در سال‌های اخیر، مصرف خودسرانه قرص‌های ضدبارداری در میان زنان افزایش داشته است؛ مسئله‌ای که می‌تواند آسیب‌های جدی و بعضاً جبران‌ناپذیری به سلامت آن‌ها وارد کند. این داروها اگرچه در شرایط خاص و با تجویز پزشک می‌توانند مفید باشند، اما مصرف بی‌رویه و بدون نظارت پزشکی می‌تواند خطراتی مانند اختلالات هورمونی، افزایش احتمال لخته شدن خون، مشکلات قلبی، افسردگی و حتی کاهش باروری در درازمدت را به‌دنبال داشته باشد.

متأسفانه برخی از زنان، به‌ویژه در سنین جوانی، بدون آگاهی کافی از عوارض احتمالی و صرفاً برای تنظیم قاعدگی یا جلوگیری از بارداری ناخواسته، سراغ این قرص‌ها می‌روند. درحالی‌که شرایط جسمی و هورمونی هر فرد با دیگری متفاوت است و استفاده از این داروها باید حتماً با مشاوره تخصصی و زیر نظر پزشک انجام شود.

پزشکان هشدار می‌دهند که خوددرمانی با داروهای هورمونی مانند قرص ضدبارداری، نه تنها ممکن است مشکل فرد را حل نکند، بلکه در بسیاری از موارد، وضعیت را پیچیده‌تر و درمان را دشوارتر می‌سازد.‌

مرضیه ابراهیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و دکترای تخصصی سلامت باروری گفت: مصرف قرص‌های اورژانسی ضدبارداری، اگرچه در موارد اضطراری کاربرد دارد، اما می‌تواند با عوارض قابل‌توجهی همراه باشد. قرص‌های اورژانسی بر پایه هورمون تهیه می‌شوند و همانند سایر داروهای هورمونی، مصرف آن‌ها می‌تواند عوارضی ایجاد کند. از جمله شایع‌ترین این عوارض می‌توان به تهوع، استفراغ، سردرد، سرگیجه، دردهای زیر شکم و به‌ویژه بی‌نظمی در قاعدگی اشاره کرد.

وی تأکید کرد: برخی از زنان پس از مصرف این داروها، ممکن است برای مدت چند ماه با اختلال در نظم چرخه قاعدگی مواجه شوند. این وضعیت گاه منجر به سردرگمی فرد و استفاده مکرر یا نابجای داروهای هورمونی دیگر می‌شود که خود می‌تواند به اختلالات بیشتری در سیستم هورمونی منجر گردد.

ابراهیمی افزود: مصرف قرص‌های اورژانسی تنها در موارد ضروری و با آگاهی کامل از عوارض احتمالی آن‌ها صورت گیرد و زنان در صورت نیاز به مشاوره حتماً با پزشک یا ماما مشورت کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه اذعان کرد: استفاده مکرر از قرص‌های اورژانسی ضدبارداری می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی هورمونی و جسمی در زنان شود. قرص‌های اورژانسی حاوی هورمون پروژستین هستند و بر خلاف پروژه‌های هورمونی تنظیم‌شده که انواع و دوزهای مختلفی دارند و با توجه به نیاز بیمار توسط پزشک تنظیم می‌شوند، قرص‌های اورژانسی فاقد انعطاف در نحوه مصرف و دوزبندی هستند و در واقع نقش درمانی برای اختلالات هورمونی یا مشکلاتی نظیر تنبلی تخمدان ندارند.

وی ادامه داد: مصرف خودسرانه و مکرر این داروها می‌تواند نه تنها در درمان مشکلات زنان مؤثر نباشد، بلکه خود به بروز کیست‌های تخمدانی نیز منجر شود. پروژستین‌ها در برخی موارد باعث بروز عوارضی چون احساس سنگینی و التهاب در سینه‌ها، دردهای زیر شکم، نفخ، تغییرات خلقی، اضطراب و بدخلقی به‌ویژه در زنان دارای سندروم پیش از قاعدگی (PMS) می‌شوند.

ابراهیمی بیان کرد: تنوع موجود در قرص‌های ضدبارداری عمدتاً به دلیل تفاوت در نوع پروژسترون آن‌هاست، نه استروژن یعنی استروژن‌ها ساختار نسبتاً ثابتی دارند، اما تفاوت در نوع پروژسترون‌ها باعث می‌شود که قرص‌های مختلف، اثرات متفاوتی داشته باشند؛ بنابراین انتخاب نوع دارو باید حتماً زیر نظر پزشک صورت گیرد.

وی تاکید کرد: قرص‌های اورژانسی تنها باید در موارد کاملاً اضطراری و نهایتاً دو تا سه بار در سال مصرف شوند؛ استفاده از این قرص‌ها به‌صورت مکرر و بدون مشورت با پزشک نه‌تنها بی‌اثر، بلکه مضر است.

قرص‌های ضدبارداری می‌تواند منجر به سرطان شود

ابراهیمی گفت: شواهد قاطعی مبنی بر ایجاد سرطان توسط این قرص‌ها وجود ندارد، اما در افرادی که سابقه خانوادگی سرطان دارند، به‌ویژه سرطان‌های وابسته به هورمون مانند سرطان پستان یا رحم، باید با احتیاط بیشتری مصرف شوند. از جمله موارد منع مصرف این داروها، می‌توان به خونریزی‌های ناشناخته رحم، بی‌نظمی‌های شدید قاعدگی، سابقه خانوادگی سرطان، و یا ابتلای فرد به بیماری‌های خاص اشاره کرد.

وی با تأکید بر اینکه هورمون‌های موجود در قرص‌های اورژانسی، ترکیبات شیمیایی ساخته دست بشر هستند، ادامه داد: هرچند این هورمون‌ها از نظر عملکرد شبیه هورمون‌های طبیعی بدن طراحی شده‌اند، اما نمی‌توان آن‌ها را کاملاً بی‌خطر دانست. هنوز شواهد قطعی و مطالعات جامع و بلندمدتی در این زمینه به‌ویژه در ایران در دسترس نیست.

منبع: مهر