تلاش رئیس جمهور آمریکا دونالد ترامپ برای تغییر نظم تجارت‌جهانی با وضع تعرفه‌های سنگین، ارزش بازار سهام ایالات‌متحده را طی دو روز ۵.۴ تریلیون دلار کاهش داد، در حالی‌که چین با اعمال تعرفه‌های متقابل‌به این اقدام واکنش نشان‌داد و ترس از وقوع رکود در اقتصاد جهانی را تشدید کرد.
به گزارش دنیای اقتصاد، بر اساس گزارش فایننشال تایمز، شاخص S&P ۵۰۰ روز جمعه ۶ درصد سقوط کرد و پس از کاهش ۴.۸ درصدی در روز پیش از آن، ۵.۳۸ تریلیون دلار از ارزش بازار خود را از دست داد. این اتفاق پس از اعلامیه «روز آزادی» رئیس جمهور آمریکا در روز چهارشنبه رخ‌داد.
کاهش ۹.۱ درصدی این شاخص در طول هفته گذشته، بزرگ‌ترین کاهش از زمان آغاز همه گیری کرونا در پنج سال‌قبل محسوب می‌شود. سهام شرکت‌های فناوری، از جمله غول‌هایی مانند اپل و آمازون، عقب‌نشینی کرد و شاخص تکنولوژی محور نزدک بیش از ۲۰ درصد از اوج خود در نیمه دسامبر فاصله گرفت و وارد منطقه «بازار خرسی» شد. در آن‌سوی آتلانتیک، شاخص استاکس ۶۰۰ اروپا ۸.۴ درصد طی هفته گذشته کاهش‌یافت، در حالی‌که فوتسی۱۰۰ بریتانیا ۷ درصد سقوط کرد. شاخص MSCI آسیا نیز ۴.۵ درصد تنزل یافت.
این آشفتگی نشان می‌دهد؛ برنامه‌های ترامپ برای اعمال تعرفه ۱۰ درصدی فراگیر و اعمال تعرفه‌های «متقابل» بیشتر بر بسیاری از کشور‌ها ظرف چند روز، اعتماد سرمایه‌گذاران را مختل‌کرده و نگرانی‌ها از کندی رشد در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان را به‌همراه داشته‌است.
چین، بزرگ‌ترین صادرکننده جهان، روز جمعه با اعلام تعرفه ۳۴ درصدی بر تمامی واردات از ایالات‌متحده، بر شدت این ناامیدی افزود. به گفته آجای راجادیهاکشا، رئیس جهانی بخش تحقیقات بانک بارکلیز: «اگر تعرفه‌های متقابل‌تا ۹ آوریل لغو نشوند که فکر نمی‌کنم این اتفاق بیفتد، احتمالا شاهد رکود در ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا خواهیم بود.»
او افزود: «اگر این جنگ تجاری جهانی به‌سرعت پایان نیابد، فکر می‌کنیم که ایالات‌متحده در سال‌جاری وارد رکود خواهدشد.»
جرمی پاول، رئیس فدرال‌رزرو، همچنین روز جمعه هشدار داد؛ تعرفه‌های ترامپ باعث «افزایش تورم و رشد کندتر» خواهد شد.
او گفت: «اکنون مشخص شده‌است که افزایش تعرفه‌ها بسیار بیشتر از آنچه که انتظار می‌رفت خواهد بود. احتمالا اثرات اقتصادی نیز به همین شکل خواهد بود.»
پیش از سخنرانی پاول، ترامپ از رئیس فدرال‌رزرو خواسته بود که هزینه‌های استقراض را کاهش دهد و در پلتفرم رسانه اجتماعی خود نوشت: «این زمانی کاملا مناسب برای کاهش نرخ بهره است.»
او همچنین با اشاره به برنامه پکن برای مقابله با تعرفه‌های ایالات‌متحده با وضع تعرفه‌های سنگین، ادعا کرد؛ چین «وحشت کرده‌است؛ چیزی که توان انجام آن را ندارد.»
اما اظهارات رئیس جمهور ایالات‌متحده کمکی به آرامش بازار سهام نکرد و نگرانی‌ها از بدتر‌شدن وضعیت اقتصادی همچنان ادامه دارد. جی پی مورگان روز جمعه پیش‌بینی خود را برای رشد اقتصاد آمریکا کاهش داد و اعلام کرد اکنون انتظار دارد تولید ناخالص داخلی در ۲۰۲۵ به میزان ۰.۳ درصد کاهش یابد، در مقایسه با پیش‌بینی قبلی که رشد ۱.۳ درصدی بود. این بانک پیش‌بینی کرد؛ «رکود در فعالیت‌های اقتصادی نرخ بیکاری را به ۵.۳ درصد برساند.»
سیتی گروپ نیز برآورد رشد اقتصادی خود برای ایالات‌متحده در ۲۰۲۵ را به ۰.۱ درصد کاهش داد، در حالی‌که پیش از این آن را ۰.۶ درصد پیش‌بینی کرده‌بود. به گفته این بانک: «عدم‌اطمینان در مورد چشم انداز اقتصادی آمریکا در بالاترین سطح خود از زمان اختلالات کووید قرار دارد. هیچ اقتصاد پیشرفته مدرن تاکنون تعرفه‌ها را به این شدت و سرعت افزایش نداده‌است.» این احساس بدبینی تضاد چشمگیری با گزارش اشتغال قوی ماه مارس داشت که روز جمعه منتشر شد و نشان می‌داد که بازار کار ایالات‌متحده شغل‌های بیشتر از پیش‌بینی‌ها اضافه‌کرده و نرخ بیکاری ۴.۲ درصد است. در نشانه دیگری که حاکی از وجود نگرانی عمیق در بازارهاست، سرمایه‌گذاران از اوراق قرضه شرکتی کم اعتبار و دیگر دارایی‌های پرریسک فرار کردند و به پناهگاه‌های امنی مانند اوراق خزانه داری روی‌آوردند.
در چنین شرایطی، عرضه سهام شدت گرفت و بانک‌ها از مشتریان صندوق‌های پوشش‌ریسک خواستند که برای جبران خسارت ناشی از نوسانات بازار، پول بیشتری تامین کنند. در همین حال، چندین شرکت برنامه‌های عرضه اولیه عمومی خود را متوقف کردند. شاخص ویکس که معیار سنجش نوسانات در بازار سهام ایالات‌متحده است و معمولا به آن «شاخص ترس» وال استریت گفته می‌شود، ۱۵.۱ واحد افزایش‌یافت و به ۴۵.۱ (بالاترین سطح از سال۲۰۲۰) رسید.
این روند منفی به بازار‌های کالا‌های پایه نیز رسید، به‌طوری که شاخص نفت‌برنت روز جمعه ۶.۵ درصد سقوط کرد و به حدود ۶۵ دلار در هر بشکه رسید (پایین‌ترین سطح در سه سال‌اخیر). شاخص نفت WTI ایالات‌متحده نیز در آن روز ۷.۴ درصد افت کرد و به حدود ۶۲ دلار در هر بشکه رسید. قیمت مس که اغلب به‌عنوان معیاری برای سلامت صنعت جهانی درنظر گرفته می‌شود، حدود ۹ درصد در بریتانیا کاهش‌یافت. اوراق خزانه آمریکا از اصلی‌ترین برندگان عرضه سنگین سهام بود، به‌طوری که بازده اوراق خزانه داری ۱۰ ساله (که با انتظارات رشد مرتبط است) به ۳.۸۶ درصد رسید که پایین‌ترین سطح از زمان قبل از انتخابات ترامپ بود.
