در حالی که بار دیگر قطار دیپلماسی هسته‌ای در ایستگاه مذاکره متوقف شده، تحلیلگران روابط بین‌الملل چشم به راه تصمیماتی هستند که می‌تواند سرنوشت اقتصاد ایران را دگرگون کند.
به گزارش اعتماد، بهروز علی‌شیری، پژوهشگر و مولف کتاب «عالیجناب برجام»، ضمن اشاره به اراده موجود در هر دو سوی میز مذاکره، از جنبه اقتصادی توافق سخن گفت و تاکید کرد: «توافق مطلوب باید دو بال سیاسی و اقتصادی داشته باشد؛ نه اینکه صرفا به امضای سیاسی دل خوش کنیم و اقتصاد کشور را بی‌سهم بگذاریم.»
این تحلیلگر سیاسی-اقتصادی درباره چشم‌انداز مذاکرات ایران و امریکا، با تاکید بر اینکه «اراده کافی در هر دو طرف برای رسیدن به توافق وجود دارد»، اظهار داشت: «من خوش‌بین بودم و هستم، مشروط بر اینکه انعطاف لازم در روند گفت‌و‌گو‌ها وجود داشته باشد و بُعد اقتصادی توافق، همان‌گونه که باید مورد توجه تیم مذاکره‌کننده قرار گیرد.»
وی در ادامه تصریح کرد: «از همان ابتدای روی کار آمدن ترامپ، در صفحه توییتر خود نسبت به آینده توافق و چالش‌های پیش‌رو هشدار داده بودم. توییت‌های آن دوره همچنان در دسترس هستند و نشان می‌دهند که مساله عدم توازن در منافع دو طرف، از همان ابتدا محل اشکال بوده است.»
علی‌شیری با اشاره به کتاب خود تاکید کرد که در عالیجناب برجام، با نگاهی تحلیلی و تخصصی به ابعاد گوناگون توافق هسته‌ای پرداخته و اکنون نیز معتقد است مذاکرات پیشِ‌رو، همانند پرنده‌ای است که تنها با داشتن دو بال می‌تواند پرواز کند.
وی گفت: «این دو بال، یکی سیاسی و ژئوپلیتیکی است و دیگری اقتصادی. متاسفانه در دور قبلی مذاکرات، ما از بال اقتصادی غافل شدیم و این موضوع موجب شد که توافق نه به تقویت اقتصاد مردم، بلکه صرفا به گشایش‌های نمادین محدود شود.»
علی‌شیری در ادامه افزود: «خوشبختانه امروز، برخلاف گذشته، شخص آقای دکتر پزشکیان -که به تازگی در راس قوه مجریه قرار گرفته- و تیم مذاکره‌کننده جدید، توجه جدی به بُعد اقتصادی توافق دارند، این یک گام به جلو است و اگر با نگاه راهبردی دنبال شود، می‌تواند آثار ملموسی در سفره مردم داشته باشد.»
علی‌شیری در بخش دیگری از گفت‌و‌گو به مساله تحریم‌ها پرداخت و با بیان اینکه «هیچ‌گاه نباید تصور کرد که تحریم‌ها به صورت کامل برداشته می‌شوند»، تصریح کرد: «ماهیت تحریم‌ها، تعلیقی است و نه لغو دایمی. حتی در صورت توافق، صرفا در بازه‌ای مشخص، بخشی از تحریم‌ها تعلیق می‌شود و اگر تعاملات ادامه نیابد، دوباره به صورت خودکار بازمی‌گردند. از همین رو، ما باید در طراحی سازوکار توافق، به‌گونه‌ای عمل کنیم که بانک‌ها و نهاد‌های مالی ما، حتی پس از اتمام دوره توافق، در مراودات بین‌المللی با چالش مواجه نشوند.»
وی در ادامه افزود: «به نظر من، تیم مذاکره‌کننده باید با قدرت بیشتری بر تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی تمرکز کند؛ به‌ویژه بر کشور‌هایی نظیر هند که مراودات مالی سنتی با ایران داشته‌اند. نباید اجازه داد که پس از توافق نیز به بهانه تحریم‌های بازگشتی، بر این کشور‌ها فشار وارد شود.»
این تحلیلگر سیاسی همچنین هشدار داد: «اگر مذاکرات به هر دلیلی با مانع مواجه شد، باید پیش‌بینی‌هایی داشته باشیم که شرکت‌های بین‌المللی، به واسطه فشار امریکا، به سمت توبیخ و فسخ قرارداد‌های خود با ایران کشیده نشوند. چنین بند‌هایی در توافق باید لحاظ شود تا هزینه‌های شکست احتمالی به حداقل برسد.»
علی‌شیری با اشاره به تجربه تلخ خروج امریکا از برجام گفت: «واقعیت آن است که در توافق پیشین، طرف امریکایی بدون هیچ مانع حقوقی و حتی الزام اخلاقی، از توافق خارج شد. یکی از دلایل مهم آن، عدم تعریف منافع اقتصادی قابل توجه برای امریکا در چارچوب برجام بود. وقتی طرف مقابل منفعتی ندارد، خیلی راحت‌تر از توافق خارج می‌شود. بنابراین ما باید در برجامِ جدید، کاری کنیم که همه طرف‌ها منافع ملموس و پایدار داشته باشند.»
علی‌شیری تصریح کرد: «باید از تجربه برجام اول درس گرفت. به نظرم، آن توافق از حیث ساختاری، شکننده طراحی شده بود. ما باید به سمت توافقاتی برویم که خروج یک‌جانبه طرفین را با هزینه بالا همراه کند. به ویژه امریکا که نشان داده در مواجهه با ایران، هر گاه احساس کند هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند، مسیر فشار را در پیش می‌گیرد.»
او همچنین با اشاره به عملکرد اخیر برخی کشور‌ها در تعامل با نهاد‌های مالی بین‌المللی گفت: «نمونه آرژانتین که اخیرا توانست از صندوق بین‌المللی پول، وام ۱.۵ میلیارد دلاری دریافت کند، نشان می‌دهد که اگر طراحی مذاکرات درست باشد و ساختار اقتصادی کشور مهیا شود، حتی در شرایط فشار جهانی نیز می‌توان امتیاز گرفت. ما نیز باید در همین مسیر گام برداریم.»
علی‌شیری ضمن ابراز امیدواری نسبت به نتیجه مذاکرات تاکید کرد: «ایران باید توافقی را دنبال کند که هم عزت سیاسی در آن باشد، هم گره‌گشایی واقعی از اقتصاد کشور ایجاد بشود.»
