اختلال حافظه یکی از بیماری های شایع به ویژه در سنین سالمندی است. در واقع فراموشی می‌تواند، بخشی طبیعی از روند پیری باشد. اما در مواقعی این فراموشی خبر از شروع بیماری زوال عقل یا به اصطلاح دمانس می دهد. اما از کجا باید فهمید که فرد به بیماری دمانس مبتلا شده است؟ دکتر مهرداد روزبه ، متخصص بیماری های مغز و اعصاب و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به این پرسش گفت: زوال عقل یک افت تدریجی در عملکردهای شناختی فرد است که مهم ترین آن اشکال در حافظه است؛ هر چند ممکن است، زوال عقل سبب تغییراتی در عملکردهای اجرایی کلامی یا رفتاری بیمار شود.
دکتر روزبه با اشاره به اینکه بیماری زوال عقل گاهی موجب تغییرات رفتاری در بیماران می شود، افزود: گاهی اطرافیان بیمار اظهار می کنند که شخصیت بیمار عوض شده است که این مسئله می تواند از نشانه های بیماری زوال عقل باشد.
رابطه افت عملکردهای روزانه و زوال عقل
به گفته وی، اگر میزان تغییرات شناختی باعث افت عملکردهای روزانه فرد شود یا به عبارتی فرد برای انجام کارهای روزانه نیازمند فرد دیگری باشد، باید برای بررسی و تشخیص بیماری زوال عقل تحت معالجه قرار گیرد.
این متخصص بیماری های مغز و اعصاب یادآور شد: ضروری است، پزشک در موقع گرفتن شرح حال بیمار به نکاتی از قبیل اینکه آیا بیمار اخیرا عمل حاد جراحی یا عفونت داشته است، توجه کند؛ زیرا ممکن است عملکرد شناختی بیمار مانند ضعف حافظه در نتیجه عمل جراحی یا عفونتی که به تازگی پشت سرگذرانده است، دچار اختلال موقت شده و اختلال حافظه اش مرتبط با زوال عقل نباشد.
وی ادامه داد: همچنین پزشک قبل از تشخیص بیماری زوال عقل باید مطمئن شود که اختلال حافظه بیمار به دلایل روانپزشکی مانند اضطراب، استرس و افسردگی نیست.
دکتر روزبه یادآور شد: شایع ترین نوع زوال عقل ، آلزایمر است که بین ۶۰ تا ۸۰ موارد را شامل می شود. بعد از آن بیماری های عروقی مانند سکته های مغزی هستند که شایع ترین آن ابتلا به آلزایمر همزمان با تغییرات عروقی در مغز است.
وی همچنین گفت: نوع دیگر تقسیم بندی زوال عقل بر این اساس است که کدام ناحیه از مغز درگیر شده است ؛ برای مثال نوعی از این بیماری بخش جلویی مغز را درگیر می کند که بر حسب اینکه کدام ناحیه درگیر شده است، علایم بیمار متفاوت است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: آلزایمر بیشتر کورتکس مغز را درگیر می کند که در این حالت بیماران معمولا اختلال حافظه پیدا می کنند. اما در صورتی که سایر بخش های مغز درگیر شود، بیمار با این شکایت که سرعت تفکرش کند شده است، مراجعه می کند و وقتی از او سوال می کنیم، خیلی دیرتر پاسخ می دهد.
آیا زوال عقل وابسته به سن است؟
دکتر روزبه در پاسخ به این پرسش گفت: بر اساس آمار ارایه شده در سال ۲۰۱۹ مشخص شد که ۵۷ میلیون نفر در دنیا مبتلا به دمانس یا زوال عقل هستند که ۶۰ تا ۸۰ درصد آن ها مربوط به مبتلایان به آلزایمر بوده است.
وی تصریح کرد: از بین این مبتلایان به آلزایمر تنها یک درصد زیر ۶۵ سال سن داشتند که اینها مربوط به آلزایمرهایی با زمینه ژنتیک قوی هستند.
این متخصص بیماری های مغز و اعصاب تاکید کرد: اگر فردی در خانواده خود کسی را داشته که زیر ۶۵ سال به آلزایمر مبتلا شده ، بهتر است از نظر ژنتیکی مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که دارای ژن مورد نظر باشد، به وی توصیه خواهد شد که از عوامل خطر ساز که مهم ترین آن سبک زندگی ناسالم است، دوری کند.
