مشهری آنلاین- سحر جعفریان‌عصر: این انبوهِ ارسالی‌ها بی‌وقفه میانِ ترولی‌ها یا کیسه‌های ۲۰ تا ۵۰ کیلویی و سینی‌های گَردان بعد از تفکیک براساس کدپستی، تلنبار شده و می‌شوند...حالا اما به جای سیستم مکانیزه ژاپنی برای تجزیه مرسولات که بیش از نیم قرن (۱۳۴۹) پیش در کارِ این تفکیک های شبانه‌روزی بود، سورتینگ‌های رباتیک، بارکدخوان و هوشمند به جدا و سَوا کردنِ پاکت‌های نامه، جوف‌ها (پاکت‌های بزرگ) و بسته‌های بیمه شده یا همان گران‌قیمت‌های سفارشی مشغولند...دقیق و درست؛ از دفاترِ پستی گرفته تا تحویل به گیرندگان. اینجا نخستین و قدیمی‌ترین مرکز تجزیه و مبادلات پستی کشور، ساختمانِ قدیمیِ لانه‌زنبوری در چهارراه لشگر است.
کیسه‌های پُروپیمان و خلوتِ استانی
بیش از ۱۵۰ کیسه را به قفلِ هر استان انداخته‌اند؛ استان‌های پُرجمعیت، کیسه‌هایی پُروپیمان از مرسوله دارند و استان‌های کوچک مانند ایلام و چهارمحال‌بختیاری کمی طول می‌کشد تا وزن کیسه‌هایشان به ۲۰ یا ۳۰ کیلوگرم برسد و کارگران به چالاکی، سرگرمِ بستنِ بستِ کمربندی بر سَرِ کیسه ویژه آن استانها شوند.
قصه هر مرسوله
کارگران، گاهی که از کار فارغ می‌شوند و برای استراحت چای می‌نوشند به قصه بعضی مرسوله‌ها فکر می‌کنند: «بسته بزرگی‌ست و نشانی فرستنده و گیرنده‌هایش، شخصی‌ست؛ شاید یکی‌شان عاشق و دیگری‌شان همان باشد که مدام ناز و غمزه دارد...این یکی از طرف پزشکی قانونی‌ست؛ خدا به‌خیر کند...». مرسوله‌های تفکیک و گونی شده یا با ترولی و یا از طریق تنها سیستم شوتینگِ باقی‌مانده مرکز به واحدهای صادره تهران و شهرستان‌ها راه می‌یابند.
ربات‌های خودران هم پای کار آمدند
دیگر ۲ سال می‌شود که شرکتی دانش‌بنیان سسیستم سورتینگ رباتیک را در مرکز قدیمی پردازش پست راه‌اندازی کرده‌است تا اندکی از حجمِ کارِ کارگرانِ تجزیه‌گر بکاهند. شرحِ این قسمتِ تازه تاسیس بدین‌ترتیب است که کارگران، مرسوله‌ها را یک به یک از سینی گردان که خودشان با عنوان قابلمه می‌شناسند، برمی‌دارند و رویِ ربات‌های سورتِرقرار می‌دهند. ربات‌ها نیزهر چند کم‌سرعت اما با هوشمندی تمام، مرسوله‌ها را باتوجه به مسیرهای مربع‌شکل که زیر چرخ‌های کوچکشان برایشان تعریف شده داخلِ گونیِ نام‌گذاری شده با عنوان استان و شهرستان می‌اندازند. در این بخش، کارگران و ربات‌ها دست به دست می‌دهند تا هر ساعت بیش از ۲۰ هزار مرسوله پردازش شوند.
گیره‌های ژاپنی تا تجزیه گران دانش‌بنیان
درباره نخستین سیستمِ تجزیه مرسولات پستی کشور که در ساختمان لانه زنبوری چهارراه‌لشگر حدودسال ۱۳۴۹ تعبیه شده‌بود، محمدمهدی پیش‌قدم، مدیرکل مرکز تجزیه و مبادلات شرکت ملی پست می‌گوید: «سقفِ بسیاری از بخش‌های مرکز تجزیه در ابتدا مجهز به نوارِگیره‌های مکانیزه تفکیک مرسولات بوده که ساخت ژاپن محسوب می‌شد. به هر گیره، مرسوله‌ای آویزان می‌شد که طبق دستورِ دستگاه، مرسوله را در سبد یا گونی مربوط به استان یا مناطق پستی، رها می‌کرد.»
مرسوله‌های نورچشمی و قدر و قیمت‌دار
مرسوله‌های بخشِ بیمه مرکز تجزیه پستی از جمله مرسوله‌های گران نورچشمی‌اند که معمولا با توجه به قدر و قیمتِ مادی‌شان بیمه می‌شوند تا اگر خدایی‌ناکرده حین ارسال دچار آسیب شدند، دست فرستندگان‌شان برای طلبِ غرامت به جایی بند باشد. اینها را مسئول بخش بیمه می‌گوید که طی سال‌ها خدمت، مرسوله‌های عجیب و متفاوت، کم ندیده است: «طلا، اشیای قیمتی و آنچه برای برخی سازمان‌ها مانند پزشکی قانونی از اسناد هویتی تا اعضای قابل تشریح، دارای اهمیت است.»
ای کامیون که می‌روی سویش...
مرسوله‌های بزرگتر از پاکت، «امانت» نام دارند که برخی‌شان برای تجزیه و تفکیک از زیراشعه قرمز رنگ عبور داده می‌شوند تا بارکدشان خوانده و سوی کیسه استان و شهرستان مربوطه، سیر داده شوند. امانت‌ها از بسته‌های یادگاری تا سرویس قابلمه، صندلی‌های چرخدار و مدتی پیش از این، حتی یخچال‌های سایدبای‌ساید بوده که بتدریج کُنجِ کامیون‌ها جای می‌گیرند. بیش از ۱۰۰ کامیون ساعت ۲۰ هر شببا بارهاشان از یک تا صدها بسته، سوی استانِ گیرنده، جاده‌ها را می‌رانند.
سورتران پیر و باتجربه
سورتِران یا کارگران بخشِ وارده‌های تهران، همگی مویی سفید کرده و سن و سالی دارند. احمد یکی از آنهاست که هر روز پشت میزش می‌نشیند و پاکت‌های نامه و جوف‌ها را به تفکیکِ کدهای پستی به باکس هر منطقه که روبه‌رویش قرار دارد می رساند.
سورت با سینی و نقاله
سینیِ گَردان، انباشته از مرسوله‌هایی‌ست که هر لحظه از نوارهای نقاله، سَر ریز می‌شوند تا با دقتِ اپراتورانِ پردازشگر، سورت شوند.
