به گزارش الجزیره، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران طی سلسله تماس‌های تلفنی با سران کشور‌های حوزه خلیج فارس، آمادگی خود را برای تقویت همکاری‌ها با همسایگان و کاهش تنش‌های منطقه‌ای تایید و بر اهمیت گفت‌و‌گو برای دستیابی به ثبات در منطقه تاکید کرد.

این تحرکات در برهه حساسی صورت می‌گیرد چرا که ایران علاوه بر تنش‌های مستمر در منطقه از جمله تجاوز به غزه، یمن، لبنان و سوریه، با فشار فزاینده آمریکا مواجه است، شرایطی که این ابتکارات را به فرصتی برای اصلاح روابط تهران و کشور‌های حوزه خلیج فارس تبدیل کرده است.

پزشکیان در تماس با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، تاکید کرد که ایران «هیچ وقت به دنبال جنگ یا درگیری نبوده است» و «در دکترین امنیتی و دفاعی ما جایی برای استفاده غیر صلح آمیز از انرژی هسته‌ای وجود ندارد». ایران همچنین "آماده تعامل و مذاکره برای حل برخی تنش‌ها با کشور‌های همسایه بر اساس منافع و احترام متقابل است. "

ایران و چشم انداز همکاری با همسایگانش

پزشکیان همچنین در گفت‌و‌گو با شیخ مشعل الاحمد امیر کویت بر آمادگی خود برای همکاری برای گسترش روابط در زمینه‌های مختلف با کویت و سایر کشور‌های همسایه برای تعمیق و تقویت روابط برادری و همسایگی تاکید کرد.

امیر کویت نیز با قدردانی از تمایلات "سازنده و مثبت" ایران، تلاش‌های این کشور برای تعمیق روابط با کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس را تحسین و تاکید کرد که "کویت از حل و فصل اختلافات از طریق گفت‌و‌گو و بدون زور حمایت و استقبال می‌کند. "

همین مضمون در تماس پزشکیان با شیخ محمد بن زاید آل نهیان رئیس دولت امارات نیز تکرار شد و پزشکیان بر تلاش ایران برای تقویت بیشتر روابط خود با کشور‌های اسلامی و همسایگان تاکید کرد و بر تمایل خود برای سفر به امارات و گشودن کانال‌های گفت‌و‌گو درباره راه‌های همکاری بین دو کشور تاکید کرد.

شیخ آل نهیان نیز به نوبه خود بر "اهمیت تقویت پل‌های ارتباطی بین دو کشور مطابق با منافع مشترک و آینده‌ای روشن برای منطقه" تاکید کرد.

پزشکیان همچنین در جریان تماس خود با حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین، اشتیاق ایران را برای «توسعه بیشتر روابط با بحرین» و «اهمیت زیادی برای تقویت و گسترش روابط با همسایگان خود» اعلا کرد. پادشاه بحرین نیز به نوبه خود به "روابط خوب و پایدار" بین بحرین و ایران اشاره کرد و بر تمایل بحرین برای "توسعه بیشتر این روابط" تاکید کرد.

این تماس‌ها نشان‌دهنده تمایل ایران برای گشایش در برابر همسایگان خود در حوزه خلیج‌فارس و کاهش تنش‌های منطقه‌ای در شرایطی است که منطقه شاهد چالش‌های پیچیده‌ای است که نیازمند همکاری و گفت‌وگوی بیشتر است.

بر همین اساس، تحلیلگران بر این باورند که در صورت رعایت مجموعه‌ای از اصول اساسی و فعال شدن مسیر‌های همکاری مشترک، فرصت واقعی برای گشودن صفحه و روابط جدید میان ایران و کشور‌های حوزه خلیج فارس وجود دارد.

ارکان همگرایی

محمد بیات، تحلیلگر مسائل منطقه می‌گوید یکی از مهم‌ترین عوامل گشودن صفحه جدیدی از گفت‌و‌گو‌های سازنده بین ایران و کشور‌های حوزه خلیج فارس، «بازگشت به اصول مندرج در منشور سازمان ملل متحد و تفاهماتی است که اخیراً منعقد شده است، تفاهماتی مانند توافق پکن بین ایران و عربستان».

او به الجزیره نت گفته است: ارکان اساسی هر نزدیکی واقعی و گشایش بین دو طرف در احترام به حاکمیت، عدم مداخله در امور داخلی و سازماندهی روابط بر اساس مساوات است.

بیات تاکید کرد که صحنه منطقه‌ای خالی از پیچیدگی‌هایی نیست که ممکن است مانع این گفت‌و‌گو شود و «شاخص‌هایی وجود دارد که روابط را به سمت تنش سوق می‌دهد، مانند تلاش دولت کنونی آمریکا برای احیای سیاست «فشار حداکثری» که ممکن است ایران را به فصل هفتم بازگردانده و بر شانس گسترش روابط تأثیر منفی بگذارد. با این حال، وی افزود: "با این وجود، اراده منطقه‌ای برای کاهش تنش عامل مهمی است که می‌توانیم بر اساس آن روابط را گسترش دهیم. "

بیات در خصوص زمینه‌های همکاری‌های موجود و احتمالی در آینده میان ایران و کشور‌های حوزه خلیج فارس تاکید کرد: «ایران در ازای سرمایه‌های کلان کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس، از ظرفیت‌های طبیعی و انسانی عظیمی برخوردار است» و در صورت رفع «نگرانی‌های امنیتی»، «دو طرف می‌توانند در زمینه‌های انرژی، معدن، صنعت، و صنعت، و حتی ایجاد نیروگاه‌های ارزان قیمت انرژی در خلیج‌فارس و بهره مندی از تأمین نیروی کار و انرژی ارزان شود که برای طرفین سودمند است.»

به گفته بیات، جغرافیا همچنین به دو طرف فرصت‌های بزرگی برای ادغام به ویژه در مناطق اوراسیا و شمال اقیانوس هند می‌دهد. بیات خواستار هماهنگی بیشتر بین اتاق‌های بازرگانی، امضای موافقت نامه‌های راهبردی بین وزارتخانه‌های اقتصاد و دارایی و تدوین برنامه همکاری مشترک برای ۵ یا ۱۰ سال به دور از "منطق درگیری و خصومت" شد.

اولویت کشورهای منطقه امنیت است

جواد حیران نیا، استاد روابط بین‌الملل نیز معتقد است عواملی که گفت‌وگوی سازنده میان ایران و کشور‌های حاشیه خلیج فارس را باعث شده، ناشی از «تغییرات عمده ژئوپلیتیکی» در منطقه از جمله کاهش علاقه آمریکا به منطقه خلیج فارس در نتیجه تمرکز بر رویارویی با چالش‌های دیگر مانند ظهور چین است.

حیران نیا به الجزیره نت گفت: کشور‌های حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات متوجه شده‌اند که ثبات منطقه نه تنها برای امنیت منطقه، بلکه برای دستیابی به اهداف اقتصادی و توسعه‌ای آنها نیز مهم است، به ویژه در پرتو چشم انداز بلندپروازانه‌ای مانند چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان که "نیازمند یک محیط باثبات و امن است. "

حیران نیا توضیح داد که علاقه روزافزون به تقویت ثبات منطقه‌ای، کشور‌های خلیج فارس را بر آن داشته تا سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که تنش‌ها با ایران را به ویژه در زمینه مسائلی مانند جنگ یمن کاهش دهد، زیرا ریاض به دنبال پایان دادن به مناقشه و دستیابی به ثبات پایدار است.

به گفته حیران نیا، این رویکرد به معنای نادیده گرفتن اختلافات نیست، بلکه بر کاهش تنش‌ها و یافتن راه حل‌هایی متمرکز است که از ثبات منطقه‌ای به دور از دخالت‌های خارجی حمایت می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: تحولات اقتصادی در خلیج فارس از جمله کاهش وابستگی به نفت و ارتقای توانایی تامین نیاز‌های انرژی به طور مستقل، کشور‌های منطقه را بیشتر مشتاق کرده است تا بتوانند سیاست‌های امنیتی و منطقه‌ای خود را شکل دهند.

منافع مشترک

حیران نیا در خصوص چشم‌انداز آینده این همکاری‌ها تاکید کرد که ایران به دنبال افزایش همکاری‌ها با کشور‌های خلیج‌فارس از طریق مکانیسم‌های مشترکی است که امنیت منطقه‌ای را بهبود می‌بخشد و مناقشات باقی‌مانده را حل می‌کند و نشان می‌دهد که فرصت‌هایی برای توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف از جمله امنیت دریایی، انرژی‌های تجدیدپذیر و مبادلات تجاری وجود دارد، مشروط بر اینکه این سیاست‌های متقابل مبتنی بر درک پایداری و حاکمیت بر اساس اصول متقابل بودن و حاکمیت این سیاست‌ها باشد.

به نظر حیران نیا، کشور‌های حوزه خلیج فارس به اهمیت حفظ «روابط متوازن» با ایران، به ویژه با توجه به تنش‌های مداوم با قدرت‌های بزرگی مانند آمریکا و اسرائیل، پی برده‌اند. وی تاکید کرد که هدف هر گونه نزدیکی با ایران تنها حل و فصل مسائل دوجانبه نیست، بلکه تضمین این است که این اقدام بخشی از یک سیستم گسترده‌تر ثبات منطقه‌ای است که در خدمت منافع همه باشد.

به گفته وی این احتمال وجود دارد که مرحله بعدی شاهد تلاش‌های مستمر برای کاهش تنش، با فرصت‌هایی برای گسترش زمینه‌های همکاری باشیم، مشروط بر اینکه «منافع مشترک» مبنای تفاهم بین طرفین باقی بماند.

منبع: رویداد 24