در تصویر روز ناسا، یک کهکشان میبینید یا دو تا؟ در نگاه اول فقط یک کهکشان دیده میشود اما در واقع ۲ کهکشان در تصویر حضور دارند. یکی از سناریوهای رایج برای چنین منظرهای این است که کهکشان کوچکتر با کهکشان بزرگتر برخورد کرده و در مرکز آن جای بگیرد. در تصویر امروز ناسا، با پدیدهای بسیار نادرتر روبهرو هستیم!
در این تصویر که با تلسکوپ فضایی جیمز وب ثبت شده، کهکشان بیضوی کمنورِ مرکزی در واقع بسیار به ما نزدیکتر از کهکشان مارپیچی آبی-قرمزرنگی است که پیرامون آن دیده میشود. این شرایط زمانی رخ میدهد که ۲ کهکشان، یکی نزدیک و دیگری بسیار دور، در یک راستا نسبت به ما قرار بگیرند.
در این حالت، گرانش کهکشان نزدیکتر میتواند نور کهکشان دورتر را خم کرده و آن را در اطراف خود حلقه کند. این پدیده که به آن عدسی گرانشی گفته میشود، نتیجه انحنای فضا-زمان بر اثر جرم زیاد کهکشان جلویی است.
در تصویر، «حلقه اینشتین» کامل دیده میشود. هنگامی که موقعیت کهکشان دور و کهکشان عدسی بهدرستی همراستا باشد، حلقهای کامل از نور دور کهکشان پیشزمینه پدیدار میشود که به آن حلقه اینشتین میگویند. درصورتیکه همراستایی کامل نباشد، حلقهای ناقص یا کمانهای نوری به وجود میآیند.
ازآنجاکه شدت خمیدگی نور مربوط به مقدار جرم کهکشان نزدیک است، عدسیهای گرانشی میتوانند اطلاعات ارزشمندی درباره توزیع جرم و ماده تاریک در کهکشان جلویی (نقش عدسی را ایفا میکند) و توزیع نور در کهکشان دورتر (منبع نور اصلی) در اختیار اخترشناسان قرار دهند. این ابزارهای طبیعی، نوعی تلسکوپ کیهانی به شمار میروند که به دانشمندان اجازه میدهند اجرام بسیار دور و کمنور را با دقت بیشتری بررسی کنند.
همچنین بخوانید: حلقه اینشتین به دور کهکشان NGC 6505