همشهری آنلاین - گروه سیاسی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در هر دو دوره ریاست‌جمهوری خود، ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ و ۲۰۲۵ تاکنون به اتخاذ مواضع سخت و تهدیدآمیز در برابر کشورها و موضوعات مختلف شهرت داشته است—از کره شمالی و جنگ اوکراین گرفته تا مسائل مرزی با مکزیک، صنایع سنتی آمریکا و دیپلماسی با شرکای تجاری. با این حال، بررسی عملکرد او نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد، این مواضع سخت به انعطاف و عقب‌نشینی منجر شده و اغلب به نظر می‌رسد هدفش ایجاد یک نمایش قدرت برای فشار بر طرف مقابل و کشاندن آن به پای میز مذاکره بوده است. این الگو، به‌ویژه با آغاز مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در عمان (۲۳ فروردین ۱۴۰۴)، بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. آیا ترامپ در این مذاکرات نیز به دنبال یک توافق نمایشی برای بهره‌برداری سیاسی خواهد بود، حتی اگر به معنای تعدیل خواسته‌های اولیه‌اش باشد؟
الگوی عقب‌نشینی ترامپ: از تهدید به انعطاف
ترامپ در دوره اول خود، در مذاکرات توافق ایالات متحده،مکزیک و کانادا موسوم به یواس‌ام‌سی‌ای (USMCA) که جایگزین نفتا (NAFTA) با کانادا و مکزیک شد، ابتدا تهدید به خروج کامل از NAFTA کرد و آن را «بدترین توافق تجاری تاریخ» نامید، اما در نهایت، توافقی امضا کرد که به گفته شورای روابط خارجی، بسیاری از مفاد آن صرفا به‌روزرسانی NAFTA بود و امتیازات محدودی مانند افزایش دسترسی کشاورزان آمریکایی به بازار لبنیات کانادا به دست آمد؛ کمتر از آنچه او ادعا می‌کرد. در مذاکرات تجاری با چین (۲۰۱۸-۲۰۲۰)، پس از اعمال تعرفه‌های سنگین، در فاز اول توافق (ژانویه ۲۰۲۰) از خواسته‌های اصلی مانند اصلاحات ساختاری عقب‌نشینی کرد و به توافقی رضایت داد که به گزارش بلومبرگ، بیشتر نمادین بود تا تحول‌آفرین. در موضوع کره شمالی، ترامپ پس از تهدید به «آتش و خشم» در سال ۲۰۱۷، در نهایت در سال ۲۰۱۸ با کیم جونگ‌اون دیدار کرد، اما مذاکرات به نتیجه ملموسی نرسید و کره شمالی برنامه تسلیحاتی خود را ادامه داد.
در دوره دوم، این الگو ادامه یافته است. در مذاکرات اوکراین، ترامپ در ۷ مارس ۲۰۲۵ قول داد جنگ را سریع پایان دهد، اما تاکنون موفقیتی کسب نکرده و به نظر می‌رسد به دنبال توافقی است که بتواند به‌عنوان پیروزی تبلیغ کند. در موضوع تعرفه‌ها، او در ۲ آوریل ۲۰۲۵ تعرفه‌های ۱۱ تا ۵۰ درصدی بر ۵۷ کشور اعلام کرد، اما در ۹ آوریل، تحت فشار بازارها (افت ۶ تریلیون دلاری شاخص S&P ۵۰۰)، تعرفه‌ها را برای اکثر کشورها به ۱۰ درصد کاهش داد—به‌جز چین که به ۱۲۵ درصد رسید. این عقب‌نشینی، به گزارش رویترز، بازارها را تثبیت کرد، اما نشان داد که ترامپ حاضر است از مواضع سخت خود کوتاه بیاید.
مذاکرات عمان: نمایش قدرت یا انعطاف واقعی؟
مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در عمان، که از ۲۳ فروردین‌ماه امسال آغاز شده، نمونه دیگری از این الگوست. ترامپ در ۷ آوریل ۲۰۲۵ اعلام کرد که مذاکرات «مستقیم» خواهد بود و هشدار داد که در صورت شکست، «ایران در خطر بزرگی قرار خواهد گرفت.» اما ایران تاکید کرد که مذاکرات غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان خواهد بود. این تناقض، در روابط بین‌الملل بخشی از «بازی اهرم‌سازی» است که هر ۲ طرف برای فشار بر دیگری به کار می‌برند. ترامپ در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۴، در مصاحبه با فاکس نیوز، گفته بود: تحریم‌ها نباید طولانی شوند، زیرا اگر بیش از حد ادامه یابند، آنها راه‌های دور زدن آن را پیدا می‌کنند. این دیدگاه نشان می‌دهد که او از محدودیت‌های فشار حداکثری آگاه است و ممکن است به دنبال توافقی باشد که بتواند آن را به‌عنوان دستاورد معرفی کند، حتی اگر به معنای تعدیل خواسته‌هایش باشد.
نشریه خط حزب‌الله، وابسته به دفتر رهبر انقلاب ایران، نیز در مقدمه مذاکرات گزارش داد که ترامپ در نامه‌ای به ایران، از شرط مذاکره درباره «مسائل منطقه‌ای، موشکی و امنیتی» عقب‌نشینی کرده و به محدود شدن مذاکرات به موضوع هسته‌ای تمایل نشان داده است. این انعطاف، با توجه به سابقه ترامپ، می‌تواند نشانه‌ای از تمایل او به یک توافق نمایشی باشد—توافقی که شاید تعهدات کمتری از ایران بخواهد، اما به او اجازه دهد ادعای پیروزی کند.
نمایش قدرت برای بهره‌برداری سیاسی
سابقه ترامپ نشان می‌دهد که مواضع سخت و تهدیدهای او اغلب ابزاری برای کشاندن طرف مقابل به مذاکره است، نه لزوما دستیابی به خواسته‌های حداکثری. در موضوع مرزهای مکزیک، او در دوره اول وعده دیوار مرزی داد و مکزیک را تهدید به پرداخت هزینه کرد، اما در نهایت بودجه را از کنگره گرفت و دیوار به‌طور کامل ساخته نشد. در دیپلماسی با کره شمالی، دیدارهای نمایشی با کیم جونگ‌اون برگزار کرد، اما پیشرفتی در خلع سلاح هسته‌ای حاصل نشد. در مذاکرات تجاری، چه با چین و چه در USMCA، به توافقاتی رضایت داد که کمتر از ادعاهایش بود، اما آنها را به‌عنوان پیروزی‌های بزرگ معرفی کرد.
این الگو در مذاکرات عمان نیز محتمل است. ترامپ ممکن است با تهدیدهای نظامی (مانند اظهاراتش در ۷ مارس ۲۰۲۵ به فاکس نیوز که «در صورت عدم توافق، بمباران بی‌سابقه‌ای در انتظار ایران است» فشار را بالا ببرد، اما در نهایت به توافقی رضایت دهد که به او اجازه دهد ادعای موفقیت کند؛حتی اگر ایران امتیازات محدودی بدهد. به گزارش الجزیره، ایران اعلام کرده که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است و حاضر به مذاکرات غیرمستقیم است، اما خطوط قرمزی مانند برنامه موشکی‌اش را حفظ کرده. این نشان می‌دهد که ترامپ ممکن است مجبور شود از خواسته‌های حداکثری خود عقب‌نشینی کند.
مواضع سخت ترامپ، از تعرفه‌ها و تحریم‌ها گرفته تا تهدیدهای نظامی، اغلب ابزاری برای بازی روانی و کشاندن طرف مقابل به مذاکره بوده است. اما سابقه رفتار او نشان می‌دهد که این تهدیدها معمولا به انعطاف منجر می‌شوند، به‌ویژه اگر بتواند توافقی را به نام خود ثبت کند. در مذاکرات عمان، احتمالا ترامپ به دنبال توافقی است که بتواند آن را به‌عنوان یک «بمب صوتی» سیاسی معرفی کند، حتی اگر به معنای تعدیل خواسته‌هایش باشد. نتیجه این مذاکرات تا اکتبر ۲۰۲۵ (انقضای قطعنامه ۲۲۳۱) مشخص خواهد شد؛ یا توافقی نمایشی، یا تشدید تنش‌ها.
