سردرد پشت سر یکی از آزاردهنده‌ترین انواع سردرد است که می‌تواند به دلایل مختلفی مانند تنش عضلانی، مشکلات گردن، استرس، میگرن یا حتی بیماری‌های زمینه‌ای بروز کند.
به گزارش روزیاتو، این نوع سردرد گاهی با درد مبهم و خفیف شروع می‌شود و گاهی نیز به‌صورت ضربان‌دار و شدید بروز می‌کند و زندگی روزمره فرد را مختل می‌سازد. شناخت دلایل اصلی بروز سردرد پشت سر می‌تواند راهی مؤثر برای پیشگیری و درمان آن باشد. در ادامه با شایع‌ترین علل این درد و راهکارهای درمانی آن آشنا خواهید شد.
سردرد پشت سر به دلایل مختلفی بروز می‌کند و همیشه نمی‌توانیم دلیل روشنی برای آن بیابیم. شاید تعجب کنید اما می‌توانیم برای سردرد پشت سر حدوداً ۲۰ دلیل عنوان کنیم. هر یک از این دلایل به نحوه با شدت کم‌وزیاد سبب بروز آن می‌شوند و برخی از آن‌ها می‌توانند زندگی عادی فرد را مختل کنند. به‌صورت کلی علل شایع سردرد پشت سر به شرح زیر است.
وضعیت بدن در هنگام انجام فعالیت‌های روزمره در بروز دردهای پشت سر تأثیر دارد. وضعیت نامناسب بدن باعث ایجاد گرفتگی در پشت، شانه‌ها و گردن شده و درنهایت به سردرد پشت سر منجر می‌شود. معمولاً این نوع دردها در قاعده جمجمه (ناحیه اتصال سرو و گردن) به‌صورت دردهای مبهم و ضربان دار احساس می‌شوند.
اگر برای مدت طولانی در یک حالت باقی می‌مانید، احتمال اینکه دچار سردرد پشت سر شوید بالاست. درد ناشی از باقی ماندن طولانی‌مدت در یک حالت معمولاً شدید و بسیار آزاردهنده است. برای اینکه این درد را تسکین دهید توصیه می‌کنیم هرچند دقیقه یک‌بار حالت بدن خود را تغییر دهید یا از حرکات کششی ملایم استفاده کنید.
میگرن علاوه بر اینکه بینایی فرد را مورد هدف قرار می‌دهد، سبب احساس درد شدید در گردن نیز می‌شود. این درد به‌شدت آزاردهنده و غیرقابل‌تحمل است. فرد مبتلا به سردرد میگرنی احساس درد همراه با نبض را در پشت سر تجربه می‌کند.
اگر در ناحیه راست پشت سرتان احساس درد دارید، احتمالاً دلیل آن سردرد عصبی یا تنشی است. از علائم و ویژگی‌های سردرد تنشی می‌توان به دردهای خفیف همراه با فشار در پشت و کنار سر اشاره نمود. استرس و تنش عضلانی عامل ایجاد این سردردها است. اگر سردرد پشت سر از نوع تنشی باشد علائم مرتبط با آن عبارت‌اند از:
چنانچه سردرد سمت راست یا پشت سر دارید احتمالاً به دلیل انقباض عروق خونی است. وقتی عروق خونی منقبض می‌شوند، عصب سه‌گانه فشرده‌شده و فرد درد و سوزش شدیدی را در پشت سر تجربه می‌کند.
یکی از دلایل سردرد پشت سر که بسیاری از مبتلایان از آن بی‌اطلاع هستند، مصرف خودسرانه داروهاست. خوب است بدانید که مصرف خودسرانه دارو می‌تواند حداقل تا ۱۰ ماه شما را درگیر به سردردهای شدید کند. این سردرد پس سری همراه با اختلال خواب، پرخاشگری و اضطراب خود را نشان می‌دهد.
گاهی سردرد پشت سر علامتی است که به فرد هشدار می‌دهد، مبتلا به بیماری تیروتوکسیکوز یا کم‌کاری تیروئید است. بنابراین مراجعه به متخصص و انجام آزمایشات لازم می‌تواند به تشخیص علت بروز آن و تشخیص احتمالی این اختلال کمک کند.
گاهی فعالیت بدنی نیز باوجوداینکه ضامن سلامت فرد است سبب بروز سردرد پشت سر می‌شود. اگر در اثر فعالیت بدنی رگ‌های خونی منقبض و فشرده شوند این نوع سردرد بروز می‌کند.
سردرهای سرویکوژنیک و یا سردرد گردنی به دلیل آسیب به مفاصل، ماهیچه، رباط و یا اعصاب مهره‌های بالای گردن ایجاد می‌شوند. آسیب اجزای بالای گردن باعث درد در این ناحیه‌ها می‌شود. فیزیوتراپی می‌تواند به درمان این درد کمک کند. گاهی اوقات سردرد گردنی به دلیل شرایط زیر رخ می‌دهد:
آرتروزاگر فرد مبتلا به آرتروز باشد احتمال اینکه دچار سردرد پشت سر نیز شود وجود دارد. این حالت زمانی رخ می‌دهد که بیمار دچار ورم مفاصل، نخاع و گردن باشد. این سردرد زمانی که بیمار حرکت می‌کند شدت می‌یابد، به همین دلیل فرد را از انجام فعالیت‌های معمول نیز بازمی‌دارد.
درد ناشی از تومور مغزی معمولاً یک درد تیز است که در سمت چپ مغز بروز می‌کند. تومور مغزی به بافت مغز و اعصاب آسیب شدید وارد می‌کند و سبب بروز اختلال در بینایی، بی‌حسی دست‌ها، کاهش سطح شنوایی، سرگیجه، احساس فشار در جمجمه و سردردهای شدید و پس سری می‌شود.
اگر شریان‌هایی که خون را به مغز انتقال می‌دهند دچار آسیب شوند، فرد دچار سردرد پشت سر و گردن خواهد شد. این آسیب گاهی در اثر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و کاهش سطح ایمنی بدن رخ می‌دهد.
سردرد ناشی از کاهش فشار CSF که به‌عنوان افت فشار داخل جمجمه نیز شناخته می‌شود، بر اثر فشار پایین مایع مغزی-نخاعی در مغز بروز می‌کند. اگر سردرد پشت سر به دلیل کاهش فشار مایع مغزی-نخاعی باشد علائم مرتبط با آن عبارت‌اند از:
آپنه خواب اختلالی است که روند طبیعی خواب فرد را مختل می‌کند. زمانی که فرد در خواب است برای لحظاتی تنفسش متوقف می‌شود. اغلب افرادی که مبتلا به آپنه خواب هستند هنگام خواب سرفه و خروپف می‌کنند. از عوارض آپنه خواب بروز سردردهای مکرر پشت سر است. در موارد حاد این اختلال سبب سکته قلبی و مغزی می‌شود.
عصب پس سر از بالای طناب نخاعی تا پایه گردن امتداد می‌یابد. اگر این عصب آسیب ببیند شما دچار دردهای شدید در پشت سر، پایه جمجمه و گردن می‌شوید. سردرد میگرنی نیز از علائم دیگر آسیب عصب پس سر است.
دیگر دلیل ابتلا به سردرد پشت سر سردرد خوشه‌ای است این سردرد با علائم دیگری همچون گرفتگی بینی، حساسیت به نور، حساسیت به صدا، حالت تهوع، بی‌قراری، افتادگی پلک و ریزش اشک همراه است.
برخی دیگر از دلایل بروز سردرد پشت سر عبارت است از:
چگونه می‌توانیم از بروز سردرد پشت سر پیشگیری کنیم؟ به گفته وب‌سایت mayoclinic رعایت نکات زیر در پیشگیری از بروز انواع سردردها و کاهش شدت آن‌ها مؤثر است:
- از محرک‌های سردرددوری کنید؛ موقعیت و شرایطی که در آن سردرد بروز می‌کند و یا بدتر می‌شود را در دفترچه‌ای بنویسید
- خودسرانه مسکن مصرف نکنید؛ مصرف مسکن‌های بدون نسخه بیش از دو بار در هفته می‌تواند شدت و دفعات سردرد را افزایش دهد
- به اندازه کافی استراحت کنید؛ یک فرد بالغ به‌طور متوسط به ۷ تا ۸ ساعت خواب در شبانه‌روز نیاز دارد
- وعده‌های غذایی را حذف نکنید؛ حذف وعده‌های غذایی موجب نوسانات قند در بدن می‌شود که از محرک‌های بروز سردرد است
- منظم ورزش کنید.؛ فعالیت بدنی منظم می‌تواند سلامت جسمی و روحی شما را بهبود بخشد و استرس را کاهش دهد
- استرس خود را مدیریت کنید؛ تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا، تای چی و مدیتیشن را امتحان کنید
- در مصرف کافئین زیاده‌روی نکنید
درمان سردرد به نوع و شدت آن بستگی دارد. معمولاً این سردرد با استراحت و استفاده از روش‌های خانگی بدون خطر برطرف می‌شود. اما گاهی سردرد پشت سر شدت پیدا می‌کند و انجام فعالیت‌های روزمره را نیز برای فرد غیرممکن می‌کند. به‌صورت کلی روش‌های درمان سردرد به شرح زیر است:
اگر سردردهای پشت سر ناشی از استرس باشند و به‌ندرت و خیلی کم ظاهر شوند، معمولاً مصرف داروهای مسکن مانند آسپیرین یا استامینوفن کافی است. اما اگر دفعات تکرار بیشتر باشد باید به‌صورت ریشه‌ای‌تر به مشکل نگاه کرد. در چنین مواردی اصلاح سبک زندگی و درمان‌های مکمل می‌توانند در کاهش شدت سردرد و دفعات تکرار آن تأثیرگذار باشند:
درصورتی‌که منشأ سردرد پشت سر میگرن باشد برای درمان میگرن معمولاً مسکن‌هایی مانند آسپرین یا استامینوفن تجویز می‌شود. راه‌های دیگر برای کاهش علائم عبارت‌اند از:
اگر علت سردردهای پشت سر ناشی از فعالیت بدنی و ورزش باشد روش‌های زیر در بهبود سردرد مؤثر هستند:
اگر سردرد پشت سر ناشی از مصرف بیش‌ازحد مسکن‌ها باشد بهترین درمان کاهش یا قطع کامل مصرف داروهای مسکن با نظر پزشک است. احتمال دارد که در ابتدا سردرد بدتر شود اما درنهایت درد برطرف می‌شود. پس از مدتی می‌توان دوباره مصرف داروهای مسکن را تحت نظر پزشک از سر گرفت. برای بعضی از داروها، مانند مسکن‌های اپیوئیدی، پزشک به‌تدریج دوز را کاهش می‌دهد زیرا قطع فوری این نوع داروها عوارض جدی به دنبال دارد.
بر اساس منابع معتبر علوم پزشکی، سردرد یکی از رایج‌ترین مشکلات سلامتی در جهان است و در بیشتر موارد خودبه‌خود برطرف می‌شوند. سردردهای پشت سر نیز از این قاعده مستثنا نیستند و بیشتر آن‌ها با گذر زمان بهبود می‌یابند. البته در بعضی موارد ممکن است علت سردرد پشت سر ناشی از عوامل زمینه‌ای باشد که در چنین شرایطی نیاز است که پزشک علت زمینه‌ای را تشخیص داده و به‌صورت ریشه‌ای سردرد را درمان کند. برای مثال گاهی ممکن است منشأ سردرد ناشی از مشکل در عضلات گردن و یا وضعیت قرارگیری بدن حین امور روزانه باشد.
در شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
شرایط زیر موقعیت‌های اورژانسی هستند و باید در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کرد:
