کشور به شدت سقوط کرد و به بدترین افت از سال ۲۰۲۰ و شیوع ویروس کرونا رسید. ارزش سهام شرکت‌ هایی چون نایکی، اپل و آمازون افت شدیدی کردند.

تنها ساعتی پس از اعلام جزییات طرح تعرفه‌های دونالد ترامپ که شامل ۲۰ درصد تعرفه بر واردات از اتحادیه اروپا و ۲۴ درصد تعرفه بر ژاپن و ۳۴ درصد بر چین بود، بازارهای سهام در آمریکا چون اس اند پی ۵۰۰ یک و نیم درصد و نزدک دو درصد افت نشان دادند.

در چند لحظه اول معاملات، داوجونز ۲/۸ درصد سقوط کرد، سهام اس‌اندپی ۵۰۰ پایین‌تر از ۳/۳ درصد معامله شد و بازار نزدک که تحت سلطه سهام های فناوری است ۴/۴ درصد سقوط کرد.

عصر چهارشنبه سهام شرکت هایی که به واردات بسیار وابسته‌اند خیلی زود تحت تاثیر قرار گرفت. شرکت نایکی ۶ درصد افت سهام و جنرال موتورز ۳ درصد کاهش در ارزش سهام خود را شاهد بود. دلار آمریکا هم ارزش خود را کمی از دست داد و برخلاف انتظارها سخنرانی ترامپ هم کمکی به جلوگیری از افت ارزش دلار نکرد. با این حال بهای طلا همچنان رو به افزایش است. در همین حال به نظر می‌رسد واکنش بازارهای سهام بریتانیا و اروپا در قیاس با بازارهای سهام آمریکا کمی از افت ناشی از اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا، مصون مانده است.

کن راگاف، اقتصاددان سابق صندوق جهانی پول (IMF) در این خصوص گفت: « او (آقای ترامپ) همین حالا یک بمب اتمی روی سیستم تجارت جهانی انداخت». این اقتصاددان پیش‌بینی کرده شانس ورود اقتصاد آمریکا به یک دوره رکود اکنون به ۵۰ درصد رسیده است. راگاف گفته از نظر او تصور پیامدهای این سطح از تعرفه و عوارض بر واردات به آمریکا «سرسام‌آور» است.

در همین حال تحلیل‌گران در وال استرت - قلب بازار سهام و تجارت آمریکا - می‌گویند آنچه ترامپ عصر چهارشنبه اعلام کرد از بدترین سناریوهایی که آنها در نظر گرفته بودند هم «بدتر» است. کارشناسان اقتصادی موسسه ودبوش سکوریتیز که یکی از بزرگترین شرکت‌ها مشاور و مجری سرمایه گذاری در وال استریت نیویورک است می‌گویند شنیدن وضع تعرفه ۳۴ درصدی علیه چین موجب «شگفتی بی‌اندازه» آنها شده و تعرفه ۳۲ درصدی بر تایوان و ۲۰ درصدی بر اتحادیه اروپا هم اقدامات «عمده» است. دو غول فناوری آمریکا یعنی اپل که آیفون تولید می‌کند و انویدیا که چیپ کامپیوتر می‌سازد، ممکن است صدمات بزرگی از ناحیه تعرفه‌های چین و تایوان بخورند.

کانادا و مکزیک که در کنار چین بزرگترین کشورهای طرف تجارت با آمریکا محسوب می‌شوند فعلا از وضع تعرفه‌های جدیدی که ترامپ اعلام کرده معاف‌اند چرا که این دو کشور و آمریکا یک معاهده تجاری مشترک در دور نخست ریاست جمهوری آقای ترامپ امضاء کردند. با این حال، آن طور که گزارش شده در صورتی که تعرفه‌های پیش‌بینی شده در معاهده سه جانبه مکزیک، کانادا و آمریکا منقضی شود، تعرفه‌های جدید بر مبنای سیاست‌های جدید ترامپ وضع خواهد شد.

بنابر جدولی که آقای ترامپ در روز سخنرانی برابر دوربین‌ها گرفت استرالیا تا کنون ۱۰ درصد تعرفه بر اجناس وارداتی آمریکایی وضع می‌کرد و اکنون باید از ۵ آوریل ۱۰ درصد عوارض به کالاهای صادراتی به خاک آمریکا پرداخت کند.

جزئیات تعرفه های دونالد ترامپ

آن طور که رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد:

از نیمه شب چهارشنبه دوم آوریل به وقت شرق آمریکا (چهارشنبه 13 فروردین 1404) ، تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات خودروهای خارجی به خاک آمریکا آغاز شد.

از ۵ آوریل؛ تعرفه حداقل ۱۰ درصدی بر همه واردات از کشورهای خارجی آغاز خواهد شد.

از ۹ آوریل؛ تعرفه‌های بالاتر و ثانویه علیه کشورهایی که اقدام متقابل علیه آمریکا کنند آغاز خواهد شد.

این درحالی است که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی ۵۰ دقیقه‌ای عصر چهارشنبه خود بارها وعده داد که سیاست‌های جدید او اقتصاد آمریکا را «به دوران طلایی» برساند. او از روز- دوم آوریل - به عنوان «روز آزادی» نام برد و گفت برنامه‌های او آمریکا را «مجددا ثروتمند» خواهد کرد. او گفت فرمان‌های اجرایی او در حقیقت «اعلام استقلال اقتصادی آمریکا» هستند - اشاره‌ای مقایسه‌ای به اعلامیه استقلال ایالات متحده و نحوه شکل‌گیری آمریکا که با استقلال از بریتانیا آغاز شد.

او همچنین به چندین کشور اشاره کرد و مدعی شد که آنها در تجارت با آمریکا «تقلب» می‌کنند چرا که آمریکایی‌ها را وادار به پرداخت تعرفه‌های گزاف می‌کنند. او مدعی شد که استرالیا از آمریکا گوشت خریداری نمی‌کند و اتحادیه اروپا از خرید مرغ آمریکایی سر باز می‌زند و کشورهای آسیایی «نمی‌خواهند ما برنج‌مان را انجا بفروشیم». او مدعی شد که تاریخ گواه درستی تصمیم او را خواهد داد و در آینده آمریکایی‌ها به امروز نگاه خواهند کرد و متوجه خواهند شد که حق با او بوده است.

جداول فوق که آقای ترامپ آن را به حاضران و دوربین‌ها نشان داد دارای دو ستون است که یکی (ستون آبی) تعرفه‌های وضع شده از سوی کشورها بر کالاهای آمریکایی است و ستون دوم (ستون زرد) تعرفه‌هایی است که آقای ترامپ می‌گوید با در نظر گرفتن «تخفیف» علیه کالاهای وارداتی از این کشورها اعمال خواهد شد که حداقل ۱۰ درصد خواهد بود.

در بالای این جدول چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان قرار دارد که بنابر آنچه کاخ‌سفید نوشته ۶۷ درصد بر کالاهای وارداتی از آمریکا تعرفه می بندد و آمریکا ۳۴ درصد بر کالاهای چینی تعرفه خواهد بست.

این ارقام برای برخی دیگر از کشورهای جهان به شرح زیر است:

واردات از اتحادیه اروپا ۲۰ درصد در مقابل ۳۹ درصد تعرفه که این اتحادیه بر کالاهای آمریکایی می‌بندد.

ویتنام ۴۶ درصد در برابر ۹۰ درصد

ژاپن ۲۴ درصد در برابر ۴۶ درصد

آفریقای جنوبی ۳۰ درصد در برابر ۶۰ درصد

استرالیا ۱۰ درصد در برابر ۱۰ درصد

دونالد ترامپ که بارها از تعرفه به عنوان ابزاری برای بازگرداندن مشاغل به داخل خاک آمریکا یاد کرده مدعی شد که با آغاز تعرفه‌ها «دوران طلایی آمریکا آغاز خواهد شد» و به گفته او «سیل مشاغل» روانه داخل خاک ایالات متحده خواهد شد. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی از احتمال رکود بازارهای داخل آمریکا و متعاقب آن اقتصاد جهانی به علت سیاست‌های دولت جدید آمریکا سخن گفته‌اند.

آمریکا سال گذشته تقریبا حدود هشت میلیون خودرو وارد کرد که ارزش آنها حدودا ۲۴۰ میلیارد دلار برآورد شده است. مکزیک بزرگترین عرضه کننده خودرو به بازار آمریکا است و پس از آن کره جنوبی، ژاپن، کانادا و آلمان قرار دارند. اکنون وضع تعرفه ۲۵ درصدی از سوی آقای ترامپ بر واردات خودرو، نگرانی‌ها از گسترش جنگ تجاری و اختلال در چرخه تولید فطعات خودرو را افزایش داده است.

یکی از توجیه‌های دونالد ترامپ برای اعمال به اصطلاح «تعرفه‌های متقابل» این است که بعضی از کشورها تعرفه‌های بیشتری در مقایسه با ایالات متحده دارند. او استدلال کرده است که این تجارت «ناعادلانه» است. طبق داده های سازمان تجارت جهانی، آمریکا در سال ۲۰۲۳ میلادی به طور متوسط ۳/۳ درصد تعرفه داشت. این کمتر از میانگین تعرفه ۵ درصدی اتحادیه اروپا و متوسط تعرفه چین- ۷/۵ درصد- بود و به طور قابل توجهی کمتر از میانگین تعرفه ۱۷ درصدی هند و ۱۳/۴ درصدی کره جنوبی بود. با این حال، طبق قوانین سازمان تجارت جهانی ، این موضوع «تجارت ناعادلانه» محسوب نمی‌شود، مشروط بر اینکه کشورها برای همان دسته از کالاها، نرخ تعرفه یکسانی را برای تمامی کشورها اعمال کنند و بین کشورهای مختلف در تعیین این نرخ تبعیض قائل نشوند.

برخی واکنش‌ های جهانی

کی‌یر استارمر، نخست وزیر بریتانیا می‌گوید که جنگ تجاری به نفع بریتانیا نیست و هدف همچنان دستیابی به یک توافق تجاری با آمریکا است، اما تأکید می‌کند که «هیچ گزینه‌ای از روی میز کنار گذاشته نشده است.»

اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا هشدار داده است که این اقدامات «پیامدهای فاجعه‌باری» برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان خواهد داشت و اعلام کرده که اتحادیه اروپا در حال نهایی کردن بسته اقدامات خود در پاسخ به تعرفه‌های قبلی ترامپ بر فلزات است.

چین وعده «اقدامات متقابل قاطع» داده است و مارک کارنی، نخست‌وزیر کانادا، تأکید کرده که «اقدام هدفمند و قاطعانه ضروری است.»

فرانسه: نخست‌وزیر فرانسوا بایرو تعرفه‌های ترامپ را یک «فاجعه» هم برای فرانسه و هم برای آمریکا توصیف کرده است.

آلمان: وزیر دارایی، یورگ کوکیس، به بی‌بی‌سی گفت: «هیچ‌کس پس از اعلام تعرفه های جدید، در را به روی گفتگو نبسته است.»

نروژ: نخست‌وزیر یوناس گار استوره اعلام کرد که دولت او در صورت فراهم شدن فرصت، برای مذاکره با آمریکا درباره تعرفه‌ها آماده است.

تایلند: نخست‌وزیر پائونگ ترن شیناواترا گفت که کشورش آماده است مقامات خود را برای مذاکره به آمریکا اعزام کند. او گفت: «فکر می‌کنم هنوز امکان مذاکره وجود دارد.»

ویتنام: نخست‌وزیر فان مین چین اعلام کرد که یک کارگروه ویژه برای رسیدگی به تعرفه‌های آمریکا تشکیل داده است.

اسپانیا: وزیر اقتصاد این کشور تأکید کرد که اسپانیا به دنبال رسیدن به یک «توافق مذاکره‌شده» با آمریکا درباره تعرفه‌ها است.

آفریقای جنوبی: دفتر ریاست‌جمهوری این کشور اعلام کرد که تعرفه‌های جدید آمریکا «بر ضرورت مذاکره برای یک توافق تجاری دوجانبه و سودمند با واشنگتن تأکید می‌کند.»

تعرفه‌های دونالد ترامپ چگونه محاسبه شد؟

هنگامی که ترامپ در سخنرانی خود در محوطه باغ رز کاخ سفید یک صفحه مقوایی بزرگ شامل اسامی کشورها و تعرفه‌های وضع شده بر آنها را نشان داد، تصور اولیه این بود که تعرفه هر کشور براساس تعرفه متقابل آن کشور بر واردات از و سایر موانع و مقررات موجود در برابر آن محاسبه شده است.

کاخ سفید نحوه محاسبه را منتشر کرد که به یک فرمول پیچیده ریاضی شباهت دارد اما اگر فرمول بالا را ساده‌تر کنید، به یک محاسبه ریاضی ساده دست می‌یابید. در این محاسبه، کسری تجاری ایالات متحده با هر کشور بر کل ارزش واردات از آن کشور تقسیم و نتیجه به عدد ۲ تقسیم می‌شود.

این فرمول همچنین بر میزان وابستگی تعرفه‌ها به قیمت‌ها و میزان تاثیر این تعرفه‌ها بر قیمت نیز منظور شده است اما کاخ سفید مقادیر عددی آنها را به نحوی تعیین کرده که یکدیگر را خنثی می‌کنند. کسری تجاری زمانی رخ بروز می‌کند که یک کشور بیشتر از محصولات فیزیکی که به سایر کشورها می‌فروشد (صادرات) از آنها جنس بخرد (وارد کند).

به عنوان مثال، ایالات متحده بیش از آنچه که به چین می‌فروشد از چین کالا می‌خرد – که یک کسری کالا ۲۹۵ میلیارد دلاری ایجاد کرده است. مجموع کالاهایی که از چین خریداری می کند ۴۴۰ میلیارد دلار است. با تقسیم عدد ۲۹۵ بر ۴۴۰ به عدد ۶۷ درصد می‌رسید و آن را بر دو تقسیم و نتیجه را ساده می‌کنید. بنابراین تعرفه اعمال شده بر چین ۳۴ درصد است.

به همین ترتیب، در مورد اتحادیه اروپا، فرمول کاخ سفید یک تعرفه ۲۰ درصدی را تعیین کرد.

آیا ترامپ تعرفه‌های متقابل وضع کرده است؟

بسیاری از کارشناسان یادآور شده‌اند این تعرفه‌ها متقابل نیستند. تعرفه متقابل به این معنی است که تعرفه بر واردات هر کشور باید بر اساس تعرفه‌ای تعرفه‌ای شود که آن کشور بر کالاهای وارداتی از ایالات متحده وضع کرده به اضافه سایر موانع غیرتعرفه‌ای (مثل مقرراتی که باعث افزایش هزینه می‌شود) اما بررسی روش محاسبه کاخ سفید در تعیین تعرفه‌ها نشان می‌دهد که این رویکرد در مورد محاسبه تعرفه برای کشورهای مشمول تعرفه منظور نشده است. در عوض، نرخ تعرفه هر کشور بر این اساس کسری تجاری ایالات متحده به همان کشور محاسبه شده است.

همچنین، ترامپ در تعیین تعرفه بر کشورهایی که واردات آنها از آمریکا بیش از صادراتشان است از این فرمول عدول کرده است.

به عنوان مثال، در حال حاضر، ایالات متحده در تجارت با بریتانیا کسری تجاری ندارد. با اینهمه، بر واردات از این کشور نیز یک تعرفه ۱۰ درصدی بسته است.

در مجموع بیش از ۱۰۰ کشور مشمول تعرفه‌های جدید ترامپ شده‌اند.

ترامپ معتقد است که در عرصه تجارت جهانی، ایالات متحده مغبون واقع شده است. به نظر او، کشورهای دیگر کالاهای ارزان‌تر خود را به بازارهای ایالات متحده سرازیر می‌کنند و در نتیجه، به تولیدکنندگان آمریکایی آسیب زده و باعث بیکاری کارگران شاغل در آنها می‌شوند.

به گفته او، این کشورها در عین حال موانعی را ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود محصولات وارداتی از آمریکا قابلیت رقابت در بازارهای آنها را نداشته باشد.

بنابراین، ترامپ امیدوار است با به کارگیری تعرفه‌ها برای از بین بردن کسری تجاری، بخش تولیدی آمریکا را احیا و از مشاغل آنها محافظت کند.

اما آیا تعرفه‌های جدید به نتیجه مطلوب خواهند رسید؟

دیدگاه غالب اقتصاددانان این است که اگرچه تعرفه‌ها ممکن است کسری تجارت کالا بین ایالات متحده و کشورهای دیگر را کاهش دهد، اما کسری کلی بین ایالات متحده و سایر کشورهای جهان را کاهش نخواهد داد.

پروفسور جاناتان پورتس، استاد کینگز کالج دانشگاه لندن می‌گوید: «بله، کسری تجاری دوجانبه بین ایالات متحده و این کشورها را کاهش خواهد داد. اما بدیهی است که تأثیرات گسترده‌تری وجود خواهد داشت که در محاسبات مشخص نشده است.»

دلیل این است که کسری کلی ایالات متحده صرفا ناشی از موانع تجاری نیست، بلکه ناشی از نحوه عملکرد اقتصاد ایالات متحده است.

به عنوان مثال، آمریکایی‌ها بیش از درآمد خود هزینه و سرمایه‌گذاری می‌کنند و این شکاف به این معنی است که ایالات متحده بیش از آنچه که می‌فروشد از جهان خرید می‌کند. بنابراین تا زمانی که این وضعیت ادامه داشته باشد، ایالات متحده ممکن است علیرغم افزایش تعرفه‌ها با شرکای تجاری جهانی خود همچنان دچار کسری باشد.

انواعی از کسری‌ تجاری نیز می‌توانند به دلایل قانونی و نه صرفا به دلیل وجود تعرفه‌ها بروز کند. به عنوان مثال، خرید مواد غذایی که تولید آنها در کشورهای دیگر به خاطر شرایط آب و هوایی آسان‌تر یا ارزان‌تر است.

توماس سامپسون، استاد مدرسه اقتصاد دانشگاه لندن، معتقد است که این فرمول عملا نتیجه مهندسی معکوس برای منطقی جلوه دادن وضع تعرفه‌های گمرکی بر کشورهایی است که آمریکا با آنها کسری تجاری دارد. / بی بی سی

آمریکا چه کالاهایی را از ایران وارد می‌ کند؟

در پی وضع تعرفه‌ گمرکی ۱۰ درصدی برای واردات آمریکا از ایران، روح‌الله لطیفی، سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت میزان صادرات مستقیم ایران به آمریکا را در ۱۱ ماه نخست سال ۱۴۰۳، ۸۴ تن و ارزش آن را ۱۷۲ هزار و ۶۲۱ دلار اعلام کرد که بیش از ۵۵ درصد آن محصولات غذایی بوده است.

لطیفی گفت: میزان واردات کالا از آمریکا در ١١ ماهه نخست سال ١٤٠٣ حدود یک هزار و ۴۳۱ تن به ارزش ۹۳ میلیون و ۶۸۴ هزار و ۶۶۵ دلار بوده است.

وی گفت: ٧٥ درصد از واردات کالا از کشور آمریکا شامل انواع دارو، مکمل‌های غذایی، کیت‌های آزمایشگاهی، مواد اولیه جراحی، دندان‌پزشکی و دستگاه‌های پزشکی بوده و مابقی شامل مواد غذایی، اسانس‌ها و مکمل‌های غذایی، انواع اسید و نهاده‌های مولد دامی برای تکثیر نژاد دام از جمله جوجه، دام سنگین و میگو بوده است.

همچنین میوه‌های خشک، کتاب، کلوچه و خیارشور از نظر ارزش و وزن کالا در صدر فهرست کوتاه صادرات ایران به آمریکا هستند.

لطیفی همچنین گفت: «٧٥ درصد از واردات کالا از کشور آمریکا شامل انواع دارو، مکمل‌های غذایی، کیت‌های آزمایشگاهی، مواد اولیه جراحی، دندان‌پزشکی و دستگاه‌های پزشکی بوده و مابقی شامل مواد غذایی، اسانس‌ها و مکمل‌های غذایی، انواع اسید و نهاده‌های مولد دامی برای تکثیر نژاد دام از جمله جوجه، دام سنگین و میگو بوده است.»

وقایع مهم اقتصادی دیگر در نوروز 1404:

*ورودی آب به مخازن سدهای کشور تا 15 فروردین سال آبی جاری نسبت به سال گذشته 38 درصد کاهش یافته و حجم آب موجود در سدها نیز 17 درصد کمتر شده است. همچنین پرشدگی بسیاری از سدهای مهم کشور بین 25 تا 75 درصد کاهش داشته و سدهای حوضه دریاچه ارومیه 41 درصد افت را تجربه کرده‌اند.

*مصرف بنزین کشور در چهاردهم فروردین با رسیدن به ۱۳۱.۶ میلیون لیتر، نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۵ درصد افزایش داشته است. میانگین مصرف بنزین از اول تا چهاردهم فروردین ۱۳۱.۲ میلیون لیتر و اوج مصرف در روز دوازدهم با ۱۵۰.۲ میلیون لیتر ثبت شده است.