گسترش نیوز - سهیل مافی: تخصیص زمین رایگان به اقشار کم‌درآمد، می‌تواند به عنوان یکی از مؤثرترین و عملی‌ترین سیاست‌های حمایتی در حوزه تأمین مسکن مطرح شود. این رویکرد، به‌ویژه در کشورهایی که هزینه زمین بخش عمده‌ای از قیمت تمام‌شده مسکن را تشکیل می‌دهد، نقشی تعیین‌کننده در کاهش بار مالی خانواده‌های آسیب‌پذیر دارد.
در ایران، زمین معمولاً بین ۴۰ تا ۶۰ درصد از بهای نهایی یک واحد مسکونی را شامل می‌شود؛ بنابراین اگر دولت بتواند زمین را بدون دریافت هزینه یا با شرایط ویژه در اختیار خانوارهای کم‌درآمد قرار دهد، عملاً بزرگ‌ترین مانع ورود این افراد به بازار مسکن را حذف کرده است. این اقدام، به‌ویژه برای جوانان در آستانه تشکیل خانواده، افراد ساکن در مناطق حاشیه‌ای و مستاجران بلندمدت، می‌تواند راه‌گشا و حیاتی باشد.
از سوی دیگر، این سیاست مزایای جانبی نیز دارد. واگذاری زمین، افراد را به مشارکت در ساخت و خودیاری تشویق می‌کند؛ در نتیجه، جامعه‌ای فعال و مسئول در حوزه مسکن به وجود می‌آید که به جای انتظار برای دخالت مستقیم دولت، خود وارد عمل می‌شود. این مشارکت مردمی همچنین می‌تواند بار مالی دولت را در طرح‌های کلان مسکن کاهش دهد و منابع عمومی را به سمت تأمین زیرساخت، خدمات شهری، و حمایت‌های مالی هدفمندتر سوق دهد.
البته اجرای موفق این سیاست نیازمند سازوکارهای دقیق است. باید اولاً اطمینان حاصل شود که زمین‌ها به افراد واقعاً نیازمند و فاقد مسکن اختصاص می‌یابد و نه دلالان یا واسطه‌ها. ثانیاً باید امکانات لازم برای ساخت از جمله مجوزهای سریع، تسهیلات ارزان‌قیمت، و زیرساخت‌های فنی (آب، برق، گاز، راه) به‌موقع فراهم شود تا زمین‌های واگذار‌شده به سرعت به واحدهای مسکونی قابل بهره‌برداری تبدیل شوند.
در نهایت، اگر این سیاست با نگاهی عدالت‌محور، شفاف و با مشارکت واقعی مردم اجرا شود، می‌تواند بخشی از معضل دیرینه مسکن در کشور را حل کرده و به تحقق یکی از مهم‌ترین آرزوهای اقشار ضعیف جامعه جامه عمل بپوشاند: داشتن یک خانه امن و مستقل.
گسترش نیوز در این راستا، گفت و گویی با نماینده مردم همدان در مجلس انجام داده است که در ادامه می خوانید.
احمد آریایی نژاد در خصوص مهم ترین مشکل بازار مسکن در سال جدید گفت: بحران‌های امروز بازار مسکن، بیش از آن‌که ریشه در تحولات بیرونی داشته باشند، زاییده کاستی‌ها و خطاهای سیاست‌گذاری در داخل کشورند. تلاش برخی برای گره‌زدن همه مشکلات اقتصادی، از جمله نابسامانی بازار مسکن، به مذاکرات خارجی و عوامل بین‌المللی، نه‌تنها گمراه‌کننده بلکه به دور از انصاف است. درواقع؛ سال‌ها تصمیم‌گیری نادرست، بی‌برنامگی و غفلت از نیازهای واقعی جامعه، مسیر بازار مسکن را به بی‌راهه‌ای کشاند که امروز شاهد نتایج تلخ آن هستیم.
او ادامه داد: دولت‌های پیشین، به جای تدوین راهبردی اصولی و پایدار، اغلب به نسخه‌های مقطعی و نمایشی دل خوش کردند و میراث بدی را برای تیم بعدی برجای گذاشتند؛ نسخه‌هایی که نه‌تنها درمانی برای درد نبودند، بلکه با تعمیق شکاف عرضه و تقاضا، وضعیت را پیچیده‌تر کردند. اگر قرار است گره کور مسکن باز شود، باید نخست آینه‌ای رو به خود بگیریم، اشتباهات گذشته را بی‌پرده بپذیریم و با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، راهی تازه و واقعی برای بازسازی این بازار حیاتی ترسیم کنیم. راه نجات، نه در بیرون مرزها که در اصلاح نگاه و سیاست‌های داخلی ما نهفته است.
آریایی نژاد افزود: پیش‌تر نیز بارها بر این نکته تأکید کرده‌ام و همچنان بر آن پافشاری می‌کنم که واگذاری زمین رایگان به اقشار کم‌برخوردار، بهترین و کارآمدترین شیوه برای تسهیل مسیر خانه‌دار شدن جوانان است. چاره اساسی در بحران مسکن، نه در مداخله‌های سنگین و بی‌پایان دولت، بلکه در اعتماد به مردم و فراهم کردن بسترهای لازم برای مشارکت فعال آن‌هاست.
وی تاکید کرد: دولت می‌تواند با واگذاری زمین به شکل رایگان به خانواده‌های نیازمند، زمینه ساخت و تأمین سرپناه را از دل جامعه و با توان خود مردم فراهم آورد. این مسیر نه‌تنها موجب افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها می‌شود، بلکه نوعی حس مالکیت و انگیزه نیز در جامعه تزریق می‌کند.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در ادامه به گسترش نیوز گفت: در عین حال، ضروری است که دولت از ورود افراطی و دست‌کاری بی‌مورد در بازار مسکن پرهیز کند. وظیفه دولت، نه ساخت مسکن به شیوه‌ای بروکراتیک و ناکارآمد، بلکه تسهیل دسترسی مردم به منابع مالی، تأمین مصالح و ایجاد زیرساخت‌هاست. همچنین باید با ابزارهای نظارتی دقیق، مانع از تبدیل مسکن به کالایی صرفاً تجاری شود و آن را به جایگاه واقعی‌اش، یعنی مأمن و محل آرامش خانواده‌ها، بازگرداند.
آریایی نژاد تصریح کرد: بدون تردید، بحران مسکن در ایران یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اجتماعی، به‌ویژه برای قشر جوان و خانوارهای کم‌درآمد است. راهکارهای سنتی، چون ساخت‌وسازهای دولتی و طرح‌های از بالا به پایین که با صرف بودجه‌های هنگفت انجام شده، در عمل نتوانسته‌اند گره‌ای از مشکلات باز کنند. آنچه بیش از هر چیز در این مسیر حیاتی به نظر می‌رسد، تغییر نگاه دولت به جایگاه خود در بازار مسکن است.
او در ادامه یادآور شد: در واقع، دولت باید از نقش سازنده مستقیم عقب‌نشینی کرده و در عوض، به عنوان تسهیلگر و پشتیبان ایفای نقش کند. این یعنی زمین، به عنوان یکی از گران‌ترین مؤلفه‌های ساخت مسکن، باید از سوی دولت و به‌صورت رایگان یا با شرایط بسیار آسان، در اختیار نیازمندان واقعی قرار گیرد. در این میان، جوانان جویای خانه و خانواده‌هایی که سال‌ها در آرزوی سرپناهی امن مانده‌اند، نخستین گروه‌هایی هستند که باید در اولویت قرار بگیرند.
نماینده مردم ملایر در مجلس تصریح کرد: به باور من، زمین رایگان به‌تنهایی کافی نیست. دولت باید زیرساخت‌های لازم نظیر آب، برق، گاز و دسترسی‌های شهری را نیز فراهم کند و از سویی، مسیر اخذ تسهیلات بانکی را برای مردم هموار سازد. متأسفانه تجربه‌های گذشته، نظیر طرح‌هایی که با بروکراسی سنگین و تسهیلات قطره‌چکانی همراه بودند، اعتماد عمومی را به کارایی سیاست‌های مسکن کاهش داده‌اند. بنابراین هر گونه طرح جدید باید شفاف، عملیاتی و در تعامل با مردم اجرا شود.
آریایی نژاد ادامه داد: از سوی دیگر، کنترل سوداگری در بازار مسکن، از ضروری‌ترین اقدامات دولت است. باید با ابزارهایی چون مالیات بر خانه‌های خالی، معاملات مکرر و زمین‌های بایر، جلوی تبدیل شدن مسکن به کالایی صرفاً سرمایه‌ای گرفته شود. زیرا تا زمانی که خانه به چشم ابزار سوددهی و نه محل زندگی نگاه شود، نمی‌توان انتظار ثبات در این بازار را داشت.
وی در پایان اضافه کرد: در نهایت، اگر دولت مسیر واگذاری زمین را با نظارت صحیح، اعتماد به مردم و دوری از تصدی‌گری طی کند، می‌توان امیدوار بود که مسکن از بحران مزمن خارج شده و به رؤیایی دست‌یافتنی برای میلیون‌ها ایرانی تبدیل شود.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه مسکن و آخرین تحولات در بازار اجاره، سرویس راه و مسکن پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
