یک روزنامه انگلیسی در مقاله‌ای به بررسی آخرین روند تحولات میان ایران و آمریکا پرداخته است. نویسنده این گزارش با اشاره به هفت سال پیش و تصمیم دونالد ترامپ به خروج از توافق هسته‌ای نوشت: ترامپ هفت سال با هدف خاصی وارد اتاق پذیرایی دیپلماتیک کاخ سفید شد و سخنانی ایراد کرد که به مرگ یک موفقیت بزرگ دیپلماسی جهانی در نظر بسیاری از کشور‌های دیگر صحه گذاشت. رئیس‌جمهوری آمریکا با اعلام اینکه سعی دارد با تلاش‌های جدیدی مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شود، با امضای یک یادداشت، تحریم‌های گسترده‌ای را علیه جمهوری اسلامی ایران مجدداً اعمال کرد که آغاز کمپین فشار حداکثری او بود.
به گزارش ایران به نقل از فایننشال‌تایمز، ترامپ در عرض ۱۲ دقیقه، توافقنامه ۲۰۱۵ باراک اوباما با تهران را که فعالیت‌های هسته‌ای ایران را بشدت محدود می‌کرد و مورد حمایت اروپا، روسیه و چین بود، از بین برد و ادعا کرد: «اگر هیچ کاری نکنیم، می‌دانیم که در مدت کوتاهی دقیقاً چه اتفاقی خواهد افتاد. ایران در جهان در آستانه دستیابی به خطرناک‌ترین سلاح‌های جهان قرار خواهد گرفت.»
این رسانه خبری با اشاره به اینکه اکنون که ترامپ دوباره در کاخ سفید است، با پیامد‌های تصمیم سال ۲۰۱۸ خود مواجه است، ادعا می‌کند: «ایران از پایبندی به توافق به سمت افزایش فعالیت هسته‌ای خود رفته و اکنون در مسیر برخوردی با غرب قرار دارد که قرار است در سال‌جاری به اوج خود برسد. در این میان، خطر جنگ جدیدی در خاورمیانه وجود دارد و اگر ایران احساس خطر وجودی کند، ممکن است ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را تسلیحاتی کند و به دهمین قدرت هسته‌ای جهان تبدیل شود.»
این رسانه غربی به نقل از «کلسی داونپورت»، مدیر سیاست عدم اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات می‌نویسد: «در غیاب این شرایط، تنش‌های فزاینده از کنترل خارج خواهد شد. برخی از افراد به دنبال درگیری هستند. دولت راست‌گرای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل از آمریکا می‌خواهد که از اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی حمایت کند. حتی به نظر می‌رسد کشور‌های اروپایی امضاکننده توافق ۲۰۱۵ شامل انگلیس، فرانسه و آلمان که به E۳ معروف هستند در مسیر درگیری با تهران قرار دارند. آنها با تصمیم اولیه ترامپ برای خروج از توافق مخالفت کردند و تلاش کردند با دولت بایدن آن را احیا کنند، اما با گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران روز به روز ناامیدتر می‌شوند.»
بنابر این گزارش، نقطه بحران در پاییز، پیش از انقضای بند‌های کلیدی برجام در ۱۸ اکتبر ایجاد خواهد شد. کشور‌های E۳ تهدید کرده‌اند که از این مهلت برای فعال کردن فرآیند «اسنپ بک» استفاده کنند که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را مجدداً اعمال می‌کند. دیپلمات‌های غربی اعتراف می‌کنند بازگشت تحریم‌ها لحظه‌ای خطرناک خواهد بود که تندرو‌ها در آمریکا و اسرائیل را تقویت می‌کند و تهدید اقدام نظامی را افزایش می‌دهد.
با این حال، آنها احساس می‌کنند که اگر پیشرفت دیپلماتیک وجود نداشته باشد، گزینه دیگری ندارند. جمهوری اسلامی ایران قبلاً هشدار داده است که در صورت فعال شدن فرآیند بازگشت، از معاهده عدم اشاعه خارج خواهد شد و حالا نیز با گسترش چشمگیر تولید اورانیوم غنی‌شده به ۶۰ درصد که نزدیک به سطح تسلیحاتی است، شروط بیشتری را مطرح کرده است.
جامعه اطلاعاتی آمریکا معتقد است ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، اما این کار کاملاً در توان آنهاست. در چنین شرایطی این امید وجود دارد که ایران و آمریکا بتوانند یک راه‌حل دیپلماتیک برای کاهش بزرگ‌ترین بحران اشاعه از زمان اولین آزمایش‌های تسلیحاتی کره شمالی در دو دهه پیش پیدا کنند. ترس این است که زمان برای رئیس‌جمهوری آمریکایی معامله‌گر و غیرقابل پیش‌بینی که باید به یک راه حل سیاسی با ایران دست یابد، به پایان برسد.
در همین راستا ایران یک محاسبه پرخطر انجام داده و برنده کسی است که حاضر است همه چیز را به خطر بیندازد و به جای ترس از تغییر مسیر، مسیر خود را ادامه دهد.
وقتی ترامپ در ژانویه به قدرت بازگشت، امید‌هایی وجود داشت که شاید دیپلماسی ممکن شود، زیرا او بار‌ها اعلام کرده است که می‌خواهد با ایران به توافق برسد. تهران نیز نشان داده بود که آماده است به مذاکرات هسته‌ای بازگردد. مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری جدید ایران نیز در انتخابات سال گذشته پیروز شد و وعده داد که تحریم‌ها را لغو کند.
ولی نصر، استاد مطالعات پیشرفته بین‌المللی در دانشگاه جانز هاپکینز، می‌گوید بازگشت کمپین فشار حداکثری «اساساً پویایی در ایران را تغییر داد». برخی در داخل ایران که از ابتدا مخالف برجام بودند، تلاش کردند از فشار بر ایران برای تضعیف پزشکیان و حامیان اصلاح‌طلب او بهره‌برداری کنند.
نصر می‌گوید: «این یادداشت باد را در بادبان تندرو‌ها انداخت که فوراً گفتند: به حرف‌های ترامپ نگاه نکنید، به متن چیزی که امضا کرده نگاه کنید.» همه اینها درحالی است که تا اینجا پیام‌رسانی ترامپ متناقض بوده است. تنها چند ساعت پس از انتشار یادداشت، او در شبکه اجتماعی خود اعلام کرد که امیدوار است بر سر یک توافق صلح هسته‌ای تأیید شده با ایران مذاکره کند.
ایران، اما مذاکرات تحت فشار حداکثری یا تهدید جنگ را رد کرده و اعلام کرده واشنگتن قابل اعتماد نیست. ترامپ در ماه مارس، نامه‌ای به رهبر ایران ارسال کرد و ترجیح خود برای توافق را مجدداً بیان کرد. او پس از ارسال نامه گفت: «من قصد آسیب رساندن به ایران را ندارم»، اما تهدید اقدام نظامی را مطرح کرد: «دو راه برای برخورد با ایران وجود دارد: نظامی یا توافق». با این حال، تنها چند روز بعد مشاور امنیت ملی او، مایک والتز، گفت که دولت به دنبال «برچیدن کامل» برنامه ایران است - چیزی که برای ایران غیرقابل مذاکره است - در روز یکشنبه، ترامپ ادعا کرد اگر تهران با توافق موافقت نکند «بمباران‌هایی خواهد شد که مانند آن را هرگز ندیده‌اند.»
این اظهارات درحالی است که ایران هفته گذشته به نامه پاسخ داده بود. چالش ایران این است که تشخیص دهد چه نوع توافقی ممکن است ترامپ را راضی کند؛ آیا او روی توافقی متقابل تمرکز خواهد کرد تا بتواند ادعا کند یک بحران جهانی را حل کرده است یا اینکه برای تسلیم کامل فشار خواهد آورد؟
درحالی که تندرو‌های کاخ سفید و نتانیاهو به دنبال این هستند که ترامپ را متقاعد به حمله نظامی به ایران کنند، افرادی مثل مارک دوبوویتز، از بنیانگذاران اندیشکده محافظه‌کار بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در واشنگتن، می‌گوید که درباره مسیر احتمالی ترامپ مطمئن نیست. او اشاره می‌کند در کنار تندرو‌های دولت، افراد دیگری نیز وجود دارند که با جنبش «مگا» همسو هستند و نسبت به درگیری با ایران هشدار می‌دهند؛ افرادی مانند تاکر کارلسون، شخصیت رسانه‌ای راست‌گرا.
دوبوویتز می‌گوید: «ممکن است برای ترامپ جمهوری اسلامی استثنا باشد؛ به گونه‌ای که او به دنبال اعمال قدرت آمریکا باشد. اما از سوی دیگر، خطر این است که ایرانی‌ها پیشنهادی شبیه برجام پلاس بدهند و سپس ترامپ آن را بزرگ‌ترین توافق تاریخ بنامد.»
تحلیلگران و دیپلمات‌ها هشدار می‌دهند که نباید آسیب‌پذیری تهران را بیش از حد بزرگ جلوه داد. ولی نصر می‌گوید: «ایران ضعیف است، اما ضعف در چشم بیننده است. تهران قادر به انجام بسیاری از کار‌ها در خلیج فارس است و چیز‌های زیادی می‌توانند اشتباه پیش بروند.
وقتی ایران احساس خطر می‌کند، معمولاً سعی می‌کند اطمینان دهد که دیگران نیز هزینه‌ای بپردازند و شروط خود را افزایش می‌دهد.
اگرچه دیپلماسی دشوار است، اما هنوز امید به این وجود دارد که توافقی حاصل شود. دیپلمات‌های ایرانی مطرح کرده‌اند که دستورالعمل مقامات عالی کشور در مورد مذاکرات، امکان گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم را که پیش از این رخ داده است، رد نمی‌کند.»
