تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی اتفاق می‌افتد، نشانه پایان سال‌های باروری زنان محسوب می‌شود و در افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، شایع‌ترین علت مرگ در میان زنان سراسر جهان، دخیل است. کاهش سطح استروژن، تغییرات در کلسترول، فشار خون، التهاب و توزیع چربی می‌توانند منجر به تجمع پلاک در رگ‌های خونی شوند که عامل اصلی بیماری قلبی است.
مدت‌هاست که هورمون‌درمانی برای تسکین علائم آزاردهنده یائسگی تجویز می‌شود، اما نتایج تحقیقات منتشر شده در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۴ نگرانی‌هایی را در مورد ایمنی آن، به‌ویژه در مورد سلامت قلب و عروق ایجاد کرد. این یافته‌ها منجر به سال‌ها سردرگمی و بحث در این موضوع شد. اگرچه پیش از این هورمون‌درمانی نیز برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی تجویز می‌شد، اما امروزه دیگر دستورالعمل‌های پزشکی آن را برای این منظور بر اساس نتایج همین تحقیقات قبلی توصیه نمی‌کنند.
متیو نودی، استادیار پزشکی و علوم بهداشت عمومی در کالج پزشکی ایالت پن آمریکا، متخصص قلبی که در حال تحقیق روی پیشگیری از بیماری قلبی در زنان یائسه است، چگونگی تاثیر تغییرات هورمونی بر سلامت قلب و نحوه بهبود درمان‌ها برای کاهش خطر بیماری قلبی عروقی را بررسی می‌کند. همانطور که تحقیقات برای پرداختن به موضوع یائسگی و سلامت قلب ادامه دارد، به‌طور فزاینده‌ای روشن می‌شود که هورمون‌درمانی که برای درمان علائم یائسگی در زنان جوان‌تر و سالم استفاده می‌شود، نه تنها برای قلب بی‌خطر است، بلکه ممکن است برخی از مزایای قلبی عروقی را نیز ارائه دهد.
ارتباط استروژن و قلب و عروق
یائسگی که به‌عنوان ۱۲ ماه متوالی بدون دوره قاعدگی تعریف می‌شود، نشان‌دهنده پایان سال‌های باروری زنان است و اغلب بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد. مرحله تغییر منجر به یائسگی که به‌عنوان پیش یائسگی شناخته می‌شود، می‌تواند چندین سال طول بکشد و با سطوح نوسان هورمون‌ها، ازجمله استروژن و پروژسترون مشخص می‌شود. این تغییرات هورمونی اغلب باعث علائمی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و اختلال در خواب می‌شود.
چیزی که کمتر شناخته شده این است که یائسگی و کمبود استروژن باعث ایجاد تغییراتی در قلب و عروق خونی می‌شود. استروژن اثرات محافظتی روی سیستم قلبی عروقی دارد و کاهش آن می‌تواند منجر به افزایش سفتی رگ‌های خونی و در نتیجه فشار خون بالا، سطح کلسترول بالاتر، التهاب بیشتر و تغییر در رسوب چربی شود که منجر به خطر بیشتر بیماری قلبی می‌شود.
یکی از دلایل این است که استروژن به انعطاف‌پذیری رگ‌های خونی کمک و از تولید اکسیدنیتریک پشتیبانی می‌کند، مولکولی که به عروق اجازه می‌دهد تا منبسط شوند و جریان خون سالم را حفظ کنند. استروژن همچنین بر نحوه پردازش کلسترول توسط بدن تاثیر می‌گذارد و به ایجاد تغییراتی در کلسترول برای کاهش تجمع پلاک در دیواره سرخرگ‌ها کمک می‌کند. هنگامی که سطح استروژن در دوران یائسگی کاهش می‌یابد، این عوامل محافظتی کاهش می‌یابد و شریان‌ها را مستعد سفتی، تجمع پلاک و التهاب می‌کند. این فرآیندهای بیولوژیکی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی طولانی‌مدت را افزایش می‌دهد.
تاریخچه ناپایدار هورمون‌درمانی
هورمون‌درمانی با استفاده از استروژن به‌تنهایی یا ترکیبی از استروژن و پروژستین، مشتق مصنوعی پروژسترون، سطح استروژن را بازیابی و به‌طور موثر علائم یائسگی را درمان می‌کند، با این حال، خطراتی دارد که به عواملی مانند سن زن، زمان شروع یائسگی و سلامت کلی بستگی دارد.
دیدگاه جامعه پزشکی در مورد هورمون‌درمانی در طول سال‌ها به‌طور چشمگیری تغییر کرده است. در دهه ۱۹۷۰، هورمون‌درمانی به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان «چشمه جوانی» ترویج شد و بیشتر برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن مرتبط با افزایش سن مانند حمله قلبی و سکته تجویز می‌شد، سپس، در اوایل دهه ۲۰۰۰، «ابتکار سلامت زنان»، یکی از بزرگترین آزمایش‌های بالینی که هورمون‌درمانی خوراکی را در زنان آزمایش می‌کرد، افزایش خطر سکته مغزی و سرطان سینه را در افرادی که از هورمون‌درمانی استفاده می‌کردند، نشان داد. پزشکان به‌طور ناگهانی تجویز آن را متوقف کردند و دستورالعمل‌های پزشکی توصیه‌های آنها را تغییر دادند و گفتند که این درمان خطرات بیشتری نسبت به فواید آن دارد.
لازم به‌ذکر است که «ابتکار سلامت زنان»، مجموعه‌ای از تحقیقات بالینی بود که توسط موسسه ملی سلامت آمریکا در سال ۱۹۹۱ برای رسیدگی به مسائل بهداشتی مهمی که باعث عوارض و مرگ‌ومیر در زنان یائسه می‌شوند، آغاز شد.
هورمون درمانی در اوایل دهه ۲۰۰۰ مورد انتقاد قرار گرفت، با این حال، تجزیه‌وتحلیل‌های بیشتر داده‌های «ابتکار سلامت زنان» به همراه نتایج تحقیقات بیشتر، محققان را به نظریه‌ای به‌نام «فرضیه زمان‌بندی» راهنمایی کرد که نشان می‌دهد خطرات و مزایای هورمون‌درمانی به زمان شروع درمان بستگی دارد. طبق «فرضیه زمان‌بندی»، هورمون‌درمانی ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی در زنان یائسه‌ای که این روش درمانی را قبل از سن ۶۰ سالگی و در عرض ۱۰ سال پس از آغاز یائسگی شروع می‌کنند و از جهاتی دیگر از سلامت خوبی برخوردار هستند، کاهش دهد. زنانی که خیلی دیرتر هورمون درمانی را شروع می‌کنند؛ بعد از ۶۰ سالگی یا بیش از ۱۰ سال پس از شروع یائسگی، ممکن است در عوض با افزایش خطرات قلبی عروقی مواجه شوند.
رویکرد شخصی برای درمان یائسگی
نتایج تحقیقات دکتر نودی که در سایت مدیکال منتشر شده است، این ایده را تایید می‌کند؛ در تحقیقی در سال ۲۰۱۹، وی و همکارانش داده‌های ۳۱ کارآزمایی بالینی زنانی را که هورمون‌درمانی را در سنین مختلف شروع کرده‌اند، تجزیه‌وتحلیل کردند و متوجه شدند که زنان زیر ۶۰ سال که از هورمون‌درمانی استفاده می‌کنند، عمر طولانی‌تری دارند و احتمال مرگ ناشی از بیماری قلبی کمتر است، با این حال، تحقیق آنان افزایش خطر لخته شدن خون و سکته مغزی با هورمون‌درمانی را نشان داد. این خطر در زنان یائسه زیر ۶۰ سال وجود داشت و با افزایش سن زنان به‌طور مداوم افزایش می‌یافت.
علاوه بر این، نتایج تحقیقات نشان داده است که روش‌های مختلف هورمون‌درمانی ممکن است بر سلامت قلب و عروق تاثیر بگذارد. برای مثال، استفاده از چسب‌های استروژنی که روی پوست قرار می‌گیرند ممکن است در مقایسه با هورمون‌درمانی که به‌عنوان قرص مصرف می‌شود، خطر لخته شدن خون کمتری داشته باشد.
این امر به‌دلیل پدیده‌ای به‌نام «متابولیسم اولین عبور» است. هورمون‌درمانی که از طریق دهان مصرف می‌شود قبل از ورود به جریان خون توسط کبد پردازش می‌شود. کبد فاکتورهای انعقادی تولید می‌کند که خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد. در مقابل، چسب‌های استروژن دارو را وارد جریان خون می‌کنند و کبد را دور می‌زنند و این خطر را افزایش نمی‌دهند.
دکتر نودی می‌گوید: به‌طور کلی، ما متوجه شدیم زنانی که هورمون‌درمانی خوراکی مصرف می‌کنند، سطح کلسترول پایین‌تری دارند و این اثر طی سال‌ها ادامه داشت. برای زنان جوان سالمی که در عرض ۱۰ سال از شروع یائسگی هستند، هورمون‌درمانی از نظر قلبی عروقی بی‌خطر و حتی ممکن است مفید باشد، با این حال، هورمون‌درمانی هنوز برای زنان مبتلا به بیماری قلبی، سابقه داشتن لخته خون، سکته قبلی، بیماری کیسه صفرا یا انواع خاصی از سرطان توصیه نمی‌شود.
متخصصان پزشکی اکنون دریافته‌اند که توصیه‌های کلی برای یا علیه هورمون‌درمانی مناسب نیست. در عوض، تصمیمات درمانی باید فردی باشد و عواملی مانند سن، زمان شروع یائسگی و سلامت کلی در نظر گرفته شود.
اگر به هورمون‌درمانی فکر می‌کنید، گفت‌وگو کردن در مورد خطرات و مزایای آن با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی حیاتی است.
در اینجا سوالاتی وجود دارد که باید از ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود بپرسید:
• آیا من کاندیدای خوبی برای هورمون‌درمانی بر اساس سابقه سلامتی هستم؟
• خطرات و فواید شروع هورمون‌درمانی در سن من چیست؟
• چه نوع هورمون‌درمانی، مانند قرص، چسب یا ژل، برای من بی‌خطرترین و موثرترین روش است؟
• چه مدت باید تحت هورمون‌درمانی باشم؟
