به گزارش خبرنگار مهر، ترامپ در ۲ آوریل، روز موسوم به روز آزادی، از تعرفه‌های ۵۴ درصدی بر تمام کالاهای وارداتی چین به آمریکا رونمایی کرد. پکن هم با اعمال تعرفه‌های تلافی‌جویانه بر روی طیفی از محصولات کشاورزی و سوخت و در عین حال اقدامی علیه برخی شرکت‌های آمریکایی و تشدید کنترل‌های صادراتی به این عوارض واکنش نشان داد. حسین شیرزاد، تحلیلگر توسعه کشاورزی در این خصوص در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری مهر نوشت؛ روسیه منبع رو به رشد منابع انرژی برای چین است و به عنوان مقصد مهمی برای خودروها و سایر تجهیزات حمل و نقل چین در حال ظهور است.
افزایش تجارت چین و روسیه
در سال ۲۰۱۷ میلادی فقط ۲ درصد از صادرات تجهیزات حمل و نقل چین به روسیه رسید. تا سال ۲۰۲۴، این رقم بیش از ۱۰ درصد بود. در واقع با تغییر جهت به سمت کشورهای در حال توسعه، سهم چین از تجارت با اتحادیه اقتصادی اروپا به میزان اندکی کاهش یافته است. این امر عمدتاً ناشی از تغییر در ترکیب بخش واردات چین بود تا اینکه اقتصادهای اروپایی سهم قابل توجهی را در هر بخش از دست دادند. به عنوان مثال، اقتصادهای اروپایی بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۴ سهم واردات تجهیزات حمل و نقل چین را به دست آوردند که از حدود ۵۰ به حدود ۶۰ درصد افزایش یافت. با این حال، ارزش کل واردات چین در این بخش سالانه حدود ۴ درصد کاهش یافت، زیرا بخش خودروسازی داخلی چین همچنان به رشد خود ادامه و وابستگی وارداتی آن را کاهش می‌دهد.
در نتیجه، ارزش صادرات تجهیزات حمل‌ونقل اروپا به چین راکد شد. الگوی مشابهی را می‌توان در صادرات منسوجات و پوشاک و تا حدودی مواد شیمیایی و دارویی به چین مشاهده کرد. علاوه بر تعرفه ۳۴ درصدی بر کالاهای آمریکایی، اداره کل گمرک چین اعلام کرد که واردات گوشت و پودر استخوان طیور را از تأسیسات ۵ شرکت آمریکایی طیور و واردات سورگوم را از یک شرکت آمریکایی به دلیل آنچه که تشخیص باکتری یا مواد شیمیایی ممنوعه اعلام کرد، متوقف خواهد کرد.
طی دو هفته اخیر عامل اصلی تأثیرگذار بر قیمت غلات، تغییر وضعیت پیرامون تعرفه‌های وارداتی ایالات متحده بر کالاهای مکزیک، کانادا و چین بود. جنگ تعرفه‌ها، صادرات مرغ به چین را تا ۵۹ درصد کاهش می‌دهد که پیش‌بینی می‌شود صدها میلیون دلار ضرر داشته باشد. تنش‌های ژئوپلیتیکی می‌تواند بازارهای جهانی مرغ را متزلزل کند و افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی از جمله تعرفه‌های آمریکا بر واردات و تعرفه‌های تلافی‌جویانه بر طیور ایالات متحده نیز می‌تواند منجر به جنگ تجاری و تغییر جریان‌های تجاری کالاهای پروتئینی در جهان شود.
انتظار می‌رود برزیل و تایلند از این تنش‌های ژئوپلیتیکی منتفع شوند. یک اقتصاددان در این خصوص می‌گوید، «آنها در حال حاضر در بازارهایی مانند چین و مکزیک در حال به دست آوردن سهم بازار هستند و این روند احتمالاً ادامه خواهد داشت، به خصوص اگر تنش‌های تجاری تشدید شود. علاوه بر این، در صورت حصول توافق صلح در اوکراین، می‌تواند بر جریان تجاری چندین محصول کشاورزی صادراتی این کشور مانند مرغ و غلات خوراکی تأثیر بگذارد. به‌طور غیرمستقیم، تنش‌های ژئوپلیتیکی نیز می‌تواند به تغییر در عملیات به دلیل محدودیت‌ها یا تغییر جریان‌های تجاری نهاده‌هایی مانند کالاهای کشاورزی و افزودنی‌های خوراک دام منجر شود.
در نظر داشته باشیم که چین، بازار اصلی صادرات مواد غذایی ایالات متحده، قبلاً با اعمال تعرفه بر محصولات کشاورزی ایالات متحده مانند مرغ، گندم، ذرت، سویا و لبنیات مقابله کرده است. در ۱۶ مارس، چین همچنین امتیازات صادرات گوشت مرغ و… را احیا کرد اما تجارت گوشت گاو را در هاله‌ای از ابهام گذاشت.
چین، یکی از خریداران عمده محصولات کشاورزی ایالات متحده است. این کشور ۱۹ درصد از صادرات محصولات کشاورزی ایالات متحده را در سال ۲۰۲۳ خریداری کرد. در آن سال ایالات متحده صادرات کشاورزی ۳۴ میلیارد دلاری داشت. کارشناسان هشدار می‌دهند که جنگ تعرفه‌ای با چین می‌تواند صادرات محصولات کشاورزی ایالات متحده را تا سال ۲۰۲۵ به نصف کاهش دهد. در دو سال گذشته، تعرفه‌های تلافی‌جویانه چین باعث کاهش ۳۷ درصدی درآمد کشاورزی ایالات متحده شده است، زیرا چین به طور فزاینده‌ای واردات از کشورهای دیگر را دنبال می‌کند.
انتظار می‌رود که تعرفه‌های تلافی‌جویانه چین بر صادرات سویای آمریکا تأثیر بگذارد، زیرا سویا بزرگترین صادرات کشاورزی این کشور به چین است. طی سال گذشته، قیمت سویا در بازارهای بین‌المللی ۲۵ درصد کاهش یافته است. هرگونه اقدام بیشتر از سوی چین باعث تشدید ضرر برای کشاورزان سویا در ایالات متحده می‌شود. با این حال، اگر توافق تجاری بین ایالات متحده و اتحادیه اروپا (EU) حاصل شود، اتحادیه اروپا می‌تواند واردات سویا و آرد سویا را از آمریکای جنوبی به ایالات متحده منتقل کند.
سود جنگ تجاری آمریکا و چین برای برزیل
جنگ تجاری آمریکا و چین بیشترین سود را برای برزیل خواهد داشت. به دلایل ژئوپلیتیکی، برزیل صادرات ذرت بیشتری را به کشورهای مختلف آغاز کرده و در برخی موارد از ایالات متحده پیشی گرفته است. در بازار جهانی گندم، روسیه به عنوان یک تأمین کننده اصلی ظاهر شده و کنترل قابل توجهی بر قیمت‌ها اعمال می‌کند. پیش از این، چین بزرگترین خریدار محصولات کشاورزی آمریکا بود، اما در دوره دولت اول ترامپ، سیاست‌های تعرفه‌ای باعث شد چین مقادیر زیادی غلات و دانه سویا را از آمریکای جنوبی و روسیه تأمین کند. کارشناسان تاکید می‌کنند که چین تضمین عرضه را بر ملاحظات قیمتی در اولویت قرار می‌دهد.
تجارت کشاورزی همچنان تحت تأثیر ژئوپلیتیک خواهد بود و صادرات ایالات متحده را کاهش خواهد داد. به نظر تحلیلگران، اختلالات تجاری به دلیل ژئوپلیتیک مانند جنگ تعرفه‌ای ایالات متحده و آنفولانزای پرندگان بسیار بیماری‌زا (HPAI) بزرگترین عامل نگران کننده در سال ۲۰۲۵ خواهد بود.
چین از مواد غذایی به عنوان سلاحی کم‌هزینه و تأثیرگذار در مبارزه با تعرفه استفاده می‌کند. اما به نظر می‌رسد آمریکا، بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی را نه تنها در کوتاه‌مدت بلکه در بلندمدت تهدید بزرگی برای اقتصاد جهانی می‌دانند. تجارت ممکن است پیامدهای ژئوپلیتیکی داشته باشد، اما تجارت نیز یکی از ویژگی‌های اصلی اقتصاد جهانی است و عمیقاً با بازار کار و توسعه اقتصادی در هم تنیده است. اما شیوه‌ای که در آن نیروهای ژئوپلیتیکی با ارتباطات اقتصادی جهانی در تعامل هستند، گاهی اوقات تفاوت‌های ظریفی دارد؛ به عنوان مثال، برخی از اقتصادها مانند چین، آلمان، بریتانیا و ایالات متحده شواهدی از پیکربندی مجدد تجاری نسبتاً سریع در امتداد خطوط ژئوپلیتیک نشان می‌دهند، در حالی که اقتصادهایی مانند برزیل، هند و آسه‌آن به تجارت در سراسر طیف ژئوپلیتیک ادامه می‌دهند. علاوه بر این، علیرغم چالش تعرفه‌ها و کاهش ارتباطات تجاری مستقیم بین چین و ایالات متحده، ارتباطات غیرمستقیم تجاری قوی در زنجیره‌های تأمین همچنان ادامه دارد و پویایی تجارت ممکن است در مسیرهای مخالف در همان کریدور حرکت کند.
تغییرات جاری در تجارت جهانی بخشی از چشم‌انداز ژئوپلیتیکی در حال تحول است که هولدینگ‌ها به خوبی از آن آگاه هستند و اکنون استراتژی‌هایی را بر این اساس طراحی می‌کنند. برای سازمان‌های تجاری منطقی است که تغییرات هندسه تجارت، مانند روند فاصله ژئوپلیتیکی را به عنوان بخشی از واکنش خود رصد کنند. این پاسخ همچنین می‌تواند شامل درک پیامدهای تعرفه‌های تجاری بالقوه و فرصت‌های استراتژیک باشد که ممکن است فراهم کنند.
سازمان‌ها تجاری می‌توانند در تلاش برای تسریع رشد، بهینه‌سازی عملیات کسب‌وکار، و ایجاد قابلیت‌ها و استراتژی‌هایی برای کمک به پاسخگویی به اختلالات ژئوپلیتیکی، به عنوان مثال از طریق تقسیم‌بندی ساختاری، فعال باشند. تغییر تعرفه‌ها و هندسه ژئوپلیتیک ممکن است خطراتی ایجاد کند، اما با دقت در آن می‌توان فرصت‌هایی را نیز در این جنگ تجاری به ارمغان آورد.
