گمانه‌زنی درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط، پایتخت عمان همچنان در کانون توجه محافل سیاسی – رسانه‌ای جهان قرار دارد و بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی براین اعتقادند که دراین دور از گفت‌وگوهای غیرمستقیم، تهران توانست اراده خود را بر واشنگتن تحمیل کند. از تعیین محل گفت‌وگوها تا شکل مذاکرات (غیرمستقیم) و تمرکز بر موضوع هسته‌ای، از جمله نکات محوری است که تحلیلگران منطقه‌ای و بین‌المللی به آن اشاره کرده‌اند.
پس از پایان مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط، یک نکته محوری در ارزیابی‌های رسانه‌های بین‌المللی مشهود بود؛ اینکه بار دیگر جایگاه مستحکم ایران در تعیین چارچوب گفت‌وگوها به نمایش درآمد؛ موضوعی که بیش از هر چیز به «دست پر ایران در پای میز مذاکرات» تعبیر شد.
یک کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با همشهری آنلاین با بیان اینکه برخلاف رویه معمول آمریکا، که مذاکره را برای تحمیل اراده خود انتخاب می‌کند، اما درباره جمهوری اسلامی این قاعده استثناست، اظهارکرد: جمهوری اسلامی ایران با اقتدار ۳ شرط کلیدی را برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم در عمان تعیین کرد: نخست، عدم پذیرش مذاکره تحت فشار؛ دوم، تعیین محل گفت‌وگوها توسط ایران و سوم، مشخص کردن موضوع مذاکره از سوی ایران.
سیدرضا صدرالحسینی با تاکید بر اینکه پذیرش این شروط ازسوی آمریکا، رخدادی کم‌سابقه در سال‌های طولانی اخیر بود که نشان‌دهنده نیاز واشنگتن به این مذاکرات است، افزود: این نیاز آمریکا را می‌توان در تلاش این کشور برای حفظ هژمونی جهانی‌اش تحلیل کرد.
وی عنوان کرد: آمریکا در حالی که با صراحت و قلدری ادعاهای ارضی خود را در کشورهایی چون کانادا، مکزیک و پاناما مطرح می‌کند، هیچ‌گاه از مذاکره با این کشورها سخن نمی‌گوید. اما درباره ایران، مذاکره به یک ضرورت برای آمریکا تبدیل شده است.
چشم انداز پیش رو
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه موضوع اصلی مذاکرات غیرمستقیم اخیر، رفع کامل تحریم‌ها و تضمین بهره‌مندی جمهوری اسلامی از فناوری‌های بومی هسته‌ای بود، گفت: این گفت‌وگوها به‌طور خاص بر پرونده هسته‌ای ایران و حقوق مشروع کشور در این حوزه متمرکز بود.
صدرالحسینی افزود: به گفته وزیر امورخارجه ایران، مذاکرات غیرمستقیم در فضایی توأم با احترام متقابل و رعایت کامل اصول دیپلماتیک پیش رفت و شرایط برابری برای طرفین فراهم بود. نکته قابل توجه این است که حدود ۸ ساعت پس از این اظهارات، مقام‌های آمریکایی نیز بیانیه‌ای مشابه صادر کردند.
وی درباره چشم‌انداز آینده مذاکرات غیرمستقیم عمان با تاکید بر اینکه پیش‌بینی دقیق از آینده مذاکرات متصور نیست، اظهارکرد: دور اول مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نشان داد طرفین می‌توانند در چارچوب‌های مشخصی گفت‌وگو کنند، اما نمی‌توان با اطمینان ادعا کرد این مسیر به موفقیت کامل یا بن‌بست خواهد انجامید.
صدرالحسینی افزود: به نظر می‌رسد در دور بعدی مذاکرات غیرمستقیم هم طرفین بتوانند به چارچوب‌های مورد نظر دست یابند. قضاوت درباره دستاوردهای نهایی این مذاکرات را باید به دورهای بعدی واگذار کرد، اما چشم‌انداز کنونی تیره و تار نیست.
گمانه زنی درباره توافق موقت
این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره برخی گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال دستیابی طرفین به یک «توافق موقت» عنوان کرد: این دست گمانه‌زنی‌ها چندان دقیق نیست. خوش‌بینی یا بدبینی مطلق به نتایج مذاکرات غیرمستقیم، بدون توجه به ماهیت پیچیده آن و سابقه طرفین، منطقی به نظر نمی‌رسد.
صدرالحسینی با بیان اینکه بدعهدی‌های مکرر آمریکا در گذشته و دیوار بلند بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا، واقعیتی غیرقابل‌انکار است، افزود: با این حال، دریچه دیپلماسی که اکنون گشوده شده، فرصتی ارزشمند برای بهره‌گیری از ابزارهای لازم در راستای تأمین منافع ملی و امنیت ملی ایران فراهم کرده است.
وی با تاکید بر اینکه دیوار بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا، که ریشه در سابقه طولانی بدعهدی‌های واشنگتن دارد، به‌سادگی فرو نخواهد ریخت، ادامه داد: برداشتن این دیوار زمان‌بر است و نیازمند اقدام‌های عملی از سوی آمریکا، مانند رفع تحریم‌ها و احترام به حقوق مشروع ایران، خواهد بود.
