به گزارش رکنا، فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری ، شاعری برجسته و عارفی نامدار از سرزمین ایران است که آثار ارزشمندی همچون منطق الطیر و مختارنامه را نگاشته است. در تقویم ایران، روز ۲۵ فروردین به گرامیداشت این شاعر و عارف بزرگ اختصاص داده شده است. هرساله مراسمهای متنوع عطارشناسی در نیشابور برگزار میشود. در این بخش به زندگی پر فراز و نشیب این شخصیت برجسته پرداختهایم.
فریدالدین ابو حامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق، که در تاریخ ادبیات ایران به عطار نیشابوری مشهور است، از شعرا و عرفای برجسته قرن ششم و هفتم هجری قمری بود. اگرچه در مورد نام پدر وی اختلافاتی وجود دارد، اما گفته میشود در کدکن زیارتگاهی به نام «پیر زروند» وجود دارد که برخی آن را مزار پدر عطار میدانند.
سال تولد عطار محل بحث مورخان است؛ برخی ۵۱۳ و برخی دیگر ۵۳۷ هجری قمری را سال ولادت او تعیین کردهاند. او در منطقهای به نام شادیاخ یا کدکن، از توابع نیشابور، به دنیا آمد و کودکیاش همزمان با طغیان غزها بود، شرایطی که درد و رنج فراوانی را در اطرافش جاری ساخت. بعدها پس از فروکش شدن فتنه غز، عطار به تحصیل پرداخت و علوم گستردهای مانند قرآن، طب، حدیث، نجوم و کلام را فرا گرفت.
شغل اصلی عطار عطاری بود که از پدرش به ارث برده بود. او همچنین به طبابت میپرداخت. با این حال، زندگی عطار زمانی دگرگون شد که ماجرایی روح او را متحول کرد.
یک روز، درویشی به دکان عطار آمد و درخواست کمک کرد؛ اما عطار از کمک به او خودداری کرد. درویش در میان صحبتهایش جملهای گفت که سوالی مهم در دل عطار برانگیخت. پس از مرگ درویش در جلوی چشم عطار، این اتفاق دگرگونی روحیای در او ایجاد کرد و مسیر زندگیاش به طور کلی تغییر یافت.
پس از این اتفاق، عطار به ریاضت و مجاهدت با نفس پرداخت. او سفری طولانی داشت و از مکه تا ماوراءالنهر سفر کرد. در این سفرها، او با استادان بزرگی مثل مجدالدین بغدادی دیدار کرد و عمرش را وقف عرفان و دستیابی به دانش معنوی نمود.
در سفری که بهاءالدین محمد، پدر مولانا، به عراق داشت، به نیشابور رسید و به دیدار عطار رفت. عطار نسخهای از اسرارنامه را به مولوی خردسال هدیه داد، که بعدها تأثیر زیادی بر زندگی مولوی گذاشت.
عطار در دوران زندگیش به نگارش آثار منظوم و منثور فراوانی پرداخت. برخی از این آثار منظوم عبارتند از غزلیات، قصاید، و رباعیات. آثار منثور او شامل الهی نامه، اسرار نامه، منطق الطیر، مختارنامه، و خسرونامه میباشد. نثر او بیآلایش و شعرهایش گیرایی خاصی داشتند.
گرچه عطار نیشابوری اشعاری در وصف خلفا و بزرگان اهل سنت سروده است، اما اشعار زیبایی در مدح امام علی (ع)، امام حسن (ع)، و امام حسین (ع) دارد که برخی او را شیعه میدانند. بخشی از اشعار او را مشاهده کنید:
امام علی (ع): خواجهٔ حق پیشوای راستینکوه حلم و باب علم و قطب دین
امام حسن (ع): نور چشم مصطفی و مرتضیشمع جمع انبیاء و اولیا
امام حسین (ع): کیست حق را و پیمبر را ولیآن حسن سیرت حسین بن علی
واژههای پایانی زندگی عطار نیشابوری، با خون بر دیوار نوشته شد. هنگام حمله مغولان، او کهنسال بود و به دست سربازی مغول به شهادت رسید. عطار پیش از شهادت رباعی زیر را به یادگار گذاشت:
در کوی تو رسم سرفرازی این است
مستان تو را کمینه بازی این است
با این همه رتبه هیچ نتوانم گفت
شاید که تو را بنده نوازی این است
عطار همواره مورد احترام شاعران دیگر بوده است:
مرا از شاعری خود عار نایدکه تا صد قرن چون عطار ناید
اگرچه زین نمط صد عالم اسراربود یک شمه از دکان عطار
خواهد رسید رتبه صائب به مولویگر مولوی به رتبه عطار میرسد
عطار روح بود و سنایی دو چشم اوما از پی سنایی و عطار آمدیم