همشهری آنلاین؛ فهیمه طباطبایی-لیلا شریف: ظاهرا پلیس دوربین‌های ثبت تخلف در سطح شهر و جاده‌ها و حضور فیزیکی مأموران خود را برای پایش رفتار رانندگان کافی نمی‌داند و می‌خواهد دستگاه جدیدی را برای رصد تخلفات رانندگی رونمایی کند؛ دستگاهی که سردار احمدرضا رادان، فرمانده نیروی انتظامی کشور از آن خبر داده است. اینطورکه سردار رادان اعلام کرده است، سامانه‌ای که می‌خواهند رونمایی کنند نامش «خودروی متصل» و «پایش هوشمند رفتار راننده» است و قرار شده که با اضافه‌شدن یک قطعه، پلیس را از سرعت، سبقت غیرمجاز و... خودروی متخلف با خبر کنند.
رصد لحظه‌ای خودروهای متخلف
از آنجا که بحث خودروی متصل یک موضوع جدید در ایران است، برای درک بهتر آن باید به صحبت‌های سردار احمدرضا رادان، فرمانده فراجا به‌عنوان نخستین منبع خبر تکیه کرد. سردار رادان در مورد این طرح توضیح داد: «با اتصال قطعه‌ای خاص به‌خودرو، می‌توان به‌طور دقیق رفتار راننده را بررسی کرد؛ اینکه چه‌سرعتی داشته، آیا سبقت غیرمجاز گرفته یا خیر و دیگر موارد مربوط به رانندگی. در واقع این سیستم باعث می‌شود رفتار راننده مثل یک صفحه مانیتور تحت رصد قرار بگیرد و براساس داده‌هایی که از آن استخراج می‌شود، امکان برخورد دقیق و مستند با تخلفات وجود دارد.»
اول نوبت ناوگان حمل‌ونقل عمومی است
این طرح قرار است ابتدا روی ناوگان حمل‌ونقل عمومی اجرا شود و اگر شرایط فراهم شد، خودروهای نو هم وارد این طرح می‌شوند؛ نکته‌ای که رادان در مورد آن گفت: «اجرای این طرح قرار است ابتدا در ناوگان حمل‌ونقل عمومی انجام شود، اما ما از رئیس‌جمهور خواسته‌ایم که این الزام را به‌خودروهای نوشماره و همچنین در فرایند تعویض پلاک هم تعمیم دهند که خوشبختانه رئیس‌جمهور با کلیات موضوع موافقت کرده‌اند.» او افزود: «نکته مهم این است که این فناوری کاملاً بومی است؛ هم دانش آن ایرانی است و هم قطعه‌ای که باید به‌خودرو وصل شود، داخلی است و هیچ وابستگی به واردات ندارد.»
طرحی مشترک در برخی کشورها
این دستگاه در کشورهای دیگری همچون آمریکا، چین، اتحادیه اروپا و... با شکل و شمایل مختص به آن کشورها و با کاربردهای متفاوت استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال، شرکت‌های بیمه در آمریکا، انگلستان و فرانسه دستگاه کوچکی به نام جعبه سیاه بر خودروها نصب می‌کنند و از اطلاعاتی مانند سرعت، موقعیت خودرو، زمان رانندگی و... برای تنظیم نرخ بیمه استفاده می‌کنند. چین هم در حوزه «خودروی متصل» پیشرفته است اما بیشتر روی نظارت دولتی و کنترل اطلاعات ترافیکی تمرکز دارد.
حریم شخصی راننده چه می‌شود؟
کامبیز نوروزی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری در گفتگو با خبرنگار همشهری گفت: در بحث حفظ حریم خصوصی در تکنولوژی‌های جدید هر روز شاهد تحولی نو هستیم که از منظری حقوقی اما و اگر زیاد دارد؛ به‌طور مثال، وقتی دوربین‌های هوشمند رصد ترافیک در شهرها و جاده‌ها نصب شد نیز این بحث بود که حریم خصوصی افراد چه می‌شود؟ درواقع این تکنولوژی‌ها مانند تیغ دولبه عمل می‌کنند؛ هم می‌توان از آنها استفاده درست کرد و هم ممکن است بهره‌برداری غلط از آنها شود؛ مثلا همین دوربین‌ها در رصد بزهکاران بسیار نقش بسزایی داشت و دارد.
او افزود: درباره این جعبه‌ها یا ابزاری که قرار است روی خودرو نصب شود تا رفتار ترافیکی راننده را رصد کنند، نگرانی در بحث نقض حریم خصوصی وجود دارد که باید دولت با کمک حقوقدانان مقرراتی را در قالب آیین‌نامه تدوین کند که این دستگاه چطور نصب شود؟ چه داده‌هایی را از خودرو دریافت کند و کدام دستگاه‌ها امکان استفاده از آن را دارند؟ تا بخشی از این نگرانی مرتفع شود.
