«جزیره هرمز» به‌عنوان رنگین‌کمان خلیج‌فارس، این روزها نه‌تنها به‌خاطر طبیعت خارق‌العاده‌اش، بلکه به‌دلیل پویش خودجوش «بازگرداندن خاک نقره‌ای» در کانون توجه قرار گرفته است و دوست‌داران طبیعت به این نتیجه رسیده‌اند که حضور در این جزیره زیبا نیازمند آموزش‌های پیش از سفر بوده وگرنه اکوسیستم هرمز که حاصل میلیون‌ها سال فرایند زمین‌شناسی است در خطر جدی قرار خواهد گرفت.
به گزارش ایرنا، ابتدا خوب است بدانیم هُرمُز جزیره‌ای با مساحت بیش از ۴۲ کیلومتر مربع در هشت کیلومتری بندرعباس و در مجاورت تنگه هرمز قرار دارد و روی سطح این جزیره سنگ‌های رسوبی و لایه‌هایی از مواد آتشفشانی پوشیده شده است. سواحل زیادی در سراسر جزیره وجود دارد و «الهه نمک» نمونه بارز تنوع بالای خاک در جزیره هرمز بوده و همچنین به دلیل وجود خاک‌های رنگی از زیبایی منحصربفردی برخوردار است.
اما اخیرا برخی از گردشگران جزیره هرمز اتفاق ناخوشایندی را رقم زدند و با برداشت و تخریب خاک‌های رنگی، این اثر طبیعی و جاذبه گردشگری را مخدوش کردند و پس از آن، حرکت نمادین شهروندان برای جبران تخریب‌های نوروزی، پرسش‌های مهمی را درباره مدیریت گردشگری، حفاظت از محیط زیست و نقش جامعه مدنی مطرح کرد. «تخریب خاک ممکن است به‌عنوان هرگونه تغییر یا آشفتگی بوم شناختی در خاک تلقی شود که زیان‌آور یا نامطلوب است.»
در این زمینه باید این موضوع را در نظر داشت که ساکنان محلی به شغل گردشگری وابسته‌اند، اما باید قبول کنیم که افزایش بیش از ظرفیت بازدیدکنندگان، منابع طبیعی را تهدید می‌کند.
همچنین باید گفت که برخورد مأموران با متخلفان بیشتر محدود به توقیف خاک‌ها است و جریمه‌های سنگین یا پیگرد قضایی جدی اعمال نمی‌شود و همچنین بسیاری از گردشگران از حساسیت اکوسیستم هرمز بی‌اطلاع هستند که نیاز به آموزش پیش از سفر دارند.
اجرای فوری طرح سهمیه‌بندی ورود گردشگران با همکاری سازمان بنادر، محیط زیست و بخش خصوصی، تقویت نیروی نظارتی با استفاده از جوامع محلی به‌عنوان «نگهبانان داوطلب محیط زیست» و نیز تبدیل پویش بازگشت خاک به برنامه ملی با مشارکت هنرمندان و رسانه‌ها برای ترویج فرهنگ احترام به طبیعت از جمله راهکارهای پیشنهادی در این زمینه است.
رئیس اداره محیط زیست هرمزگان در این خصوص هشدار داد که برداشتِ حتی مُشت اندکی از این خاک‌ها به اکوسیستم منحصر به فرد جزیره آسیب می‌زند و این خاک‌ها حاصل میلیون‌ها سال فرآیند زمین‌شناسی هستند که بازیابی آنها غیرممکن است. برداشتِ حتی مُشت اندکی از این خاک‌ها به اکوسیستم منحصر به فرد جزیره آسیب می‌زند و این خاک‌ها حاصل میلیون‌ها سال فرآیند زمین‌شناسی هستند که بازیابی آنها غیرممکن است.
«رنگ خاک نتیجه ترکیبی از مواد معدنی، شرایط شیمیایی و بیوشیمیایی، وجود مواد آلی، فعالیت‌های میکروبی و تأثیرات جوی است و این عوامل به تنهایی یا به صورت ترکیبی می‌توانند رنگ‌های متنوع و زیبایی را در خاک‌ها ایجاد کنند.»
مسئول طبیعت گردی سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز به ایرنا گفت؛ جزیره هرمز بدون متولی است، برای این جزیره باید مدیریت یکپارچه تعیین و مشخص شود و یک نهاد، سازمان یا منطقه آزاد که می‌تواند موثر باشد، مدیریت جزیره هرمز را بر عهده بگیرد.
ایمان هادی بر این باور است که فقط شوراهای برنامه ریزی و تامین استان هرمزگان به فکر جزیره هرمز هستند و غصه می‌خورند، آنها توانستند جلوی فعالیت معدن آهن را بگیرند اما برای جلوگیری از آسیب و از بین رفتن غارهای این جزیره واکنش و بازدارندگی از سوی آنها ندیدم حتی میراث فرهنگی هم اعلام نکرد باید گردشگر براساس ظرفیت جزیره وارد منطقه شود.
وی تاکید کرد: باید یک نهاد، سازمان یا منطقه آزاد هر کدام که می‌تواند موثر باشد، مدیریت جزیره هرمز را بر عهده بگیرد، اگرچه بخش زیادی از جزیره آسیب دیده و از بین رفته ولی باز هم ظرفیت‌هایی در آن وجود دارد که باید حفظ شود. این مکان جزو مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست نیست و ما فقط می‌توانیم در این زمینه نامه‌نگاری کنیم اما نمی‌توانیم ماموران خود را به آنجا ببریم هرچند یک پاسگاه کوچک در هرمز داریم.
فرمانده یگان حفاظت بندر شهید باهنر و شرق هرمزگان گفت: بیش از ۴۰ کیلوگرم خاک و سنگ جزیره هرمز توسط ماموران این یگان، در بندر شهیده فاطمه نیک کشف شد.
صداقت سالارحسینی با اعلام این خبر اظهار کرد: با توجه به ممنوعیت برداشت خاک و سایر اجزای طبیعت جزیره هرمز، ماموران یگان حفاظت بندر شهیده فاطمه نیک، نسبت به این مساله با جدیت و حساسیت بیشتری برخورد می‌کنند.
وی ادامه داد: در همین راستا، با وجود تبلیغات گسترده در روزهای اخیر مبنی بر آسیب نرساندن به طبیعت و خودداری از برداشت خاک، صدف و سایر موارد از جزیره هرمز باز هم شاهد بی‌تفاوتی برخی از گردشگران هستیم.
فرمانده یگان حفاظت بندر شهید باهنر و شرق هرمزگان گفت: ماموران یگان حفاظت بندر شهیده فاطمه نیک جزیره هرمز، در حین انجام وظیفه، با هوشیاری و دقت در بررسی مسافران ورودی و خروجی بیش از ۴۰ کیلوگرم سنگ و خاک جزیره از یک فرد با هویت مشخص کشف کرده‌اند.
سالارحسینی با اشاره به اینکه خاک‌ها و سنگ‌های کشف شده در ۲ کیسه بزرگ کشف و از خروج آنها جلوگیری شده است، خاطرنشان کرد: با هماهنگی نماینده دادستان در جزیره هرمز، خاک‌ها و سنگ‌های کشف شده به منظور بازگشت به طبیعت جزیره، تحویل نمایندگان محیط زیست و منابع طبیعی داده شد.
وی تاکید کرد: این یگان در گذشته نیز بارها با مشاهده تخلفاتی در این زمینه، کشفیاتی از جمله خاک، سنگ، صدف و موارد دیگر را توقیف و برای بازگرداندن به طبیعت اقدام کرده است.
فرمانده یگان حفاظت بندر شهید باهنر با اظهار اینکه همه ما باید بتوانیم میراث‌دار طبیعت باشیم و آن را به نسل‌های آینده برسانیم، بیان کرد: از گردشگران تقاضا می‌شود در راستای احترام به طبیعت و رفتار شایسته و پسندیده، از هرگونه آسیب‌رسانی و برداشت از طبیعت خودداری کنند.
در تعطیلات ابتدای امسال، ویدئوهای گسترده‌ای از برداشت غیرمجاز خاک‌های رنگی هرمز توسط گردشگران منتشر شد و راه اندازی پویش بازگرداندن خاک‌های جزیره هرمز، نشان‌دهنده اهمیت حفظ محیط زیست و لزوم مشارکت عمومی در این زمینه است.
تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که چگونه بخش‌هایی از سواحل رنگارنگ هرمز در اثر این اقدامات به مناطق بی‌رنگ تبدیل شده‌اند و کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه این روند می‌تواند به نابودی کامل این پدیده طبیعی منجر شود و با این حال، نیاز به سیاست‌گذاری‌های جدی‌تر و هماهنگی بین سازمانی برای جلوگیری از تخریب جاذبه‌های طبیعی بیش از پیش احساس می‌شود.
