فرارو– پاسخ ایران به نامه دونالد ترامپ چندی پیش از طریق عمان به واشینگتن رفت تا روابط پر فراز و نشیب ایران و آمریکا به یک مرحله دیگر برود. سیدعباس عراقچی در حاشیه حضور در نماز عید فطر، اعلام کرد که نامه به دست آمریکایی‌ها رسیده است.
به گزارش فرارو، محتوای نامه ترامپ خطاب به مقام معظم رهبری و پاسخ ایشان که از سوی وزارت امور خارجه تهیه و ارسال شد به صورت رسمی منتشر نشده است. هر آنچه می‌دانیم مربوط به توصیف‌ها، تحلیل‌ها و گاهی اظهار اطلاع از محتوای این پیام‌هاست. گاهی این توصیفات از سوی مقامات مسئول ارائه شده و گاهی به کارشناسان مربوط می‌شود.
آخرین اظهارنظر درباره درخواست‌های کلی آمریکا از ایران طی سال‌های گذشته، مربوط به حسن کاظمی قمی سفیر پیشین ایران در عراق و افغانستان و از فرماندهان ارشد پیشین نیروی قدس سپاه است. کاظمی قمی در برنامه به افق فلسطین شبکه افق سیما (۱۲ فروردین) اظهار داشت که اصل خواسته‌های راهبردی آمریکایی‌ها از ایران پس از برجام انحلال نهاد‌های ایجاد شده پس از انقلاب به خصوص سپاه پاسداران، عدم دخالت ایران در منطقه، کاهش برد موشک‌های ایران به ۲۰۰ کیلومتر، خلع سلاح گروه‌های مقاومت و مسئله حقوق بشر است.
چندی پیش محمدکاظم آل صادق، سفیر ایران در عراق نیز در اظهار نظری گفته بود که ترامپ در نامه خود به ایران، درخواست انحلال حشدالشعبی یا بسیج مردمی عراق را ارائه کرده است. او همچنین بر این موضوع تاکید کرد که ایران فقط در حوزه هسته‌ای گفتگو میکند.
استیون ویتکاف، نماینده ترامپ در خاورمیانه، ابتدای فروردین در گفت‌و‌گو با یک پادکست راجع به محتوای این نامه اظهارنظر کرده بود. او مدعی شد که ترامپ در این نامه دنبال تهدید ایران نبوده و تنها دو گزینه مذاکره و صلح و جنگ را مطرح کرده است.
پس از انتشار خبر نگارش این نامه در ۱۷ اسفند، هر کدام از رسانه‌های خارجی با توجه به منابع خود ادعا‌هایی در مورد محور‌های نامه منتتشر کردند. آسوشیتدپرس نوشت که تمرکز این نامه بر برنامه هسته‌ای ایران است که به سرعت پیشرفت میکند. اسرائیل هیوم نیز نوشت که ترامپ امیدوار است ایران را برای گفت‌و‌گو درباره برچیدن صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای از طریق توافق ترغیب کند.
ویلیام بیمن، استاد دانشگاه مینه‌سوتای آمریکا در گفتگویی که ۱۹ اسفند با سایت تابناک داشت، محتوای نامه ترامپ را متمرکز بر تسلیم محض ایران دانست.
مجید عباسی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در برنامه گفتگوی ویژه خبری ۲۳ اسفند مدعی وجود یک پیش‌شرط شد. به گفته او، پیش شرط پیشنهاد مذاکره ترامپ به ایران، تعدیل روابط با لبنان، عراق، یمن و کشور‌هایی است که به عنوان محور مقاومت شناخته می‌شوند.
جمع‌بندی این اظهارات نشان می‌دهد که به شرط صحت تمام آنان، برنامه هسته‌ای به خصوص غنی‌سازی و حمایت ایران از گروه‌های معروف به محور مقاومت در نامه ترامپ محور اصلی را دارد. با توجه به اظهارات ویتکاف، احتمالاً نامه لحن خیلی آرامی نداشته باشد.
جامع‌ترین توصیف از محتوای نامه، مربوط به سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح است. باقری صبح ۱۷ فروردین در دیدار با فرماندهان، مدیران و کارکنان ستاد کل و قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص) گفت: «امروز جهانیان شاهد هستند که او علاوه بر دشمنان، با دوستان و متحدانش هم درگیر شده است. اخیرا هم نامه‌ای برای مقام معظم رهبری نوشت و پاسخ درخور خودش را هم با لحاظ تدابیر و اوامر ایشان دریافت کرد. تدابیر ایشان بر این مبنا بود که ما آغازگر جنگ نیستیم؛ هرگونه تهدید را با تمام قوا پاسخ خواهیم داد؛ به دنبال آرامش در منطقه هستیم؛ در مسئله‌ی هسته‌ای به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و نیاز‌های ملت خودمان را در هسته‌ای دنبال می‌کنیم؛ مذاکره مستقیم نخواهیم کرد، اما مذاکره غیرمستقیم ایرادی ندارد؛ شما بدقول‌ترین و بدعهدترین طرف در مذاکرات گذشته بودید و لذا هیچ اعتمادی به شما وجود ندارد. این پاسخ معقول و بسیار حکیمانه به این جهت است که هم مردم کشور ما و هم مردم جهان بدانند که راهبرد جمهوری اسلامی ایران، دفاع از منافع خودش و پیشرفت و حرکت به سمت افق‌های ترسیم شده است. جمهوری اسلامی ایران جنگ طلب نیست، اما قلدری و زورگویی را نمی‌پذیرد و در مقابل آن ایستادگی خواهد کرد.»
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشور نیز در جلسه ۱۰ فروردین هیئت دولت محتوای مشابهی را مطرح کرده بود: «در این پاسخ اگر چه موضوع مذاکره مستقیم میان دو طرف رد شده، اما عنوان شده مسیر مذاکره غیرمستقیم باز است و تاکید شده ایران هیچ‌گاه از مذاکره پرهیز نداشته و این فقط بدعهدی‌ها بوده که باعث بروز مشکل در این مسیر شده که باید جبران شده و اعتماد‌ها بازسازی شوند؛ این، نوع رفتار آمریکایی‌هاست که ادامه مسیر مذاکره را مشخص میکند.»
سیدعباس عراقچی، رئیس دستگاه دیپلماسی، در مراسم مراسم بزرگداشت نوروز ۱۴۰۴ که با حضور سفرا، روئسای نمایندگی‌های دیپلماتیک در ایران و همسران آنها برگزار شده بود به موضوع محتوای نامه اشاره کرد: «پاسخ ایران به نامه رئیس‌جمهور آمریکا متناسب با محتوا و لحن نامه وی داده شده و در عین حال فرصت استفاده از دیپلماسی نیز حفظ شده است.» این بخش از صحبت وزیر خارجه می‌تواند نشانه وجود لحن تند و تهدید از سوی ترامپ باشد.
او همچنین اعلام کرد که جمهوری اسلامی حاضر است مسیر مذاکرات غیرمستقیم را بیازماید. علت خودداری از پرداخت به مذاکرات رسمی را نیز تشریح کرد: «مذاکره مستقیم با طرفی که مدام تهدید به توسل به زور بر خلاف منشور ملل متحد میکند و مواضع متناقضی توسط مقام‌های مختلف آن بیان می‌شود، بی‌معنا خواهد بود، اما ما همچنان به دیپلماسی پایبند بوده و حاضریم مسیر مذاکره غیرمستقیم را بیازماییم.»
علی شمخانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی که مسئولیت هماهنگی‌های میان‌دستگاهی در پرونده هسته‌ای به او تفویض شده است نیز روز ۸ فروردین درباره این پاسخ گفته است: «پاسخ ایران به نامه ترامپ توسط دستگاه‌های مختلف ذیربط کشور تهیه شد؛ پاسخی که ایران در این نامه داده خویشتندارانه است.»
علی لاریجانی، مشاور مقام معظم رهبری و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در جریان حضور خود در گفتگوی ویژه خبری در ۱۱ فروردین، در این باره گفت: «محتوای نامه ترامپ همین صحبت هایی است که بیان میکند. در امور دیپلماتیک مرسوم نیست که محتوای نامه ها علنی شود اما در کل همان حرفهایی است که مدام بر زبان می‌آورد.»
با توجه به تاکید ۴ مقام ارشد کشوری، لشکری و دیپلماتیک کشورمان مبنی بر این که پاسخ ایران به نامه ترامپ متناسب با لحن رئیس‌جمهور آمریکا تنظیم شده، می‌توان بار دیگر این طور نتیجه گرفت که نامه ارسالی از واشینگتن لحن دوستانه‌ای نداشته است.
