«تابناک با تو» - ریزش مو مشکلی است که بسیاری از افراد در دوره‌های پرتنش زندگی با آن روبه‌رو می‌شوند. عوامل متعددی در این پدیده نقش دارند، اما یکی از مهم‌ترین آنها استرس است. فشار‌های روحی شدید می‌توانند چرخه رشد مو را مختل کنند و باعث شوند مو‌ها زودتر از موعد وارد فاز ریزش شوند. اگرچه ریزش مو تحت تأثیر ژنتیک، تغذیه و سبک زندگی نیز قرار دارد، اما مطالعات علمی نشان می‌دهند که استرس مزمن تأثیر قابل‌توجهی در تشدید این مشکل دارد.

استرس می‌تواند منجر به تغییرات هورمونی، التهابات پوستی و کمبود مواد مغذی در بدن شود که همگی به نازک شدن و ضعیف شدن مو‌ها منجر می‌شوند. همچنین، بیماری‌هایی مانند آلوپسی آره‌آتا (Alopecia Areata) که نوعی ریزش مو با منشاء خودایمنی است، در افرادی که تحت فشار‌های روحی هستند، شایع‌تر دیده می‌شود. برای مقابله با این اثرات، آگاهی از نحوه تأثیر استرس بر مو‌ها و یافتن راهکار‌های کاهش آن، اهمیت زیادی دارد.

۱- استرس رشد مو را متوقف می‌کند

زمانی که بدن دچار استرس شدید می‌شود، فولیکول‌های مو وارد مرحله تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium) می‌شوند. این مرحله باعث توقف رشد مو‌ها و ورود زودهنگام آنها به فاز ریزش می‌شود. در نتیجه، فرد پس از گذشت چند ماه از استرس، متوجه ریزش موی گسترده خواهد شد. این نوع ریزش معمولاً موقتی است، اما در صورت ادامه یافتن استرس، ممکن است دائمی شود.

۲- هورمون کورتیزول دشمن مو‌های شماست

هنگامی که بدن تحت استرس قرار می‌گیرد، سطح کورتیزول (Cortisol) افزایش می‌یابد. این هورمون تأثیر مستقیمی بر فولیکول‌های مو دارد و می‌تواند آنها را ضعیف و کوچک کند. همچنین، افزایش کورتیزول منجر به تغییر در تعادل هورمونی بدن شده و شرایطی مانند ریزش موی آندروژنیک (Androgenic Alopecia) را تشدید می‌کند.

۳- استرس باعث حمله سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو می‌شود

در برخی موارد، استرس شدید می‌تواند منجر به بیماری آلوپسی آره‌آتا (Alopecia Areata) شود که در آن سیستم ایمنی به اشتباه فولیکول‌های مو را به عنوان یک عامل بیگانه تشخیص داده و به آنها حمله می‌کند. این بیماری معمولاً به شکل لکه‌های گرد و بدون مو روی سر ظاهر می‌شود. شدت آن می‌تواند از چند ناحیه کوچک تا ریزش کلی مو‌های بدن متغیر باشد.

۴- استرس مزمن باعث کمبود مواد مغذی ضروری برای رشد مو می‌شود

استرس مزمن می‌تواند باعث کاهش جذب مواد مغذی مهم مانند آهن روی (Zinc) و ویتامین B۱۲ شود که همگی برای رشد سالم مو ضروری هستند. افرادی که در شرایط پرتنش قرار دارند، بیشتر در معرض کمبود این مواد قرار می‌گیرند و به همین دلیل موهایشان نازک‌تر و شکننده‌تر می‌شود.

۵- عادت‌های ناسالم ناشی از استرس، ریزش مو را تشدید می‌کنند

افرادی که تحت فشار روحی شدید هستند، اغلب به عادت‌های ناسالم مانند کشیدن مو یا تریکوتیلومانیا (Trichotillomania)، تغذیه نامناسب، مصرف بیش از حد کافئین و سیگار روی می‌آورند. این رفتار‌ها می‌توانند سلامت مو‌ها را به خطر بیندازند و باعث ریزش بیشتر شوند. برخی افراد هنگام اضطراب شدید، ناخودآگاه مو‌های خود را می‌کشند که در درازمدت باعث آسیب به فولیکول‌ها و کاهش رشد مو می‌شود.

۶- استرس باعث افزایش تولید چربی در پوست سر می‌شود

هنگامی که بدن تحت فشار روانی شدید قرار می‌گیرد، غدد چربی پوست سر فعالیت بیشتری پیدا می‌کنند. این افزایش چربی که ناشی از تحریک بیش از حد غدد سباسه (Sebaceous Glands) است، باعث چرب شدن غیرطبیعی مو‌ها می‌شود. تجمع بیش از حد چربی روی پوست سر محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها ایجاد می‌کند که می‌تواند به مشکلاتی مانند شوره سر (Dandruff) و التهاب منجر شود. علاوه بر این، مو‌های چرب شکننده‌تر می‌شوند و ریشه آنها ضعیف‌تر می‌شود. در نتیجه، احتمال ریزش مو در اثر استرس و افزایش چربی پوست سر بیشتر خواهد شد. بسیاری از افرادی که تحت استرس قرار دارند، گزارش می‌کنند که موهایشان سریع‌تر از حد معمول چرب می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود افراد تمایل بیشتری به شستشوی مکرر مو‌های خود پیدا کنند که این کار نیز می‌تواند فولیکول‌های مو را تضعیف کند. در نهایت، افزایش چربی و شستشوی بیش از حد می‌تواند روند ریزش مو را تشدید کند.

۷- استرس می‌تواند منجر به تغییر رنگ مو و سفید شدن زودرس شود

یکی از تأثیرات کمتر شناخته‌شده استرس بر مو، ایجاد اختلال در تولید رنگدانه‌ها است. استرس شدید می‌تواند منجر به کاهش فعالیت ملانوسیت‌ها (Melanocytes) شود که سلول‌های مسئول تولید رنگدانه ملانین (Melanin) هستند. ملانین همان ترکیبی است که رنگ طبیعی مو را حفظ می‌کند و کاهش تولید آن باعث سفید شدن زودرس مو‌ها می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که استرس می‌تواند سرعت کاهش ملانین را افزایش دهد و باعث شود که افراد در سنین جوانی مو‌های سفید پیدا کنند. این موضوع بیشتر در افرادی که زمینه ژنتیکی برای سفید شدن مو دارند، تشدید می‌شود. علاوه بر این، استرس می‌تواند باعث تغییرات ناگهانی در بافت مو نیز شود و مو‌های جدیدی که رشد می‌کنند، ضخامت و رنگ متفاوتی داشته باشند. برخی از افرادی که تحت استرس شدید قرار دارند، متوجه می‌شوند که مو‌های سفیدشان نسبت به مو‌های رنگی‌شان سریع‌تر رشد می‌کند. اگرچه سفید شدن مو‌ها به‌طور کامل برگشت‌پذیر نیست، اما مدیریت استرس می‌تواند از سرعت این روند بکاهد.

۸- استرس باعث کاهش گردش خون در پوست سر می‌شود

هنگامی که فرد دچار استرس می‌شود، بدن در حالت مبارزه یا گریز (Fight or Flight Response) قرار می‌گیرد. در این وضعیت، جریان خون از اندام‌های غیرضروری مانند پوست سر به سمت اندام‌های حیاتی مانند قلب و مغز هدایت می‌شود. این تغییر در گردش خون باعث کاهش اکسیژن‌رسانی و مواد مغذی به فولیکول‌های مو می‌شود. در نتیجه، مو‌ها ضعیف‌تر شده و رشد آنها کندتر می‌شود. افرادی که تحت استرس مزمن هستند، ممکن است متوجه شوند که موهایشان نازک‌تر شده و رشد آن متوقف شده است. کاهش گردش خون همچنین می‌تواند به خشکی پوست سر و افزایش حساسیت آن منجر شود. این وضعیت باعث می‌شود که پوست سر مستعد خارش، التهاب و مشکلاتی مانند پسوریازیس (Psoriasis) و درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis) شود. ماساژ پوست سر و ورزش‌های آرامش‌بخش می‌توانند به بهبود جریان خون و کاهش اثرات منفی استرس کمک کنند.

۹- استرس می‌تواند تعادل هورمونی بدن را مختل کند

هورمون‌های بدن به شدت تحت تأثیر شرایط روانی و احساسی قرار دارند و استرس می‌تواند این تعادل را برهم بزند. استرس بیش از حد می‌تواند سطح آندروژن‌ها (Androgens) را افزایش دهد که نوعی از هورمون‌های مرتبط با ریزش مو هستند. افزایش آندروژن‌ها می‌تواند باعث ریزش موی هورمونی شود که اغلب در زنان با نازک شدن مو در ناحیه فرق سر و در مردان با عقب رفتن خط رویش مو مشخص می‌شود. از طرف دیگر، استرس مزمن می‌تواند سطح هورمون تیروئید را تحت تأثیر قرار داده و باعث مشکلاتی مانند کم‌کاری تیروئید شود که خود از عوامل اصلی ریزش مو است. همچنین، تغییرات هورمونی ناشی از استرس می‌توانند چرخه رشد مو را مختل کرده و باعث شوند که مو‌ها زودتر از موعد وارد فاز ریزش شوند. زنان بیشتر از مردان تحت تأثیر تغییرات هورمونی ناشی از استرس قرار می‌گیرند، به‌ویژه در دوران بارداری، یائسگی یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS). کاهش استرس از طریق خواب کافی، تغذیه سالم و مدیتیشن می‌تواند به تعادل هورمونی بدن کمک کند.

۱۰- استرس باعث کاهش تولید کراتین و پروتئین‌های ضروری برای مو می‌شود

مو‌های سالم برای رشد و استحکام خود به پروتئین‌های خاصی مانند کراتین (Keratin) نیاز دارند. استرس شدید می‌تواند باعث کاهش تولید این پروتئین‌ها در بدن شود. کراتین یکی از اصلی‌ترین ساختار‌های مو است و کمبود آن باعث ضعیف شدن ساقه مو و افزایش شکنندگی آن می‌شود. هنگامی که بدن تحت استرس است، بسیاری از منابع انرژی و مواد مغذی صرف عملکرد‌های ضروری‌تر بدن می‌شوند و ساختار مو‌ها در اولویت قرار نمی‌گیرد. این مسئله باعث می‌شود که مو‌ها خشک، شکننده و مستعد موخوره شوند. همچنین، استرس می‌تواند باعث افزایش تولید رادیکال‌های آزاد در بدن شود که به ساختار پروتئینی مو آسیب می‌زنند. بسیاری از افرادی که تحت استرس مزمن هستند، متوجه افزایش شکنندگی و کاهش درخشندگی مو‌های خود می‌شوند. مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به کاهش این اثرات کمک کند.

منبع: یک پزشک