ادرار کردن جنین در شکم مادر از حدود هفته هشتم بارداری شروع میشود. در این هفته، کلیههای دائمی جنین فعالیت خود را آغاز کرده و اولین ادرار را تولید میکنند. ادرار جنین در واقع بخش مهمی از مایع آمنیوتیک را تشکیل میدهد؛ یعنی همان مایعی که نوزاد داخل آن شناور است. به خواندن ادامه دهید تا تمام اطلاعات لازم درباره ادرار جنین در رحم را کسب کنید.
ادرار کردن جنین در شکم مادر طبیعی است و نهایتا پس از سه ماهه اول شروع میشود، اما این ادرار آن مایع زرد رنگی نیست که تصورش را میکنید. در واقع، ادرار جنین بیشتر آب است که وقتی بدن او را ترک میکند، تبدیل به مایع آمنیوتیک میشود. این مایع آمنیوتیک در کنار محافظت از جنین و بند ناف او، به تنظیم دمای بدن جنین کمک میکند و در رشد ماهیچه، استخوان، ریه و سیستم گوارش او نیز موثر است.
معمولاً جنین تا بعد از تولد مدفوع نمیکند. در دوران بارداری، مادهای چسبناک و به رنگ سبز تیره یا سیاه که به آن مکونیوم گفته میشود، در روده نوزاد جمع میشود. این همان اولین مدفوع نوزاد است. البته این ماده از غذا تشکیل نشده، بلکه شامل چیزهایی است که نوزاد در دوران جنینی در رودهاش جمع کرده؛ مثل سلولهای قدیمی دستگاه گوارش و سلولهای پوستی و به همین دلیل هم با مدفوعهای معمول بعد از تولد تفاوت زیادی دارد.
معمولاً مکونیوم را در پوشکهای اولی که نوزاد خراب میکند میبینید، اما گاهی اوقات ممکن است قبل از تولد و در رحم نیز دفع شود. در این صورت، این خطر وجود دارد که نوزاد مقداری از مایع آمنیوتیکی که با مکونیوم آلوده شده را تنفس کند که ممکن است باعث تحریک ریهها یا حتی بیماری جدیای به نام سندروم آسپیراسیون مکونیوم (MAS) شود.
به همین خاطر، اگر مایع آمنیوتیکی که از بدنتان خارج میشود سبز یا قهوهایرنگ است، فوراً پزشک متخصص خود را در جریان بگذارید. در چنین مواردی، ممکن است نیاز به سزارین داشته باشید. البته خوشبختانه، بیشتر نوزادانی که این شرایط را تجربه میکنند، با درمان مناسب به خوبی بهبود مییابند و مشکل بلندمدتی نخواهند داشت.
برای اینکه بیشتر به طبیعی بودن ادرار جنین در رحم پی ببرید، اجازه دهید بیشتر درباره مایع آمنیوتیک برایتان توضیح دهیم. مایع آمنیوتیک مادهای آبمانند است که در طول دوران بارداری، جنین را احاطه کرده و از آن محافظت میکند. این مایع نقش حیاتی در رشد جنین دارد، زیرا به تکامل ماهیچهها، ریهها و سیستم گوارش کمک میکند. همچنین، مانند یک ضربهگیر عمل کرده و نمیگذارد فشارها یا تکانها به جنین آسیب برسانند. این مایع حاوی مواد مغذی، هورمونها، آنتیبادیها و سایر مایعاتی است که جنین آن را میبلعد و دفع میکند. میدانیم که این موضوع ممکن است عجیب به نظر برسد، اما بلعیدن و تنفس این مایع برای جنین کاملاً طبیعی و ضروری است.
در نیمه اول بارداری، مایع آمنیوتیک عمدتاً از آب بدن مادر تشکیل شده است، اما پس از حدود ۲۰ هفته، بیشتر این مایع از ادرار جنین تشکیل میشود، زیرا همانطور که گفتیم، جنین این مایع را میبلعد و دفع میکند. بقیه این مایع نیز هورمون، چربی، کربوهیدرات، آنتیبادی و سایر مواد مغذی را شامل میشوند.
این مایع که حالا فهمیدیم در هفتههای آخر، بیشتر شامل ادرار جنین در شکم مادر است، درون کیسه آمنیوتیک )کیسه آب) قرار دارد. در واقع، تصور کنید یک بادکنک پر از آب در رحم خود دارید:
وقتی کیسه (مثلاً در هنگام زایمان) پاره میشود، مایع به صورت نشت تدریجی یا جریان ناگهانی بیرون میریزد.
مایع آمنیوتیک طبیعی معمولاً شفاف یا زرد کمرنگ (مثل رنگ کاه) است. بنابراین، همانطور که پیشتر اشاره کردیم، اگر رنگ آن قهوهای یا سبز باشد، نشاندهنده دفع مکونیوم )اولین مدفوع جنین) است که تنفس آن توسط جنین میتواند عوارض ایجاد کند.
مایع آمنیوتیک طبیعی باید بیبو باشد. در واقع، اگر این مایع بوی تعفن بدهد، ممکن است آلوده به مکونیوم یا نشانه عفونت باشد که در این صورت باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. نکته دیگر این است که در بارداری، بیاختیاری ادرار شایع است. بنابراین، برخی زنان در تشخیص تفاوت آن با مایع آمنیوتیک مشکل دارند. برای تشخیص میتوانید از همین بو کمک بگیرید. ادرار بوی مشخص دارد و کنترل آن راحتتر است. مایع آمنیوتیک معمولاً بیبو است و به راحتی قطع نمیشود.
میزان طبیعی این مایع به هفته بارداری بستگی دارد. اوج مایع آمنیوتیک در بین هفته ۳۴ تا ۳۶ است که نزدیک به ۱ لیتر یا ۴ فنجان میشود. پس از این زمان و با نزدیک شدن زایمان (تا هفته ۴۰)، حجم مایع به تدریج کاهش مییابد. ادرار کردن جنین در داخل رحم مادر میتواند شما را از سلامت کلیههای جنین آگاه کند. سادهترین راه برای اندازهگیری مایع آمنیوتیک و بررسی این موضوع، از طریق سونوگرافی است که میتواند مشکلات احتمالی را به پزشک متخصص شما نشان دهد. برخی از مشکلاتی که مایع آمنیوتیک را تحت تاثیر قرار میدهند، عبارتند از:
جنین در طول بارداری به طور مرتب مایع آمنیوتیک رو میبلعد و بعد از پردازش آن در بدنش، دوباره به شکل ادرار آن رو به کیسه آمنیوتیک برمیگرداند. این چرخه بلع و دفع به رشد و تکامل سیستم گوارشی و کلیوی جنین کمک میکند و به این ترتیب، ادرار کردن جنین در شکم مادر توجیه میشود. با این حال، ادرار جنین، برخلاف انسان بالغ، بیرنگ و بیبو و کاملاً استریل است؛ چون نه تنها از مواد زائد ناشی از تغذیه معمول نیست، بلکه بیشتر آب و مقدار کمی مواد معدنی دارد. در سونوگرافیهای بارداری هم پزشک معمولاً مقدار مایع آمنیوتیک رو بررسی میکند، چرا که کاهش یا افزایش غیرطبیعی آن میتواند نشاندهنده مشکلی در ادرار کردن جنین یا عملکرد کلیهها باشد.