مجموعه‌ی «قرار با ستاره» زندگی و کارنامه‌ی چهره‌ها و شخصیت‌های ایرانی است که امکان دسترسی و شناخت عمیق سرمایه‌های نمادین هنری و ادبی یا همان ستاره‌ها را به نوجوانان می‌دهد.

 

این مجموعه طی چندسال گذشته در قالب  بوکازین (Bookazine) منتشر شده است. بوکازین به نوعی محصول نشر گفته می‌شود که ترکیبی از کتاب و مجله است. این محصول به لحاظ محتوایی و متن واژگانی مثل کتاب دارد‌؛ اما در استفاده از متن شمایلی یعنی تصاویر و عکس‌ها، مانند یک مجله است.

 

همگی آثار منتشر شده در مجموعه قرار با ستاره، شامل دو بخش تالیف و گردآوری‌اند که در یک ساختار یکسان ارائه شده‌اند. هر جلد با مقدمه‌‌ای تحت عنوان «اشاره» آغاز می‌شود که پاسخی است کوتاه از سوی نویسندگان به اهمیت و جایگاه چهره و شخصیت و یا ستاره ای که درباره‌شان نوشته‌اند.

 

زندگی و کارنامه‌ی هر ستاره، قسمت تألیفی این بوکازین‌ها است که تحت عنوان «نگاهی به زندگی» از بخش‌های دیگر متمایز شده‌اند و به‌طور میانگین یک سوم از حجم آثار را به خود اختصاص داده اند.

 

بخش میانی آثار، اختصاص به معرفی چند نمونه اثر از شخصیت یا ستاره معرفی شده دارد. بخش پایانی هر جلد نیز، شامل معرفی شخصیت و ستاره مورد نظر از سوی دیگر چهره‌ها است که با عنوان «از نگاه دیگران» مشخص شده است. مهم‌ترین ویژگی این بخش پایانی را می‌توان جامع الاطراف بودن آن دانست؛ به گونه‌ای که مخاطب می‌تواند با آرای گوناگون و دیدگاه‌های متنوع -اعم از موافق و منتقد و مخالف- پیرامون ستاره معرفی شده در هر اثر آشنا شود.

 

 

نوجوانی دوره‌ی میانه است. نوجوان در مابین دوره کودکی و بزرگسالی ایستاده است. الگوهای تقلید دوره کودکی چون پدر و مادر جای خود را به الگوهای اجتماعی می‌دهند و نوجوان به تدریج پا در دنیای پرمسئولیت بزرگسالی می‌گذارد. عبور از این دوره میانه شاید همراه با بی‌ثباتی و تزلزل باشد، اما طی کردن آن ضرورتی است برای ورود به بزرگسالی.

 

دوره‌ی نوجوانی ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. یکی از این ویژگی‌ها، هویت‌یابی نوجوان است. نوجوان به دنبال کسب هویت و شناخت خود است و یکی از ابزارهایش برای دستیابی به این هویت، الگوپذیری و الگوبرداری است.

 

الگو به عنوان فرد یا افرادی مطرح است که در یک گروه اجتماعی به عنوان یک مدل و یا راهنما عمل می‌کند و در رفتار اجتماعی دیگران تاثیر می‌گذارد. الگوپذیری نوجوانان مضاعف است؛ چرا که با چند ویژگی دیگر در دوره نوجوانی نیز مرتبط است. علاوه بر ویژگی تاثیرپذیری، دو خصلت «کمال گرایی» و «آرمان خواهی» نیز در گرایش آن‌ها نسبت به الگوهای اجتماعی دخالت می‌کنند. اما نه روند انتخاب الگو همیشه یکسان است و نه حاصل آن همیشه مطلوب است.

 

الگوپذیری گاهی سطحی و یک بعدی است. در اين نوع الگوپذیری، نوجوان الگویی را بر می‌گزیند و می‌پذیرد که صرفاً می‌بیند و در مقابل دیدگان او قرار دارد. چنین روندی می‌تواند منجر به الگویابی‌های غلط شود‌.

 

الگوپذیری اما می‌توان عمیق‌تر و چندبعدی‌تر باشد. این سطح از الگوپذیری با سطح شناختی نوجوان مرتبط است. چندان‌که، الگویی را بر‌می‌گزیند که می‌شناسد و نه این‌که فقط می‌بیند‌. در این روند، ارزش‌های فرهنگی-اجتماعی و سطح قوای شناختی در الگویابی دخالت می‌کنند. نوجوان در الگوپذیری عمیق می‌تواند از الگوهای زنده و یا الگوهای نمادین یعنی چهره‌ها و شخصیت‌هایی که در حکم سرمایه‌های نمادین فرهنگی-اجتماعی هستند ولی در قید حیات نیستند، به عنوان مدل بهره گیرد.

 

همه‌ی این موارد در گرو شناخت نوجوان از چهره‌ها و شخصیت‌های فرهنگی-اجتماعی تأثيرگذار است‌. یکی از راه‌های شناخت و شاید مهم‌ترین آن‌ها، مطالعه باشد. مجموعه قرار با ستاره که در چند سال اخیر با هدف آشنایی نوجوانان با چهره‌های تأثيرگذار فرهنگی از سوی انتشارات گویا منتشر شده‌اند، از جمله منابع ارزشمند در این زمینه هستند. هر جلد از این مجموعه اختصاص به معرفی یک چهره‌ی تأثيرگذار هنری و اجتماعی و فرهنگی دارد که روی در نقاب خاک کشیده اند.

 

در چند جلد از مجموعه قرار با ستاره، به معرفی شخصیت‌ها و چهره‌های مطرح و تاثيرگذار در حوزه ادبيات کودک و نوجوان پرداخته شده است که در یک مرور کوتاه می‌توان به معرفی چهار جلد از مجموعه قرار با ستاره پرداخت. این چهار جلد به ترتیب شماره ای که بر روی جلدها آمده است، عبارتند از: 

 

قرار با ستاره ۲۱: جبار باغچه بان، به کوشش منوچهر اکبرلو 

قرار با ستاره ۲۴: نادر ابراهیمی، به کوشش سعید کیائی 

قرار با ستاره ۲۶: محمود مشرف آزاد تهرانی (م.آزاد)، به کوشش جمیله سنجری

قرار با ستاره ۲۷: سوسن طاقدیس، به کوشش تهمینه حدادی

 

«ز اندیشه برای خود رهی یافته‌ام

 

نقش دگری را به ره انداخته‌ام

 

از چشم برای دیدن چهره‌ی صوت

 

با دست هنر آینه‌ای ساخته‌ام»

 

جبار باغچه‌بان

 

قرار با ستاره شماره بیست و یکم، اختصاص به معرفی زندگی و کارنامه پرمایه و فاخر «جبار باغچه بان» (۱۹ اردیبهشت ۱۲۶۴- ۴آذر ۱۳۴۵) دارد. باغچه بان، بنیان گذار نخستین کودکستان در ایران، بانی نخستین مدرسه ناشنوایان، نویسنده، شاعر، نمایشنامه نویس روزنامه نگار و مخترع است.

 

«منوچهر اکبرلو» نویسنده این جلد از مجموعه قرار با ستاره، در مقدمه ای کوتاه درباره جبار باغچه بان چنین نوشته است:«گستردگی فعالیت‌ها و تلاش‌هایش او را به یکی از مهم‌ترین مفاخر ایران تبدیل کرده است‌.»

 

این اثر، معرف زندگی پر فراز و نشیب فردی است که توانسته است از دل سختی‌ها و مصائب زندگی اش، سربلند و ظفرمند بیرون بیاید و دست به کارهای سترگ، نوآورانه و خلاقانه ای در حوزه فرهنگ کودکی بزند.

 

منوچهر اکبرلو در زندگی نامه باغچ‌بان توانسته است سه حوزه مهم در زندگی این شخصیت بزرگ را منعکس کند:

 

نخست، گستردگی فعالیت‌های جبار باغچه‌بان 

 

دوم، دشواری‌ها و مصائب زندگی او

 

سوم، مبارزه او با دشواری‌ها و غلبه‌اش بر آن‌ها

 

نویسنده‌ی قرار با ستاره بیست و یکم، پس از معرفی آثار جبار باغچه‌بان توانسته است در بخش انتهایی کتاب، تنوع لازم برای معرفی این چهره از نگاه دیگران را فراهم آورد. این تنوع با گستردگی فعالیت‌های جبار باغچه‌بان متناسب است. اگر‌چه پرداختن به آثار نمایش‌نامه‌ای او، وجه غالب در این بخش از کتاب است.

 

 

«ما زائر دل شکسته‌ی این خاکیم. اگر امید را دمی ‌رها نکردیم، نه بدان دلیل بود که آن را در خود داشتیم، بل بدان سبب بود که امید را چون ودیعه‌ای به دست ما سپرده بودند تا به دست دیگران بسپاریم.»

 

نادر ابراهیمی‌ در ابن مشغله

 

در بیست و چهارمین شماره از مجموعه قرار با ستاره، «سعید کیائی» به زندگی و کارنامه «نادر ابراهیمی» (۱۴ فروردین ۱۳۱۵ -۶ خرداد ۱۳۸۷) پرداخته است. 

 

سعید کیائی، در بخش اشاره با استناد به دو کتاب «ابن مشغله» و «ابوالمشاغل» از نادر ابراهیمی‌که به ترتیب در سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۶۵ نوشته شده اند، می‌نویسد: «نادر ابراهیمی‌نویسنده بزرگسالان، پژوهشگر، نویسنده کودک و نوجوان، کوهنورد، فیلم‌ساز و ترانه‌ساز و مدرس سینما و ادبیات، شخصیتی که گاهی خود را فرزند شغل‌ها (ابن مشغله) و زمانی پدر شغل‌ها (ابوالمشاغل) نام نهاده است.»

 

سعید کیائی، نادر ابراهیمی ‌را در زمره نویسندگان تجربه‌گرا قرار می‌دهد و در بخش نگاهی به زندگی این مفهوم را تشریح می‌کند. همچنین در همین بخش زندگی نادر ابراهیمی ‌و تلاش‌هایش را در یک بستر تاریخی-اجتماعی بازخوانی می‌کند‌.

 

نویسنده همین رویکرد را در بخش «از نگاه دیگران» نیز به کار می‌برند. چندان‌که در ابتدای همین قسمت از کتاب می‌نویسد: «آنچه برای مطالعه و شناخت یک اندیشمند، یک متفکر و یا نویسنده لازم است، دانستن نظر دیگران درباره اوست.» ضمن این‌که او در همین بخش توانسته است، نگاهی معرفت شناختی نیز به نادر ابراهیمی‌و جایگاهش در عرصه ادب و هنر ایران داشته باشد. 

 

 

«برای گذشتن از این رود 

 

رنگين‌کمانی باید بود»

 

م‌. آزاد

 

قرار با ستاره بیست و ششم که به کوشش «جمیله سنجری» تألیف و تدوين شده است، اختصاص به معرفی «محمود مشرف آزاد تهرانی» (۱۸ آبان ۱۳۱۲- ۲۹ دی ۱۳۸۴) دارد. محمود مشرف آزاد تهرانی(م. آزاد) یک چهره فرهنگی دو وجهی است. او نویسنده است و شاعر.

 

جمیله سنجری در معرفی وجه نخست، به نقش م. آزاد در بازنویسی آثار کهن پرداخته و او را از سردمداران این عرصه دانسته است. و در باره وجه شاعری‌اش می‌نویسد: «اصلی‌ترین عناصر شعرهای او انسان و زیبایی هستند.»

 

دستمایه‌ی نویسنده‌ی بیست و ششمین جلد مجموعه قرار با ستاره در نوشتن از زندگی و کارنامه ادبی م. آزاد، خاطرات به جای مانده از او و همچنین فعالیت‌های گسترده و متنوعش به ویژه در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. در اين جلد فهرستی از آثار م. آزاد که افزون بر دویست اثر است ارائه شده است.

 

در بخش پایانی کتاب، م. آزاد «از نگاه دیگران» معرفی شده است. کارنامه‌ی ادبی او و ویژگی‌های شعری و جهان کودکانه اشعارش مورد بازخوانی و واکاوی قرار گرفته است. ضمن این‌که چند کتاب درباره این نویسنده و شاعر نیز معرفی شده است. کتاب «از غربت، با عشق» (مجموعه نامه‌های‌هانیبال الخاص به محمود مشرف آزاد تهرانی) و کتاب «باید عاشق شد و خواند» (زندگی و شعر م. آزاد، نوشته محمد مفتاحی) از این جمله اند.

 

 

«دکتر بعد از این‌که انگشتم قطع شد از من خواست دستم را ببیند. سپس از من سوال کرد که بابت این موضوع ناراحتم یا نه؟ و من هم در جوابش گفتم: نه تنها ناراحت نیستم، بلکه حالا می‌فهمم که این همه سال این انگشت را بدون استفاده با خود داشتم. این حرف من حتی به پزشکم هم روحیه داد.»

 

«سوسن طاقدیس» شاید معاصرترین چهره ادبیات کودکی باشد که «تهمینه حدادی» در بیست و هفتمین شماره از مجموعه قرار با ستاره به معرفی او و زندگی و آثارش پرداخته است. 

 

سوسن طاقدیس (۱۷ بهمن ۱۳۳۸- ۵ اردیبهشت ۱۳۹۹) به رغم زندگی کوتاهش از چهره‌های شاخص ادبیات کودک و نوجوان شمرده می‌شود.

 

 

تهمینه حدادی در بخش نگاهی به زندگی، زبان و سبکی روایی را برگزیده تا از روند تبدیل شدن یک دخترک شیرازی به نویسنده‌ای مطرح و شناخته شده در عرصه ادبيات کودک پرده بردارد. زندگی‌نامه سوسن طاقدیس از آرزوی او برای نویسنده شدن در دوران کودکی آغاز می‌شود. اما راه او در طی این روند، دشوار بوده است. تهمینه حدادی این دشواری‌ها هم در حوزه فردی و زندگی خصوصی و هم در عرصه اجتماعی معرفی کرده است. شاغل بودن مادر و مسئولیت سوسن طاقدیس در خانه ، دشواری در ادامه تحصیل، ناهمواری راه برای نویسنده شدن یک زن و بیماری‌ها، از این جمله‌اند.

 

روحیه‌ی خاص و استوار سوسن طاقدیس و مقاومت و تلاش او در برابر این موانع باعث می‌شود که او به گام برداشتن در راهی که از کودکی برگزیده بود ادامه دهد. او در خانه به ادامه تحصیل می‌پردازد و برای پیگیری آرزویش از شیراز راهی تهران می‌شود و در همکاری با «کیهان بچه‌ها» وارد دنیای نویسندگی می‌شود.

 

تهمینه حدادی پس از معرفی آثار سوسن طاقدیس و ارائه نمونه‌هایی از آن‌ها، به معرفی این شخصیت ادبی «از نگاه دیگران» پرداخته است. تهمینه حدادی در گزینش و انتخاب نوشتارهای این بخش به گونه‌‌ای عمل کرده است که پوشش جامع و کاملی بر تحلیل آثار مکتوب سوسن طاقدیس داده باشند.