فرارو- در دنیای مراقبت از پوست، ترکیبات مختلفی وجود دارند که ادعا می‌کنند به بهبود سلامت و ظاهر پوست کمک می‌کنند، اما تنها تعدادی از آنها پشتوانه علمی معتبر دارند.
به گزارش فرارو به نقل از ومنز هلث، در دنیای پرزرق‌وبرق مراقبت از پوست، جایی که برند‌ها هر روز از پیشرفته‌ترین ترکیبات طبیعی و فناوری‌های انقلابی صحبت می‌کنند، یافتن حقیقت علمی در میان تبلیغات اغراق‌آمیز کار آسانی نیست. در حالی که نوآوری و ترکیبات گیاهی جذاب‌اند، واقعیت این است که اغلب این ادعا‌ها فاقد پشتوانه علمی قابل استناد هستند. در ادامه، چهار ماده‌ای که واقعاً از نظر علمی مؤثر هستند معرفی شده‌اند.
بدون شک، ضدآفتاب واقعاً اثربخش است. در ایالات متحده، فیلتر‌های ضدآفتاب به‌عنوان داروی بدون نسخه توسط سازمان غذا و دارو نظارت می‌شوند. این فیلتر‌ها شامل موادی مانند زینک اکسید و تیتانیوم دی‌اکسید و ۱۴ فیلتر شیمیایی دیگر هستند که همگی برای محافظت در برابر اشعه‌های خورشید اثبات شده‌اند. دکتر آیوی لی، متخصص پوست در لس‌آنجلس و رئیس بخش هوش مصنوعی در آکادمی پوست آمریکا، می‌گوید: «اثربخشی این ترکیبات با شواهد علمی دقیق تأیید شده است.»
تحقیقات گسترده‌ای که از دهه ۱۹۹۰ در استرالیا انجام شده‌اند، نشان داده‌اند که استفاده روزانه از ضدآفتاب با اس پی اف ۱۵ خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی را تا ۴۰٪ و ملانوما را تا ۵۰٪ کاهش می‌دهد. علاوه بر فواید پزشکی، دلایل زیبایی نیز برای استفاده منظم از ضدآفتاب وجود دارد. در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳، ۹۰۳ فرد بزرگسال ۲۵ تا ۵۵ ساله مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه نشان داد که استفاده روزانه از ضدآفتاب باعث کاهش ۲۴ درصدی علائم قابل‌مشاهده پیری پوست شد.
مشتقات ویتامین آ، که به رتینوئید معروف‌اند، استاندارد طلایی در درمان آکنه و پیری پوست محسوب می‌شوند. این ترکیبات با اتصال به گیرنده‌های اسید رتینوئیک در پوست، باعث افزایش بازسازی سلولی، تولید کلاژن و کاهش چین‌وچروک می‌شوند. قوی‌ترین نوع این مواد، نسخه‌های تجویزی مانند ترتینوئین هستند، اما محصولات بدون نسخه حاوی رتینول نیز مؤثرند. رتینول از نظر علمی در آزمایش‌های بالینی دقیق بررسی شده و هرچند قدرت آن یک‌دهم ترتینوئین است، اما همچنان تأثیرگذار است.
در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰، مقایسه‌ای بین سرم‌های رتینول (با غلظت‌های ۰.۲۵ تا ۱ درصد) و کرم‌های ترتینوئین صورت گرفت. نتایج نشان داد که حتی در برخی موارد، رتینول عملکرد بهتری نسبت به ترتینوئین داشت. آداپالن، یکی دیگر از رتینوئید‌هایی است که قبلاً تنها با نسخه عرضه می‌شد، اما اکنون در محصولات بازاری نیز یافت می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که آداپالن نه‌تنها برای آکنه، بلکه در کاهش چین‌وچروک‌های پیشانی نیز بسیار مؤثر است.
نیاسینامید یا ویتامین ب ۳ یکی از ترکیبات همه‌کاره، بدون تحریک‌پذیری و سازگار با سایر مواد فعال است. به همین دلیل در فهرست پیشنهادی تمام متخصصان قرار گرفته است. دکتر ایمی بی. لوئیس، استاد پوست در دانشگاه ییل، توضیح می‌دهد: «نیاسینامید سد دفاعی پوست را تقویت می‌کند، التهاب را کاهش می‌دهد، اندازه منافذ را کم می‌کند، چربی پوست را تنظیم می‌کند و لک‌های پوستی را بهبود می‌بخشد.»
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ نشان داد نیاسینامید از لایه بیرونی پوست عبور کرده و به لایه‌های زیرین اثر می‌گذارد. این ترکیب در درمان بیماری‌هایی نظیر آکنه، اگزما، روزاسه، پسوریازیس، چین‌وچروک، حساسیت و تغییر رنگ پوست نقش دارد. در یکی از مطالعات، نیاسینامید با هیدروکینون (ماده‌ای برای درمان ملاسما) مقایسه شد و در ۴۴ درصد موارد نتایجی معادل یا بهتر از آن نشان داد و عوارض جانبی کمتری نیز داشت.
اسید‌های آلفا هیدروکسی (AHA) و بتا هیدروکسی (BHA) از جمله رایج‌ترین ترکیبات لایه‌بردار در محصولات پوستی هستند. AHAs مانند اسید گلیکولیک و لاکتیک، چسب بین سلول‌های مرده را شل می‌کنند و باعث شفاف‌تر شدن پوست می‌شوند. BHAها مانند اسید سالیسیلیک چربی‌دوست هستند و به عمق منافذ نفوذ کرده، آنها را پاک‌سازی می‌کنند. لایپو-هیدروکسی اسید (LHA)، از نظر اثربخشی مشابه رتینوئیدها در تحریک تولید کلاژن عمل می‌کند، اما با تحریک‌پذیری کمتری ایجاد می‌کند.
طبق نظر متخصصان، برخی مواد مانند ویتامین سی شواهد علمی خوبی دارند، اما به دلایلی در این لیست جای نگرفته‌اند. مثلاً فرم پایدار و مؤثر ویتامین سی به سختی در فرمولاسیون محصولات مراقبت از پوست حفظ می‌شود و جذب آن از طریق پوست دشوار است. در نتیجه، اگرچه این ترکیب در بسیاری از محصولات محبوب وجود دارد، اثربخشی آن به شدت به نوع فرم شیمیایی، میزان غلظت و فرمول نهایی محصول بستگی دارد.
به همین ترتیب، سایر مواد محبوب مانند پپتیدها، سلول‌های بنیادی گیاهی و عصاره‌های خاص نیز ممکن است پتانسیل‌های جالبی داشته باشند، اما تحقیقات بالینی کافی برای اثبات قطعی اثربخشی آنها وجود ندارد یا هنوز در مراحل اولیه تحقیق هستند.
