به گزارش مشرق، نگرانی، تشویش و احتیاط بسیار: این چکیده وضعیت مسیحیان سوریه در سال جاری است که تلاش می‌کنند، به هر طریق ممکن، اولین عید پاک خود را پس از سقوط نظام اسد جشن بگیرند.
بسیاری از مسیحیان به دلیل تشدید فشارها و افزایش خشونت‌ها به ویژه پس از حوادث منطقه ساحل و بحران اقتصادی خفقان‌آوری که بر سوریه سایه افکنده ترجیح داده‌اند، امسال در این مراسم شرکت نکنند و در خانه بمانند.
با این حال اندک مسیحیانی از «باب الشرقی» تا «باب توما»، در بخش قدیمی شهر دمشق هستند که دل به دریا زده و تلاش می‌کنند، در هر شرایطی این سنت بیش از پنجاه ساله را حفظ کنند.
اولین چالش: مراسم یکشنبه نخل
در محله تاریخی «باب توما» که اغلب ساکنین آن مسیحی هستند، «فادی نصار» وکیل سوری به همراه دو فرزند و همسرش در مراسم جشن «یکشنبه نخل» در کلیسای «زیتون» وابسته به کلیسای کاتولیک روم، یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای سوریه شرکت می‌کند.
یکشنبه نخل افتتاحیه جشن‌های قبل از عید پاک است که یک هفته کامل ادامه دارد و با یکشنبه عید پاک پایان می یابد.
با اینکه سوریه برای قرن‌ها محل سکونت اقوام و پیروان ادیان مختلف بوده، اما از زمان سقوط دمشق و روی کار آمدن حکام جدید این اقلیت‌ها به شدت نگران وضعیت خود هستند.
فادی می‌گوید: «فضا به وضوح ملتهب است؛ این یک جشن سالانه است؛ هم‌کیشان من اصرار داشتند، امسال نیز این مراسم همچون سال‌های قبل برگزار شود؛ با وجود همه چالش‌هایی که سوری‌ها در طول سال‌های جنگ داخلی با آن مواجه بودند، اما از بابت عدم کشتارهای فرقه‌ای و مذهبی در نظام اسد آسوده خاطر بودند؛ ما خود را صاحب این کشور و سرزمین می‌دانیم؛ ریشه‌های ما در اینجا به دو هزار سال قبل بازمی‌گردد؛ اما اکنون چه؟»
او می‌افزاید: «مثل همیشه جشن را برگزار کردیم، در هوایی سرد و فضایی مملو از ترس و وحشت؛ تعداد شرکت‌کنندگان از ترس رخدادهای امنیتی به شدت کاهش یافته؛ نیروهای امنیتی به شکلی گسترده همه جا حضور دارند؛ حضور آنها آرامش را سلب می‌کند.»
یکشنبه نخل در صافیتا
در «صافیتا» یکی از شهرهای استان طرطوس، در ساحل سوریه مسیحیان با ترس و وحشت بیشتری یکشنبه نخل را برگزار می‌کنند؛ این شهر همانند دیگر مناطق استان طرطوس ماه گذشته شاهد کشتارهای طایفه‌ای به دست نیروهای جولانی بود که همچنان در خفا و به دور از چشم رسانه‌ها ادامه دارد.
در اینجا نیز همانند باب توما و باب الشرقی دمشق نیروهای امنیتی جولانی همه جا حضور دارند و هر جنبده‌ای را زیر نظر می‌گیرند، به همین دلیل مراسم در صافیتا نیز در جویی سنگین و مملو از ترس و وحشت برگزار می‌شود.
اسقف صافیتا صراحتا از حکومت جولانی می‌خواهد که آزادی‌ها از جمله آزادی دینی و کرامت انسانی را برای همه شهروندان سوری تضمین کند، چون سوریه برای همه شهروندان سوری از هر دین و آیینی است.
حلب آتش زیرخاکستر
اوضاع در حلب به نظر ملتهب‌تر می‌آید، همچون آتش زیرخاکستر، اگرچه طوایف مسیحی از جمله ارمن‌ها مراسم یکشنبه نخل را برگزار کردند، اما اسقف «حنا جلوف»، اسقف حلب به حضور گسترده نیروهای امنیتی در طول برگزاری مراسم در خیابان‌ها معترض است و از این وضعیت به شدت ابراز نگرانی می‌کند. وی می‌گوید: «اگرچه اوضاع آرام به نظر می‌رسد، اما این آرامش همانند آتش زیرخاکستر است.»
معلولا نخستین شهر مسیحیان
معلولا از شهرهای قدیمی سوریه است که تاریخ آن به قرن دهم قبل از میلاد بازمی‌گردد. ساکنین این شهر هنوز به زبان آرامی سخن می‌گویند و نظام اسد به ساکنین آن اجازه داده بود، به میل خود نامی برای شهر خود انتخاب کنند که آن را معلولا نامیدند. آنها همچنین در دوران اسد آزاد بودند، به زبان سریانی سخن بگویند که زبان حضرت مسیح علیه‌السلام بود، اما الآن همه چیز در پرده ابهام است، ساکنین شهر حتی از صحبت کردن به زبان آرامی وحشت دارند.
در اینجا نیز اوضاع مسیحیان بهتر از دیگر مناطق سوریه نیست، یکی از ساکنین شهر که مهندسی مسیحی است، می‌گوید: «اوضاع در معلولا بسیار نگران‌کننده است و مردم وحشت‌زده هستند، آنچه این وضعیت را تشدید می‌کند، حضور عناصر مسلح خارجی در پایگاهی نظامی نزدیک شهر است.»
وی با نگرانی زیاد می‌افزاید: «آنها شباهت بسیاری به همان کسانی دارند که مرتکب کشتارهای ساحل شدند، نمی‌دانم، چرا باید نزدیک معلولا پایگاه نظامی داشته باشند، مهم‌تر آنکه مشخص نیست، مأموریت آنها در این پایگاه چیست و چه می‌کنند؟»
مراسم آدینه نیک در دمشق
در روز برگزاری مراسم «آدینه نیک» در باب توما آنچه بیش از مراسم جلب توجه می‌کرد، تعداد پر شمار نیروهای امنیتی جولانی بود و این باعث می‌شد، مسیحیان جشن‌های هفته مقدس در دمشق را با احتیاطی آمیخته به ترس و وحشت برگزار کنند، طوری‌که بسیاری ترجیح دادند، این مراسم در همان داخل کلیسا برگزار شود و از کلیسا خارج نشوند.
مسیحیان سوریه با تهدیداتی وجودی مواجه هستند
«اوزی بولوت»، پژوهشگر مؤسسه «گیت استون» می‌گوید، مسیحیان سوریه در حکومت جولانی با تهدید وجودی مواجه هستند.
وی می‌افزاید، از زمان به قدرت رسیدن تحریرشام مسیحیان قربانی خشونت و تبعیض‌های طایفه‌ای و دینی شده‌اند و در دست یاران جولانی گروگان هستند.
شهرک باستانی معلولا اکنون یکی از مهم‌ترین کانون‌های تهدیدات عناصر جولانی است. قطع اینترنت، تخریب املاک مسیحیان از جمله کلیساها، ایجاد رعب و وحشت در میان مردم و نبود آزادی برای برگزاری مراسم دینی گوشه‌ای از وضعیت اسفبار مسیحیان معلولا است.
البته این تنها وضعیت معلولا نیست، کلیپ‌هایی که از دیگر مناطق مسیحی سوریه منتشر شده، آشکارا نشان می‌دهد، مسیحیان سوری در چه وضعیتی به سر می‌برند.
بسیاری از اماکن مقدس مسیحیان سوریه مورد حمله هیئت تحریر شام پس از رسیدن به قدرت قرار گرفته، اهانت به کلیسای «ایا صوفیه» در السقیلبیه، ضرب و شتم و شلیک مستقیم به اسقف حماه، تخریب گورستان‌های مسیحیان این استان، آتش زدن درخت کریسمس در میدان اصلی السقیلبیه و جلوگیری از اطفای حریق توسط آتش‌نشانی بخشی از رعب و وحشتی است که مسیحیان سوریه در حکومت جولانی با آن مواجه هستند.
جمعیت «امت مسیحی سوریه» در پلتفرم ایکس نوشت که جولانی به عناصر خود در هیئت تحریر شام اجازه هدف گرفتن و شلیک به مسیحیان، سریانی‌ها و علوی‌ها را داده، چون آنها را همدست نظام اسد می‌داند که باید از آنان انتقام گرفت.
فرار مسیحیان سوریه
بر اساس گزارش سازمان «سوری‌ها برای حقیقت و عدالت» از زمان به قدرت رسیدن هیئت تحریرشام در سوریه بسیاری از مسیحیان سوریه از بیم جان املاک و داشته‌های خود را رها کرده و از سوریه فرار کرده‌اند.
وضعیتی که پیشتر مسیحیان ادلب در سال ۲۰۱۵ با آن مواجه بودند، زمانی که هیئت تحریر شام ادلب را تصرف کرد و مسیحیان این شهر مجبور شدند، همه چیز را رها کرده و از وحشت عناصر جولانی فرار کنند.
این گزارش می‌افزاید: در سال ۲۰۱۵ کلیسای ادلب توسط گروه‌های وابسته به «جبهه النصره»، شاخه القاعده در سوریه تصرف شد. النصره پس از تصرف کلیسا بخشی از آن را به مؤسسه دینی تبدیل کرد و از قسمت‌های باقی‌مانده به عنوان خوابگاهی برای عناصر مسلح خود استفاده کرد.
همچنین پس از فرار مسیحیان از ادلب جولانی اقدام به مصادره خانه‌ها، مغازه‌ها و املاک آنها به حساب خود و عناصرش کرد.
سازمان حقوق‌بشری «درب‌های باز» در گزارش سالانه خود می‌گوید که از زمان به قدرت رسیدن هیئت تحریرشام به سرکردگی جولانی در سوریه، مسیحیان در معرض انواع فشارها و تهدیدها قرار دارند، آخرین فشارها از این دست ممنوعیت استفاده از پوشش کشیش‌های مسیحی در اماکن عمومی است، در ادلب دژ جولانی هم وی پیشتر دستور داده بود، صلیب‌ها از روی همه کلیساها برداشته شود.
مسیحیان سوریه
بر اساس داده‌های دفتر مرکزی آمار سوریه در سال ۲۰۱۱ از جمعیت ۲۴ میلیون نفری سوریه ۲.۴ میلیون نفر یعنی حدود ۱۰ درصد جمعیت این کشور را مسیحیان تشکیل می‌دادند.
همین مرکز، جمعیت سوریه در سال ۲۰۲۴ (پیش از سقوط دمشق) را ۳۰ میلیون نفر تخمین زد که جمعیت مسیحیان در آن به ۶۰۰ هزار نفر هم نمی‌رسید، یعنی جمعیت مسیحیان از ۱۰ درصد سال ۲۰۱۱ به حدود ۲ درصد کاهش یافته بود.
همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهد، درحالی که شهر حلب در سال ۲۰۱۱ با در برگرفتن جمعیتی بالغ بر نیم میلیون مسیحی پس از قاهره و بیروت سومین شهر اسلامی مسیحی‌نشین در خاورمیانه محسوب می‌شد، هم اکنون تنها ۲۷ هزار مسیحی به همراه ارمنی‌ها در آن سکونت دارند.
این آمار و ارقام به خوبی نشان می‌دهد، بحران سال ۲۰۱۱ سوریه و ظهور گروه‌های تروریستی تکفیری در این کشور چه بر سر مسیحیان سوریه به عنوان یکی از اقلیت‌های این کشور آورده است، وضعیتی که با روی کار آمدن جولانی نه تنها بهبود نخواهد یافت، بلکه هر روز وخیم‌تر می‌شود.
